વરીયાલમાં એક ઘર સીલ થતાં ગ્રામજનોમાં ચિંતાનો માહોલ

શહેરા તાલુકાના વરીયાલ, ડેમલી અને બામરોલી ગામોમાં કડાણા જળાશય યોજનાના અસરગ્રસ્તોને વર્ષો પહેલાં પુનઃવસવાટ માટે સરકાર તરફથી જમીન ફાળવી આપવામાં આવી હતી. લાંબા સમયથી ચાલતા આ મુદ્દે હવે તંત્ર દ્વારા સર્વે, તપાસ અને દબાણ દૂર કરવાની કાર્યવાહી તેજ ગતિથી શરૂ કરવામાં આવી છે. વહીવટી તંત્રની આ કાર્યવાહીથી ઘણા વર્ષોથી અહીં ખેતી કરી રહેલા અને ઘર બનાવીને વસવાટ કરતા અનેક પરિવારોમાં ચિંતા અને અનિશ્ચિતતા સર્જાઈ છે.

કડાણા ડૂબાણગ્રસ્તોને ફાળવેલી જમીન – પરંતુ વર્ષો સુધી સ્થિતિ અધૂરી

કડાણા જળાશય યોજના શરૂ થયા બાદ મોટી સંખ્યામાં વિસ્તારો ડૂબાણમાં ગયા હતા. તે વિસ્તારોના રહેવાસીઓના પુનઃવસવાટ માટે રાજ્ય સરકારે વરીયાલ, ડેમલી, બામરોલી સહિતના ગામોમાં નવી જમીનો ફાળવી હતી. દસ્તાવેજીકરણ, નકશો, કબજો હસ્તાંતરણ સહિતના કાર્ય વર્ષોથી અધૂરા હોવાથી અનેક લાભાર્થીઓને વાસ્તવિક કબજો મળ્યો નહોતો. પરિણામે, કેટલીક જગ્યાએ સ્થાનિકો દ્વારા “જંગલ–વેરા જમીન” તરીકે લાંબા સમયથી ખેતી કરવામાં આવી રહી હતી.

સ્થાનિક તંત્રને મળેલી ફરિયાદો અને જમીન ઉપર અનધિકૃત કબજાની માહિતી બાદ હવે પ્રાંત કચેરી, મામલતદાર કચેરી અને જમીન સંપાદન વિભાગોની ટીમોએ એકસાથે કાર્યવાહી શરૂ કરી છે.

વરીયાલ ગામમાં તંત્રની કાર્યવાહી – ભાથીજી મંદિર પાસેનું ઘર સીલ

તાજેતરમાં વહીવટી તંત્રની ટીમ વરીયાલ ગામના ભાથીજી મંદિર સામે આવેલા નાયક ફળીયા વિસ્તારમાં પહોંચેલી. અહીં કરવામાં આવેલા સર્વે પછી ‘વિલાયતી નળિયા વડેલું’ એક ઘર અનધિકૃત કબજામાં હોવાનું જણાતા તેને સીલ મારવાની કાર્યવાહી હાથ ધરાઈ.

સીલ કરાયેલ આ ઘર નાયક અભાભાઈનું હોવાનું બહાર આવ્યું છે. આ પરિવાર છેલ્લાં પાંચ દાયકાથી આ જમીન પર રહે છે અને ખેતી કરે છે. પરંતુ તંત્રના સર્વે અનુસાર આ સ્થળ કડાણા જળાશયના અસરગ્રસ્તોને ફાળવેલ જમીનના વિસ્તારમાં આવતું હતું. તેથી તંત્રે કાયદેસરની કાર્યવાહી હેઠળ ઘર સીલ કરી દીધું.

“50 વર્ષથી રહીએ છીએ, આજે રોડ પર આવી ગયા” – નાયક અભાભાઈની વ્યથા

ઘર સીલ થતા નાયક અભાભાઈ ભાવુક બની ગયા હતા. લોકસમક્ષ તેમણે જણાવ્યું:

“આ જંગલની જમીનમાં 50 વર્ષથી હું અને મારું પરિવાર રહે છે. અહીં જ અમારે ખેતી કરી છે, અહીંજ અમારો ગુજારો ચાલે છે. અમારા માથેનું ઘર આજે સીલ થઈ ગયું. હવે અમે ક્યાં જઈએ? અમારું આખું પરિવાર રસ્તા પર આવી ગયું છે. સરકાર અમને ન્યાય આપશે એવી આશા રાખું છું.”

ગ્રામજનો પણ અભાભાઈના પરિવારની હાલત જોઈ દુઃખ અનુભવી રહ્યા છે. તેમણે જણાવ્યું કે ગરીબ પરિવારનું ઘર સીલ કરતાં પહેલાં તંત્રએ તેમનો કેસ વિગતે સાંભળવો જોઈએ હતો.

તંત્રના સર્વે દરમ્યાન ત્રણેય ગામમાં માહોલ ગરમાયો

વરીયાલ, ડેમલી અને બામરોલી – ત્રણેય ગામોમાં તંત્રની અલગ-અલગ ટીમો દ્વારા સર્વે ચાલુ છે. જમીનના મૂળ હકદાર કોણ છે, કોને કબજો મળવો જોઈએ, ક્યાં દબાણ છે, કોણ વર્ષોથી ખેતી કરે છે – તે બધું દસ્તાવેજો સાથે તુલના કરીને તપાસવામાં આવી રહ્યું છે.

આ કામગીરી દરમ્યાન અનેક પરિવારો ચિંતાગ્રસ્ત દેખાયા છે કારણ કે વર્ષોથી વસવાટ અને ખેતી કરી રહેલી જમીન પર હવે તંત્ર દ્વારા નોટિસો આપવામાં આવી રહી છે. કેટલાક લોકો તો સહેજ પણ દોષ વગર તંત્રની કાર્યવાહીનો ભોગ બન્યા હોવાનું માનતા રાજકીય નેતાઓ અને ઉચ્ચ અધિકારીઓને રજુઆત પણ કરી રહ્યા છે.

અસરગ્રસ્તો Vs. હાલના રહેવાસીઓ – જમીન મુદ્દો થઇ ગયો ગરમ

આ સમગ્ર પ્રકરણ બે પક્ષો વચ્ચે ટકરાવનું કારણ બની રહ્યું છે:

(1) કડાણા જળાશયના અસરગ્રસ્તો

જેઓને વાજબી રીતે પુનઃવસવાટ માટે સરકાર દ્વારા આ જમીન ફાળવવામાં આવી છે.
તેમનો પ્રશ્ન:
“અમારા હક્કની જમીન અમને મળવી જ જોઈએ.”

(2) હાલ અહીં દાયકા થી રહેનાર ગ્રામજનો

તેમનો દાવો:
“અમે વર્ષોથી અહીં રહીએ છીએ, ખેતી કરીએ છીએ અને જીવન ચલાવીએ છીએ. અમને હકદાર ગણવામાં આવવું જોઈએ.”

બંને જૂથોની ભાવનાઓ અને વાસ્તવિકતાઓ સાચી છે, પરંતુ સરકારી દસ્તાવેજોની દ્રષ્ટિએ મુદ્દો તણાવસભર બની ગયો છે.

મુખ્યમંત્રીએ રજુઆતો – લોકોને ‘જમીન હક્ક’ મુદ્દે સ્પષ્ટતા જોઈએ

સર્વે કાર્યવાહીના પગલે અનેક ગ્રામજનો રાજ્યના મુખ્યમંત્રી, જિલ્લા કલેક્ટર અને પ્રાંત અધિકારીને લખિત રજૂઆત કરી ચૂક્યા છે. અનેક લોકોનો મત છે કે:

• તેઓ વર્ષોથી આ જમીન પર વસવાટ કરે છે

• ખેતી કરી જીવીકો ચલાવે છે

• જમીન પર હકનો દાવો કરવા માટે જરુરી પુરાવા, ટેક્સ રેકોર્ડ અથવા જૂના દસ્તાવેજો પણ لديهم છે

તેઓની માંગ છે કે તંત્ર કોઈ એકતરફી કાર્યવાહી ન કરે અને દાયકાઓથી રહેતા પરિવારોને વાજબી તક આપે.

તંત્રની બાજુ: “અસરગ્રસ્તોને કબજો આપવો ફરજિયાત”

વહીવટી તંત્રના એક ઉચ્ચ અધિકારીએ જણાવ્યું કે:

• કડાણા જળાશય યોજના હેઠળ ઘણા પરિવારોના ઘરો–જમીનો ડૂબાણમાં ગયા

• તેમને નવી વસવાટ જમીન ફાળવવાની જવાબદારી રાજ્ય સરકારે લીધી

• હવે તેઓને વાસ્તવિક કબજો આપવો એ સરકારી ફરજ છે

• દબાણ દૂર કરવું અને સર્વે કરવું એ પ્રોસેસનો કાયદેસર ભાગ છે

સાથે એ પણ જણાવાયું કે જ્યાં વર્ષોથી લોકો રહેતા હોય તેવા કેસોને માનવતા પૂર્વક વિચારણા હેઠળ લેવામાં આવશે.

ગ્રામજનોમાં અફરાતફરી – “આગળ શું થશે?” એ મોટો પ્રશ્ન

વરીયાલમાં ઘર સીલ થતા અન્ય ઘણા પરિવારોમાં insecurity ફેલાયેલી છે. કેટલાકના મતે:

• આજ સુધી કોઈએ નોટિસ નહિ આપી

• વર્ષોથી ટેક્સ, રેશન, વીજ લાઈન જેવી તમામ સુવિધાઓ મળતી આવી

• હવે અચાનક દબાણ ગણાવી કાર્યવાહી કરતા લોકો અસમંજસમાં છે

એક ગ્રામજનએ કહ્યું:
“જો સરકાર પાસે આ જમીન અસરગ્રસ્તોની છે તો અમારો શું? અમે ક્યાં જશું? સરકાર અમને વિકલ્પ આપશે કે નહીં?”

નરમાઈ અને કાનૂની પ્રક્રિયા વચ્ચે સંતુલન રાખવું તંત્ર માટે મુશ્કેલ

આગળનું દૃશ્ય વધુ ચિંતાજનક છે. કારણ કે:

• અસરગ્રસ્તો પોતાનો હક માગે છે

• હાલનાં રહેવાસીઓ પોતાનું જીવન બચાવવા માંગે છે

• તંત્રને કાયદો અને માનવતા બંનેનું સંતુલન જાળવવું છે

• રાજકીય દબાણ અને સામાજિક પ્રશ્નો બંને ઉભા છે

સંભવિત રીતે આ મુદ્દો વધુ ઊંડો જઈ શકે અને ઉચ્ચસ્તરીય નિર્ણયની જરૂર પડશે.

સમાપન: કડાણા પુનઃવસવાટનો મુદ્દો — ઉકેલ હવે નીતિ સ્તરે જ શક્ય

વરીયાલ ગામમાં એક ઘર સીલ થવા જેટલી નાની ઘટના રાજ્યવ્યાપી મોટા પ્રશ્નનું પ્રતિબિંબ છે.
આ મુદ્દા પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે:

• પુનઃવસવાટ યોજનાઓમાં વર્ષોથી અવગણાયેલા પ્રશ્નો

• દસ્તાવેજોની અસ્પષ્ટતા

• દાયકા જૂના વસવાટ

• અસરગ્રસ્તોને કબજો અપાવવા તંત્રની ફરજ

• અને માનવતા વચ્ચેનો ગૂંચવડો

આ બધું એકસાથે મળી આજે સામાજિક તણાવનું રૂપ લઈ રહ્યું છે.

ગામના લોકોની એક જ માંગ છે—
“અમને સ્પષ્ટતા જોઈએ. હક કોનો છે તે સાબિત કરી સરકાર ન્યાય આપે.”

આગામી દિવસોમાં સર્વે પૂર્ણ થયા પછી તંત્ર શું નિર્ણય કરશે તે જ આ વિસ્તારનો ભવિષ્ય નક્કી કરશે.

Author: samay sandesh