જામનગર જિલ્લામાં આજે ખંભાળિયા નજીક આવેલ ઔદ્યોગિક વિસ્તારમાં અચાનક લાગેલી આગે ભારે હાહાકાર મચાવ્યો હતો. માંઢા ગામ નજીક આવેલ વિશ્વપ્રસિદ્ધ એસ્સાર ગ્રુપના ઉદ્યોગ સંકુલમાં આવેલ કન્વેયર બેલ્ટમાં લાગેલી આ આગે તાત્કાલિક સમગ્ર વિસ્તારને ધુમાડાથી ઢાંકી નાખ્યો હતો. ઘટનાના થોડા જ મિનિટોમાં ધુમાડાના ગોટાળા આકાશ સુધી દેખાતા થયા અને લોકોને પ્રથમ દૃષ્ટિએ લાગ્યું કે કોઈ મોટો વિસ્ફોટ થયો હશે. આ ઘટના અંગે જાણ થતાં જ ખંભાળિયા ફાયર બ્રિગેડ સહિત જામનગર અને દ્વારકા જિલ્લા તંત્ર પણ ચેતન થઈ ઉઠ્યું હતું.
🔥 ઘટના કેવી રીતે બની?
પ્રાથમિક માહિતી મુજબ, સવારે લગભગ ૧૧ વાગ્યાના આસપાસ એસ્સારના કન્વેયર બેલ્ટમાંથી ધુમાડો નીકળતો દેખાયો. આ બેલ્ટ દ્વારા સમુદ્રકાંઠા પરથી કાચામાલ (કોઇલ, આયર્ન ઓર વગેરે) પ્લાન્ટ સુધી પહોંચાડવામાં આવે છે. શરૂઆતમાં કામદારોને લાગ્યું કે કદાચ મોટર ગરમ થઈ ગઈ હશે, પરંતુ થોડી જ ક્ષણોમાં આખો બેલ્ટ જ્વાળાઓમાં ઘેરાઈ ગયો.
કન્વેયર બેલ્ટ પ્લાન્ટના મુખ્ય પ્રવેશદ્વારથી ઘણા કિલોમીટર દૂર સમુદ્ર તરફ ફેલાયેલો છે. તેથી આગ એક વિસ્તારથી બીજા વિસ્તારમાં ઝડપથી ફેલાતી ગઈ. કામદારોમાં દોડધામ મચી ગઈ અને સલામતીને ધ્યાને લઈ તાત્કાલિક પ્લાન્ટનું પાવર કટ ઑફ કરાયું, જેથી વધુ વિસ્ફોટ અથવા ઇલેક્ટ્રિકલ ફોલ્ટ ન થાય.
🚒 ફાયર બ્રિગેડની તાત્કાલિક કાર્યવાહી
ખંભાળિયા નગરપાલિકાની ફાયર બ્રિગેડને માહિતી મળતા જ ત્રણ ફાયર ટેન્ડર અને બે પાણીના ટેન્કર સાથે ફાયર ઑફિસર સ્વયં ઘટના સ્થળે દોડી ગયા. આગની તીવ્રતા જોતા જામનગરથી પણ વધારાની ફાયર ટીમોને બોલાવવામાં આવી હતી. ફાયર વિભાગના સૂત્રોએ જણાવ્યું કે,
“કન્વેયર બેલ્ટમાં ઉપયોગમાં લેવાતા રબર અને તેલિયું સામગ્રી ખૂબ જ ઝડપથી સળગે છે, જેથી આગને કાબૂમાં લેવા મુશ્કેલી પડી રહી છે.”
ઘણાં કલાકો સુધી આગ બુઝાવવાની કામગીરી ચાલુ રહી. આશરે ૪ થી ૫ કલાકની સતત જહેમત બાદ આગને નિયંત્રણમાં લેવામાં આવી હોવાનું તંત્રે જણાવ્યું.
👷♂️ કામદારોની સુરક્ષા અને સંભવિત નુકસાન
સૌભાગ્યે આ ઘટનામાં કોઈ જાનહાની થઈ નથી. પરંતુ કેટલાક કામદારોને ધુમાડાના કારણે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અનુભવાતાં તાત્કાલિક ખંભાળિયા સિવિલ હોસ્પિટલ ખાતે ખસેડવામાં આવ્યા હતા. હોસ્પિટલ સત્તાવાળાઓએ જણાવ્યું કે તમામ લોકો હાલ સુરક્ષિત છે અને કોઈની સ્થિતિ ગંભીર નથી.
પ્રારંભિક અંદાજ પ્રમાણે, કન્વેયર બેલ્ટના ૩૦૦ થી ૪૦૦ મીટર જેટલા ભાગને ભારે નુકસાન થયું છે. આ બેલ્ટને ફરી કાર્યરત કરવામાં લગભગ કેટલાક કરોડો રૂપિયાનો ખર્ચ આવશે તેવી શક્યતા છે.
📞 અધિકારીઓની હાજરી અને તંત્રની ચકાસણી
આગની જાણ થતાં જ ખંભાળિયા તાલુકા પોલીસ, જિલ્લા પ્રશાસન તેમજ એસ્સાર મેનેજમેન્ટના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ સ્થળ પર પહોંચી ગયા હતા. ખંભાળિયા એસ.ડી.એમ.એ જણાવ્યું કે —
“પ્રાથમિક રીતે આગની પાછળ શૉર્ટ સર્કિટની શક્યતા જણાઈ રહી છે, પરંતુ તબીબી અને ટેક્નિકલ ટીમ દ્વારા વિગતવાર તપાસ બાદ જ સાચો કારણ જાણી શકાશે.”
સ્થળ પર જિલ્લા ફાયર ઓફિસર, પોલીસ અધિકારી અને એસ્સાર સુરક્ષા દળ હાજર રહી આગ બુઝાવવાની કામગીરીનું સંકલન કરી રહ્યા હતા.
🧯 ઉદ્યોગિક સુરક્ષા પર ફરી ઉઠ્યો પ્રશ્ન
આ ઘટનાએ ફરી એકવાર પ્રશ્ન ઉભો કર્યો છે કે, મોટા ઉદ્યોગિક વિસ્તારોમાં ફાયર સેફ્ટી સિસ્ટમ કેટલા પ્રમાણમાં કાર્યરત છે?
એસ્સાર જેવી આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરની કંપનીમાં પણ જો કન્વેયર બેલ્ટ જેવી મહત્વની લાઈન પર આગ લાગે, તો નાના ઉદ્યોગો અને અન્ય પ્રોજેક્ટ્સની સુરક્ષા પર શંકા ઊભી થાય છે.
સ્થાનિક લોકોનું કહેવું છે કે,
“અહીં અગાઉ પણ નાના સ્તરે આગ લાગવાની ઘટનાઓ થઈ હતી, પરંતુ દરેક વખતે માત્ર ફાયર એલાર્મ અને અહેવાલ પૂરતો જ મુદ્દો સમાપ્ત થઈ જાય છે.”
પર્યાવરણ કાર્યકર્તાઓએ પણ ચિંતા વ્યક્ત કરી છે કે આ પ્રકારની આગથી વાયુમંડળમાં ભારે માત્રામાં કાર્બન, સલ્ફર અને અન્ય ઝેરી વાયુઓનું ઉત્સર્જન થાય છે, જે નજીકના ગ્રામ્ય વિસ્તારોના આરોગ્ય પર અસર કરી શકે છે.
🌫️ ધુમાડાના ગોટાળાએ અંધકાર છવાયો
ઘટનાસ્થળની આસપાસના ગામોમાં ધુમાડાના ગોટાળાઓ એટલા ઘના હતા કે કેટલાક સમય માટે આકાશ ધૂંધળું થઈ ગયું હતું. માંઢા, રાયપુર, તથા ખંભાળિયા સુધીના વિસ્તારમાં ધુમાડાની અસર સ્પષ્ટ જોવા મળી હતી.
ગામલોકોએ જણાવ્યું કે સવારે તેઓએ મોટો વિસ્ફોટ સમાન અવાજ સાંભળ્યો અને ત્યારબાદ કાળાશ ભરેલો ધુમાડો ઉઠતો જોયો. કેટલાકે ડરથી પોતાના બાળકોને શાળાથી વહેલા ઘરે બોલાવી લીધા હતા.
🏭 એસ્સાર મેનેજમેન્ટની પ્રતિક્રિયા
એસ્સાર કંપનીના પ્રવક્તાએ નિવેદનમાં જણાવ્યું —
“આગની ઘટના દુર્ભાગ્યપૂર્ણ છે. કંપની માટે સલામતી સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા છે. તાત્કાલિક અસરથી ફાયર ટીમો સક્રિય થઈ ગઈ હતી અને સૌની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવામાં આવી હતી. હાલ આગ સંપૂર્ણપણે નિયંત્રણમાં છે અને ડેમેજ એસેસમેન્ટની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ છે.”
કંપનીએ એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું કે ઉત્પાદન પ્રક્રિયા પર કોઈ મોટો પ્રભાવ પડ્યો નથી, પરંતુ કન્વેયર સિસ્ટમની મરામત માટે થોડો સમય લાગશે.
👮 તપાસ એજન્સીઓ સક્રિય
પોલીસ અને ફાયર વિભાગ સિવાય હવે ઉદ્યોગ સુરક્ષા વિભાગ અને પર્યાવરણ નિયામક બોર્ડ પણ તપાસમાં જોડાયા છે. તપાસ અધિકારીઓ કન્વેયર બેલ્ટમાં લાગેલી આગના મૂળ કારણો શોધી રહ્યા છે — શું શૉર્ટ સર્કિટ, ઘર્ષણ કે કોઈ માનવીય ભૂલ કારણભૂત હતી?
જિલ્લા પોલીસ અધિકારીએ જણાવ્યું કે,
“અમે તકનીકી નિષ્ણાતોની મદદથી ઇલેક્ટ્રિકલ લાઈનો, મોટર સિસ્ટમ અને બેલ્ટ મશીનરીનું પરીક્ષણ કરી રહ્યા છીએ. કોઈ માનવીય બેદરકારી જણાશે તો કાયદેસર કાર્યવાહી થશે.”
🌍 સ્થાનિક અર્થતંત્ર પર અસર
ખંભાળિયા અને આસપાસના ગામોમાં ઘણા લોકો એસ્સાર પ્લાન્ટ સાથે સીધા કે આડકતરી રીતે જોડાયેલા છે. આ અગ્નિકાંડથી કેટલાક દિવસો માટે ઉત્પાદન અને પરિવહન કામગીરી અટકી શકે છે, જેના કારણે સ્થાનિક પરિવહનદારો અને સપ્લાયરો પર અસર પડશે.
બંને જિલ્લામાં એસ્સારના કાર્યરત કોન્ટ્રાક્ટરોને તાત્કાલિક સૂચના આપવામાં આવી છે કે તેઓ પોતાની મશીનો અને ટ્રાન્સપોર્ટ લાઈન સુરક્ષિત રાખે.
🕯️ ભય અને રાહત વચ્ચેની રાત
રાત પડતાં સુધી ફાયર ટીમો ઠંડકની પ્રક્રિયા ચાલુ રાખી હતી, જેથી આગ ફરી સળગી ન ઊઠે. સ્થાનિક લોકો હજુ પણ ડરે છે કે આગથી કોઈ ઝેરી વાયુ ફેલાયો તો સ્વાસ્થ્ય જોખમ ઉભું થઈ શકે છે.
તંત્રે લોકોને અનુરોધ કર્યો છે કે અનાવશ્યક રીતે ઘટનાસ્થળે ભેગા ન થાય અને સુરક્ષિત અંતરે રહે.
🔎 અંતિમ નોંધ
આગની ઘટના ભલે હવે કાબૂમાં હોય, પરંતુ તેણે ઉદ્યોગિક સુરક્ષા વ્યવસ્થાઓ પર અનેક પ્રશ્નો ઊભા કર્યા છે. એસ્સાર જેવી પ્રતિષ્ઠિત કંપની માટે આ એક ચેતવણીરૂપ ઘટના છે. આગામી સમયમાં વધુ સાવચેતી અને સુરક્ષા ધોરણોનું પાલન ફરજિયાત બનશે.
ફાયર વિભાગ, પોલીસ, જિલ્લા પ્રશાસન અને એસ્સાર મેનેજમેન્ટ હવે મળીને તપાસ કરશે કે આ દુર્ઘટનાનું સાચું કારણ શું હતું અને આવી ઘટના ફરી ન બને તે માટે શું પગલાં લેવાય શકે.
📰 અંતમાં
આગની આ ઘટના માત્ર એક ઔદ્યોગિક અકસ્માત નથી, પરંતુ સુરક્ષા, પર્યાવરણ અને માનવીય જવાબદારીનો ગંભીર પાઠ પણ આપે છે. દરેક મોટી કંપનીએ માત્ર પ્રોડક્શન નહિ, પરંતુ માનવ અને પ્રકૃતિની સુરક્ષા માટે પણ સમાન જાગૃતિ રાખવી જોઈએ — કેમ કે આગ ભલે કન્વેયર બેલ્ટમાં લાગી હોય, પણ તેની જ્વાળા આખા સમાજને ચેતવણી આપે છે કે બેદરકારીની કિંમત હંમેશા ભારે પડે છે.
