“અંબાજી પદયાત્રા–સ્વચ્છ પર્યાવરણ યાત્રા 2025”: આસ્થા અને પર્યાવરણ સંરક્ષણનું સંગમ

ભારતભરમાં ધાર્મિક મેળા અને પદયાત્રાઓ માત્ર ધાર્મિક ભાવના કે આધ્યાત્મિક અનુભવનો જ અવિભાજ્ય ભાગ નથી, પરંતુ તે સામાજિક એકતાનું, સહભાગિતાનું અને સંસ્કૃતિના જતનનું પણ જીવંત પ્રતિક છે. ગુજરાતના ઉત્તર ભાગમાં દર વર્ષે ઉજવાતી ભાદરવી પૂનમની અંબાજી પદયાત્રા લાખો માઈભક્તોની આસ્થાનું અનોખું પ્રતિબિંબ છે. અંબાજી માતાના દર્શન માટે હજારો નહીં પરંતુ લાખો યાત્રાળુઓ દેશના વિવિધ ખૂણેથી ચાલીને આવે છે.

આ પદયાત્રા faith (આસ્થા) સાથે સાથે સામૂહિક જવાબદારી અને પર્યાવરણ પ્રત્યેની સંવેદનશીલતાનો પણ સંદેશ આપે છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી આ પદયાત્રા એક નવી ઓળખ સાથે જોડાઈ છે – “સ્વચ્છ પર્યાવરણ યાત્રા”.

અભિયાનની શરૂઆત – 2011થી સતત પ્રયત્ન

ગુજરાત પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ (GPCB)એ વર્ષ 2011થી જ પદયાત્રા દરમિયાન ઉત્પન્ન થતો કચરો વૈજ્ઞાનિક રીતે નિકાલ અને રીસાયકલ થાય તેવા વિશેષ અભિયાનની શરૂઆત કરી હતી.

• દર વર્ષે લાખો લોકોની આવનજાવનને કારણે હજારો ટન ઘન કચરો ઉત્પન્ન થાય છે.

• પ્લાસ્ટિકની બોટલો, ખાદ્યપદાર્થોના પેકેટ, પુજા સામગ્રી, સિંગલ-યૂઝ પ્લાસ્ટિક, કાગળ અને અન્ય કચરાના ઢગલા માર્ગ પર દેખાતા હતા.

• આ કચરાથી માત્ર માર્ગની સૌંદર્યને નુકસાન થતું નહોતું, પરંતુ પર્યાવરણ પ્રદૂષણ, જમીન અને પાણી પ્રદૂષણ અને આરોગ્ય સંબંધિત સમસ્યાઓ પણ ઊભી થતી હતી.

GPCBએ વિવિધ સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ, ઉદ્યોગો, સ્થાનિક ગામો અને યુવાનોના સહયોગથી આ મિશન હાથ ધર્યું હતું.

2025નો સંકલ્પ – “અંબાજી પદયાત્રા-સ્વચ્છ પર્યાવરણ યાત્રા”

આ વર્ષે પદયાત્રા માટે નવો મંત્ર જાહેર થયો –
“અંબાજી પદયાત્રા–સ્વચ્છ પર્યાવરણ યાત્રા 2025”

આ સંકલ્પનો મુખ્ય હેતુ છે:

1. પદયાત્રા માર્ગ પર કચરાનો યોગ્ય નિકાલ.

2. પ્લાસ્ટિકના ઉપયોગને ઓછો કરવો.

3. પદયાત્રીઓને પર્યાવરણ-મૈત્રીપૂર્ણ આચાર અપનાવવા પ્રોત્સાહિત કરવું.

4. રીસાયકલ અને વૈજ્ઞાનિક નિકાલથી રોજગારી અને પર્યાવરણ જતન.

સ્વયંસેવકોની ભૂમિકા – 100થી વધુ સેવાભાવી તૈયાર

આ વર્ષે 100 જેટલા સ્વયંસેવકોની ટીમ તથા 10 બોલેરો વાહનોને ગાંધીનગરથી પ્રસ્થાન કરાવવામાં આવ્યા.

• આ સ્વયંસેવકો પદયાત્રા માર્ગ પર સતત ફરતા રહેશે.

• માર્ગમાં ફેલાતા કચરાને એકત્રિત કરીને યોગ્ય રીતે નિકાલ કરવામાં મદદ કરશે.

• પદયાત્રીઓને જાગૃતિ આપશે કે સિંગલ-યૂઝ પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ ટાળવો.

• ગામો અને સેવાકેમ્પોમાં જાગૃતિ અભિયાન ચલાવશે.

સ્વયંસેવકોમાં મોટા ભાગે યુવાનો, વિદ્યાર્થીઓ અને પર્યાવરણ કાર્યકરો જોડાયા છે, જે આ યાત્રાને “યુવા સંકલ્પ” પણ બનાવે છે.

સ્ટીલ બોટલ વિતરણ અભિયાન – પ્લાસ્ટિકને અલવિદા

આ વર્ષે એક અનોખી પહેલ કરવામાં આવી છે.

• જો કોઈ પદયાત્રીએ 10 પ્લાસ્ટિકની ખાલી બોટલો આપશે તો તેને બદલામાં એક સ્ટીલની બોટલ આપવામાં આવશે.

• આ માટે ઉદ્યોગો દ્વારા 10,000 સ્ટીલ બોટલોનું દાન આપવામાં આવ્યું છે.

• હેતુ એ છે કે પદયાત્રીઓ વારંવાર પાણી ખરીદવા માટે પ્લાસ્ટિકની બોટલ ન ખરીદે, પરંતુ એક જ સ્ટીલ બોટલ ફરીથી ઉપયોગ કરે.

આ પહેલ માત્ર પ્લાસ્ટિક કચરો ઘટાડશે એટલું જ નહીં, પરંતુ પદયાત્રીઓને એક પર્યાવરણ મૈત્રીપૂર્ણ આદર્શ અપનાવવા પ્રોત્સાહિત કરશે.

જાગૃતિ અભિયાન – 50થી વધુ શેરી નાટક

માત્ર સ્વચ્છતા અભિયાન પૂરતું નથી, લોકોના માનસિકતામાં બદલાવ લાવવા માટે જાગૃતિ અભિયાન જરૂરી છે.

• આ વર્ષે 50થી વધુ શેરી નાટકો ભજવાશે.

• કલાકારો વિવિધ ગામો અને સેવાકેમ્પોમાં જઈને “સિંગલ-યૂઝ પ્લાસ્ટિક ટાળો”નો સંદેશ આપશે.

• આ નાટકો મનોરંજન સાથે શિક્ષણ આપશે.

• નાટક પૂર્ણ થયા બાદ પદયાત્રીઓને સિંગલ-યૂઝ પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ ન કરવાની પ્રતિજ્ઞા લેવડાવવામાં આવશે.

ગત વર્ષની સફળતા – 760 ટન કચરાનો નિકાલ

ગયા વર્ષે પદયાત્રા દરમિયાન 760 ટનથી વધુ કચરો એકત્રિત કરીને વૈજ્ઞાનિક રીતે નિકાલ કરવામાં આવ્યો હતો.

• આંકડો પોતે જ દર્શાવે છે કે પદયાત્રા દરમિયાન કેટલો મોટો કચરો ઉત્પન્ન થાય છે.

• આ કચરો જો નિકાલ ન થયો હોત તો પર્યાવરણને ભારે નુકસાન પહોંચાડે.

• આ વર્ષમાં પણ સમાન કે વધુ પડકારનો સામનો કરવાની તૈયારી છે.

મેળા અને ઉત્સવો – સંસ્કૃતિ અને જવાબદારી

ભારતીય પરંપરામાં મેળા અને ઉત્સવો સમાજને એકતા, સંસ્કાર અને આધ્યાત્મિકતા સાથે જોડે છે.

• અંબાજી ભાદરવી પૂનમ મેળો માત્ર ધાર્મિક નથી, પરંતુ સામાજિક એકતા અને સહભાગિતાનું પ્રતિક છે.

• લાખો માઈભક્તો સાથે મળીને આસ્થા વ્યક્ત કરે છે.

• પરંતુ, આ સમૂહિકતા સાથે સામૂહિક જવાબદારી પણ આવે છે.

• માર્ગને સ્વચ્છ રાખવો માત્ર સરકાર કે સંસ્થાઓની ફરજ નથી, પરંતુ દરેક યાત્રાળુની જવાબદારી છે.

સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓનો સહયોગ

દર વર્ષે GPCB સાથે અનેક સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ, NGO, NSS યુનિટ, ગામો અને શહેરો જોડાઈને આ અભિયાનને આગળ વધારે છે.

• સેવાકેમ્પોમાં ખોરાક, આરામ અને આરોગ્ય સેવાઓ સાથે હવે સ્વચ્છતા સેવાઓ પણ ઉમેરાઈ ગઈ છે.

• યુવાનો દ્વારા પદયાત્રીઓ વચ્ચે પર્યાવરણ જાગૃતિ અભિયાન ચલાવવામાં આવે છે.

• ગામોમાં બાળકો અને મહિલાઓ પણ આ યાત્રાના ભાગીદાર બની રહ્યા છે.

પર્યાવરણ જતન અને રોજગારી

ઘન કચરાનો નિકાલ માત્ર સફાઈ પૂરતો નથી, તે એક પર્યાવરણ અર્થતંત્ર ઊભું કરે છે.

• કચરાને વૈજ્ઞાનિક રીતે છટણી કરીને રીસાયકલ કરવામાં આવે છે.

• પ્લાસ્ટિક, કાગળ, લોહ અને અન્ય સામગ્રી ફરીથી ઉપયોગમાં લઈ શકાય છે.

• આ પ્રક્રિયા દ્વારા ઘણા લોકોને રોજગારી મળે છે.

• એટલે આ યાત્રા માત્ર ધાર્મિક કે પર્યાવરણ અભિયાન જ નથી, પણ રોજગારી સર્જનનો સ્ત્રોત પણ છે.

સ્થાનિક લોકો માટે સંદેશો

GPCB દ્વારા ગામો અને શહેરોને અનુરોધ કરવામાં આવ્યો છે કે:

• પદયાત્રા માર્ગ પર આવતા ગામો પણ અભિયાનમાં જોડાય.

• ગામલોકો યાત્રાળુઓને સ્વચ્છતા પ્રત્યે જાગૃત કરે.

• સેવા સાથે સ્વચ્છતાની પરંપરા પણ જાળવે.

આ રીતે યાત્રા એક લોકઅંદોલન બને છે, જ્યાં દરેક વ્યક્તિ પોતાની ફરજ સમજે છે.

સમાપન – આસ્થા સાથે પર્યાવરણનો સંગમ

“અંબાજી પદયાત્રા–સ્વચ્છ પર્યાવરણ યાત્રા 2025” માત્ર એક અભિયાન નથી, તે એક નવી સંસ્કૃતિની શરૂઆત છે.

• લાખો માઈભક્તોની આસ્થા અને પર્યાવરણ જતનની જવાબદારી એકસાથે આવી છે.

• કચરાનો નિકાલ, પ્લાસ્ટિકનો ઘટાડો, જાગૃતિ અભિયાન અને રીસાયકલિંગ – આ બધું મળીને આ પદયાત્રાને અનોખી બનાવે છે.

• જો દરેક યાત્રાળુ આ સંકલ્પમાં જોડાશે તો અંબાજી પદયાત્રા માત્ર વિશ્વની સૌથી મોટી ધાર્મિક યાત્રાઓમાં નહીં, પરંતુ વિશ્વની સૌથી સ્વચ્છ પદયાત્રા તરીકે પણ જાણી શકાશે.

• WhatsApp link-
  https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL

  FACEBOOK LINK –
  https://www.facebook.com/SamaySandesh…

  Instagram link –
  https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl

  TELEGRAM LINK –
  https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl

  જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
  સંપર્ક કરો. +91 88660 66060

Author: samay sandesh