GPS સિસ્ટમ ફરજિયાત : આજથી નિયમ તોડનાર વાહનોને રોયલ્ટી પાસ નહીં
રાજ્યમાં ખનિજ પરિવહન કરતી ગાડીઓ દ્વારા થતી ગેરરીતિઓ અને ગેરકાયદેસર ધંધાને નાથવા માટે રાજ્ય સરકારે મહત્વપૂર્ણ અને કડક નિર્ણય લીધો છે. આજથી ખનિજ પરિવહન કરતાં તમામ વાહનોમાં સરકાર દ્વારા નિર્ધારિત GPS સિસ્ટમ ફરજિયાત રીતે ચાલુ રાખવી પડશે. જો કોઈ વાહન GPS બંધ રાખશે, સિસ્ટમને ગોટે ચડાવશે અથવા ખોટા રૂટ પર ખનિજ પરિવહન કરશે તો તેવા વાહનો માટે ગાંધીનગરથી રોયલ્ટી પાસ ઓનલાઈન ઈસ્યુ થવાનું તરત જ બંધ કરી દેવામાં આવશે.
સરકારે આ બાબતે સત્તાવાર પરિપત્ર બહાર પાડી તમામ જિલ્લાઓના ખનિજ વિભાગ, જિલ્લા કલેક્ટરો, પોલીસ તંત્ર અને સંબંધિત અધિકારીઓને સ્પષ્ટ સૂચનાઓ આપી છે.
GPS સાથે ગેરરીતિ : સરકારને કેમ લેવો પડ્યો કડક નિર્ણય?
છેલ્લા કેટલાક સમયથી રાજ્યમાં રેતી, કપચી, પથ્થર, ચૂનાપથ્થર સહિતના વિવિધ ખનિજોના પરિવહનમાં મોટા પ્રમાણમાં ગેરરીતિઓ થતી હોવાની ફરિયાદો સતત સામે આવી રહી હતી. ખનિજ માફિયા અને કેટલાક વાહન માલિકો દ્વારા સરકારની GPS સિસ્ટમને બંધ રાખવી, સિગ્નલ બ્લોક કરવો અથવા વાહનને ખોટા રૂટ પર દોડાવી ગેરકાયદેસર ખનિજ પરિવહન કરવાના અનેક બનાવો સામે આવ્યા હતા.
સરકારી તપાસમાં સામે આવ્યું હતું કે રોયલ્ટી પાસ તો કાયદેસર રીતે લેવામાં આવે છે, પરંતુ વાહન નક્કી કરેલા રૂટ સિવાયના માર્ગે ખનિજ પહોંચાડે છે અથવા એક જ પાસનો વારંવાર દુરુપયોગ થાય છે. આથી સરકારને કરોડો રૂપિયાનું નુકસાન થતું હતું.
હવે GPS ફરજિયાત : ‘બંધ’ એટલે સીધી કાર્યવાહી
નવી જોગવાઈ મુજબ, ખનિજ પરિવહન કરતાં દરેક વાહનમાં સરકાર દ્વારા મંજૂર GPS ડિવાઇસ ચાલુ સ્થિતિમાં હોવી ફરજિયાત રહેશે. GPS બંધ, ખામીયુક્ત અથવા સિગ્નલ વિહોણી જણાશે તો તે વાહન માટે તરત જ રોયલ્ટી પાસ જનરેટ થવાનું બંધ કરી દેવામાં આવશે.
સરકારે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે,
-
GPS બંધ રાખવું એ સીધી ઉલ્લંઘના ગણાશે
-
રોયલ્ટી પાસ વિના ખનિજ પરિવહન ગેરકાયદેસર ગણાશે
-
આવા વાહનો સામે દંડ, જપ્તી અને કાયદેસરની કાર્યવાહી કરવામાં આવશે
ગાંધીનગરથી ઓનલાઈન નિયંત્રણ
ખાસ વાત એ છે કે આ સમગ્ર સિસ્ટમ ગાંધીનગરથી ઓનલાઈન મોનિટર કરવામાં આવશે. રાજ્યસ્તરની કંટ્રોલ સિસ્ટમ મારફતે દરેક વાહનની હિલચાલ, રૂટ, સમય અને ગતિ પર નજર રાખવામાં આવશે.
જો કોઈ વાહન નિર્ધારિત રૂટ છોડશે, GPS સિગ્નલ અચાનક બંધ થશે અથવા શંકાસ્પદ હલચલ જણાશે તો તરત જ અલર્ટ જનરેટ થશે અને સંબંધિત જિલ્લા તંત્રને કાર્યવાહી માટે સૂચના અપાશે.
ખનિજ માફિયામાં ફફડાટ
સરકારના આ નિર્ણય બાદ ખનિજ માફિયામાં ભારે ફફડાટ ફેલાયો છે. વર્ષોથી GPS સિસ્ટમને ગોટે ચડાવી ગેરકાયદેસર ખનિજ વહન કરનારા તત્વો માટે હવે રસ્તા બંધ થઈ ગયા છે.
ખનિજ વિભાગના અધિકારીઓનું કહેવું છે કે, “GPS ફરજિયાત થતાં હવે ખનિજ ક્યાંથી નીકળે છે, ક્યાં જાય છે અને કેટલા સમયમાં પહોંચે છે – તેની સંપૂર્ણ ટ્રેસેબિલિટી મળશે. ગેરરીતિ માટે કોઈ જગ્યા રહેશે નહીં.”
રાજ્યની આવક વધારવાનો પ્રયાસ
સરકારનું માનવું છે કે ખનિજ પરિવહનમાં થતી ગેરરીતિઓ બંધ થતાં રાજ્યની રોયલ્ટી આવકમાં નોંધપાત્ર વધારો થશે. અત્યાર સુધી ગેરકાયદેસર પરિવહનના કારણે સરકારને મોટું આર્થિક નુકસાન થતું હતું.
નવી વ્યવસ્થાથી
-
રોયલ્ટી લીકેજ બંધ થશે
-
કાયદેસર ખનિજ ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન મળશે
-
પર્યાવરણને નુકસાન પહોંચાડતા ગેરકાયદેસર ખનન પર અંકુશ આવશે
વાહન માલિકો માટે ચેતવણી
સરકારે વાહન માલિકો અને ટ્રાન્સપોર્ટરોને ચેતવણી આપી છે કે GPS સિસ્ટમ યોગ્ય રીતે કાર્યરત રાખવી તેમની જવાબદારી છે. ટેકનિકલ ખામી કે સિસ્ટમ બંધ હોવાનો બહાનો હવે ચાલશે નહીં.
જો GPSમાં ખામી હોય તો તરત જ અધિકૃત સર્વિસ સેન્ટર મારફતે સુધારણા કરાવવી પડશે, નહીં તો રોયલ્ટી પાસ અટકી શકે છે.
જિલ્લાકક્ષાએ પણ કડક દેખરેખ
જિલ્લા સ્તરે ખનિજ વિભાગ, પોલીસ અને આરટીઓની સંયુક્ત ટીમો દ્વારા પણ તપાસ વધારવામાં આવશે. હાઇવે, ગ્રામ્ય રસ્તા અને ખનન વિસ્તારોમાં ચેકિંગ હાથ ધરાશે.
GPS ડેટા અને મેદાની તપાસ વચ્ચે કોઈ વિસંગતતા જણાશે તો તાત્કાલિક કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.
પર્યાવરણ અને કાયદાની રક્ષા
ખનિજનું ગેરકાયદેસર ખનન અને પરિવહન માત્ર આર્થિક ગુનો નથી, પરંતુ પર્યાવરણ માટે પણ ગંભીર ખતરો છે. નદી પટ્ટા, જંગલો અને ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં અનિયંત્રિત ખનનથી પર્યાવરણીય સંતુલન બગડે છે.
સરકારનું કહેવું છે કે GPS ફરજિયાત કરવાથી આ પ્રકારના ગેરકાયદેસર ખનન પર પણ અંકુશ આવશે.
નિષ્કર્ષ
ખનિજ પરિવહનમાં ચાલતી ગેરરીતિઓ સામે રાજ્ય સરકારે હવે કડક વલણ અપનાવ્યું છે. GPS ફરજિયાત અને ગાંધીનગરથી સીધું ઓનલાઈન નિયંત્રણ – આ બંને પગલાં ખનિજ માફિયા માટે મોટો ઝટકો સાબિત થશે.
આજથી નિયમ તોડનારાઓ માટે કોઈ છૂટ નહીં. સરકારનો સ્પષ્ટ સંદેશ છે –
“GPS ચાલુ રાખો, કાયદેસર વ્યવહાર કરો, નહીં તો ખનિજ પરિવહનનો ધંધો બંધ.”
હવે જોવાનું એ રહેશે કે આ નિર્ણય જમીન પર કેટલો અસરકારક સાબિત થાય છે અને શું ખરેખર ખનિજ પરિવહનની ગેરરીતિઓ પર પૂર્ણવિરામ આવે છે કે નહીં.
