ગુજરાતના ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી વરસી રહેલા કમોસમી માવઠાના વરસાદે ખેડૂતોની રાતની ઊંઘ હરામ કરી દીધી છે. નવેમ્બર મહિનામાં જ્યારે રવી પાકની તૈયારી ચાલી રહી હતી ત્યારે અચાનક પડેલા આ અણધાર્યા વરસાદે ખેતરોમાં ઊભેલા મગફળી, કપાસ, સોયાબીન તેમજ અન્ય પાકોને ભારે નુકસાન પહોંચાડ્યું છે. વરસાદના કારણે ખેતરોમાં પાણી ભરાઈ જવાથી પાક સૂકી જવાની જગ્યાએ સડી ગયો છે, જ્યારે તૈયાર થયેલ પાકની કાપણી પણ અટકી ગઈ છે.
તાલુકા અને જિલ્લા સ્તરે ખેડૂતોનો આર્થિક ભંગાર થઈ ગયો છે. એક તરફ લોનની કિસ્તો ચૂકવવાની ચિંતા, બીજી તરફ પાકના નષ્ટ થવાથી આવકનો સ્ત્રોત બંધ થઈ ગયો છે. ખેડૂતોના જીવનમાં આવી પડેલી આ કટોકટીની સ્થિતિ સામે હવે ખેડૂત સમાજે સરકાર સમક્ષ અનેક માગણીઓ સાથે રજૂઆત કરી છે.
🌾 કમોસમી માવઠાનું તાંડવ: પાક અને પશુધન બંનેને ફટકો
ગયા છથી સાત દિવસથી સતત વરસી રહેલા માવઠાએ ખેડૂતોના ખેતરોમાં ધાન, કપાસ, તલ, સોયાબીન, અને મગફળી જેવા પાકને સંપૂર્ણપણે બરબાદ કરી દીધા છે. ખાસ કરીને સૌરાષ્ટ્ર અને ઉત્તર ગુજરાતના વિસ્તારોમાં મગફળીના ખેતરો પાણીથી ભરાઈ ગયા છે. જમીન ચીકણી બની જતાં ખેતરોમાં પ્રવેશ પણ મુશ્કેલ બન્યો છે. પશુધન માટે ચારો પૂરતો ઉપલબ્ધ નથી, કારણ કે ચરોતરનો વિસ્તાર પણ વરસાદના કારણે ભીની હાલતમાં છે.
ખેડૂતોના પાકના ભંડાર અને ખેતરની મશીનરી પણ પાણીમાં ભીંજાઈને નષ્ટ થઈ ગઈ છે. અનેક ખેડૂતોએ સિંચાઈ માટે કરેલી ડિઝલ અને વીજળીની ખર્ચની રોકાણ હવે બેરંગ બની ગયું છે. પાકના નષ્ટ થવાથી આવકનો સ્ત્રોત ગુમાવતાં ખેડૂત પરિવારો રોજબરોજની જરૂરિયાતો પૂરી કરવામાં મુશ્કેલી અનુભવી રહ્યા છે.
📢 ખેડૂત સમાજની મુખ્ય માગણીઓ
આ ગંભીર પરિસ્થિતિમાં ખેડૂતો અને તેમની સંસ્થાઓ દ્વારા સરકાર સમક્ષ નીચે મુજબની તાત્કાલિક માગણીઓ રજૂ કરવામાં આવી છે:
-
ખેડૂતના પાક ધિરાણ અને લોન માફ કરવામાં આવે.
વરસાદના કારણે પાકની ઉપજ બરબાદ થઈ છે, જેના કારણે ખેડૂતો પાસે લોન ચૂકવવા માટે કોઈ સાધન નથી. તેથી સરકાર દ્વારા પાક ધિરાણ તેમજ કૃષિ લોન માફ કરવાનું જાહેર કરવું જોઈએ. -
હેકટર દીઠ રૂ. 50,000ની સહાય જાહેર કરવામાં આવે.
ખેતરોમાં થયેલ નુકસાનની ભરપાઈ કરવા માટે પ્રતિ હેકટર રૂ. 50,000ની સહાય જાહેર કરવામાં આવે, જેથી ખેડૂતોને આર્થિક સહારો મળી રહે. -
મગફળીની ટેકાના ભાવે 250 મણની ખરીદી તાત્કાલિક શરૂ કરવામાં આવે.
મગફળી ગુજરાતનો મુખ્ય પાક છે અને હાલના સમયમાં ભાવ ખૂબ જ નીચા ચાલી રહ્યા છે. ટેકાના ભાવે ખરીદી શરૂ કરવામાં આવે તો ખેડૂતોને યોગ્ય વળતર મળશે અને તેઓ આર્થિક રીતે થોડી રાહત અનુભવી શકશે. -
નુકસાનગ્રસ્ત વિસ્તારોનું તાત્કાલિક સર્વેક્ષણ કરવામાં આવે.
તંત્ર દ્વારા તાત્કાલિક સર્વે હાથ ધરવામાં આવી અને ખરેખર જેટલું નુકસાન થયું છે તે મુજબ સહાયનું વિતરણ કરવામાં આવે. -
વીમો કંપનીઓને દબાણ કરીને વળતર ચૂકવણી વહેલી તકે કરવામાં આવે.
પ્રધાનમંત્રી ફસલ વીમા યોજનામાં નોંધાયેલા ખેડૂતોને વળતર મળવામાં લાંબો સમય લાગે છે. આ પ્રક્રિયા ઝડપભેર પૂર્ણ થાય તે માટે સરકારને વીમા કંપનીઓ સાથે સંકલન કરવું જોઈએ.
🌧️ ખેડૂતના દિલની પીડા — “ખેતર બચ્યું નહીં, ઘરનું ચુલ્હું પણ ઠંડુ”
અનંદપર ગામના ખેડૂત ઇશ્વરભાઈ પટેલ કહે છે, “મગફળીના પાક માટે રાતદિવસ મહેનત કરી હતી, સિંચાઈમાં ૩૦ હજારથી વધુ ખર્ચ કર્યો, પણ હવે આખો પાક પાણીમાં ડૂબી ગયો. સરકારે અમારું દુઃખ સાંભળવું જ પડશે.”
બીજી તરફ કપાસના ખેડૂત વિઠલભાઈ કરંગીયા કહે છે, “અમારું પાક તૈયાર હતું, ફક્ત કાપણી બાકી હતી, પણ માવઠાના વરસાદે આખો પાક સડી નાંખ્યો. હવે શું ખાશું અને શું વેચશું?”
આવા ઘણા ખેડૂતો આજે મુશ્કેલ સમયમાં છે. ઘણા ખેડૂતોએ ખેતી માટે લીધેલી ખાનગી લોનના વ્યાજના બોજથી દમ તોડ્યો છે. કેટલાકે તેમના ગાય-બળદ વેચીને ઘર ચલાવવાની ફરજ પડી છે.
🏛️ સ્થાનિક નેતાઓની અપીલ — “સરકાર તાત્કાલિક પગલાં લે”
તાલુકા અને જિલ્લા સ્તરે સ્થાનિક આગેવાનો અને ખેડૂત સંગઠનોએ પણ આ મુદ્દે અવાજ ઉઠાવ્યો છે. તાલુકા ખેડૂત સંઘના અધ્યક્ષ રવિભાઈ જોષીએ જણાવ્યું કે, “આ પરિસ્થિતિ કુદરતી આફત સમાન છે. સરકાર તાત્કાલિક રાહત પેકેજ જાહેર કરે અને ખેડૂતોને જીવતા રાખે એ જ અમારી માગ છે.”
સાથે સાથે જિલ્લાના ધારાસભ્યોએ પણ વિધાનસભામાં આ મુદ્દો ઉઠાવવાનો નિર્ધાર કર્યો છે. તેમણે કહ્યું કે, “કમોસમી માવઠાથી ખેડૂતોના ઘરોમાં દિવાળી અંધકારમય બની ગઈ છે. સરકાર તરત જ પાક સર્વે કરીને સહાય જાહેર કરે.”
🌿 નિષ્કર્ષ: ખેડૂતને ન્યાય આપતી નીતિની જરૂર
ગુજરાતનો ખેડૂત હંમેશા મહેનતુ અને શ્રમજીવી રહ્યો છે. કુદરતી આફતો સામે લડીને પણ ખેતરમાંથી સોનાની ફસલ ઉપજાવવાની શક્તિ ધરાવે છે. પરંતુ આ વખતે કમોસમી માવઠાના વરસાદે ખેડૂતોની કમર તોડી નાંખી છે. હવે સરકારે માનવીય સંવેદનાથી પગલું ભરી તાત્કાલિક સહાય પેકેજ જાહેર કરીને ખેડૂતોને આશાનો કિરણ આપવો જ જોઈએ.
ખેડૂત સમાજની માંગણી છે કે —
“સરકાર ખેડૂતોની પીડાને સમજી તાત્કાલિક સહાય જાહેર કરે, ટેકાના ભાવે ખરીદી શરૂ કરે અને ન્યાય આપે.”
જો સરકારે સમયસર પગલાં નહીં ભરે તો ખેડૂતો પોતાના હક્ક માટે એકજુટ થઈને આંદોલનના માર્ગે પણ ઉતરવા મજબૂર બનશે.
