આર્થિક જગતમાં એક ધ્રુજાવી નાખનારી ઘટના સામે આવી છે — ગુજરાતી મૂળના ઉદ્યોગપતિ બંકિમ બ્રહ્મભટ્ટ દ્વારા અમેરિકામાં કરવામાં આવેલ આશરે ૪૪૩૯ કરોડ રૂપિયાનું વિશાળ આર્થિક કૌભાંડ. આ કૌભાંડના ફટકાથી વિશ્વપ્રસિદ્ધ ફાઇનાન્સ કંપની બ્લેકરોક સહિતના અનેક બહુરાષ્ટ્રીય ધિરાણદાતાઓ રાતો રાત ચિંતામાં ગરકાવ થઈ ગયા છે. અમેરિકાની વોલ સ્ટ્રીટ પર આ કેસની ચર્ચા એવો ધડાકો મચાવી રહી છે કે નાણાકીય વર્તુળોમાં અત્યાર સુધીનો આ સૌથી મોટા ખાનગી લોન ફ્રોડમાંનો એક ગણાઈ રહ્યો છે.
🔹 કોણ છે બંકિમ બ્રહ્મભટ્ટ? — ગુજરાતથી અમેરિકા સુધીની સફર
બંકિમ બ્રહ્મભટ્ટ મૂળ ગુજરાતી છે, જેમણે 2000ના દાયકામાં અમેરિકા જઈને બ્રિજવોઈસ ઇન્ક. અને બ્રોડબેન્ડ ટેલિકોમ સર્વિસિસ જેવી ટેલિકોમ કંપનીઓની સ્થાપના કરી હતી. તેમની હોલ્ડિંગ કંપની બંકાઈ ગ્રુપ મારફતે વિશ્વભરમાં ટેલિકોમ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, ઇન્ટરનેટ કનેક્ટિવિટી અને વોઈસ સર્વિસીસ પૂરી પાડવાનું મોટું નેટવર્ક ઊભું કર્યું હતું.
બંકાઈ ગ્રુપની વેબસાઈટ અને એક્સ (ટ્વિટર) હેન્ડલ પર દર્શાવ્યા મુજબ, કંપની વિશ્વભરના 100થી વધુ દેશોના ટેલિકોમ ઓપરેટરોને ડિજિટલ સોલ્યુશન્સ પૂરા પાડતી હોવાનું દાવો કરતી હતી. ન્યૂયોર્કના ગાર્ડન સિટીમાં મુખ્યાલય ધરાવતી આ કંપની અનેક વર્ષોથી “સફળતા અને નવીનતા”નું પ્રતિબિંબ ગણાતી હતી. પરંતુ હવે એ જ કંપનીને ફ્રોડના સૌથી મોટાં કેસોમાંથી એક તરીકે ગણાવવામાં આવી રહી છે.
🔹 કૌભાંડની પદ્ધતિ : નકલી ઇન્વોઇસ અને ખોટા કોલેટરલથી 500 મિલિયન ડોલરની લોન!
ધિરાણદાતાઓના આરોપ મુજબ, બંકિમ બ્રહ્મભટ્ટે પોતાની કંપનીઓની નાણાકીય સ્થિતિ ખોટી રીતે રજૂ કરી હતી.
તેમણે બનાવટી ગ્રાહક ઇન્વોઇસ (Fake Invoices) અને ખોટા એકાઉન્ટ્સ રીસિવેબલ (Accounts Receivables) તૈયાર કર્યા હતા — જેની મદદથી કંપનીઓએ વિવિધ ખાનગી ક્રેડિટ ફંડ્સ પાસેથી કરોડો ડોલર લોન સ્વીકારી હતી.
આ લોન બ્લેકરોકના એચપીએસ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ પાર્ટનર્સ, કેરિયોસ કેપિટલ, બીબી કેપિટલ એસપીવી અને અન્ય ફાઇનાન્સિંગ એજન્સીઓ પાસેથી લેવામાં આવી હતી.
આ રીતે બંકિમે આશરે 500 મિલિયન ડોલર (અંદાજે ₹4,439 કરોડ) સુધીની રકમ એકઠી કરી હતી. ધિરાણદાતાઓનો આક્ષેપ છે કે આ લોનની સામે દર્શાવેલ કોલેટરલ (જમા રાખેલી સંપત્તિ) સંપૂર્ણપણે ખોટી હતી.
🔹 ફ્રોડનું મોટું જાળું – બે વર્ષ સુધી ખોટી ઈમેઇલ્સ અને ફેક કરાર!
વોલ સ્ટ્રીટ જર્નલના અહેવાલ મુજબ, છેલ્લા બે વર્ષથી કંપનીઓ દ્વારા સબમિટ કરાયેલા તમામ ઈમેઇલ્સ અને ગ્રાહક કરારો તપાસમાં કાલ્પનિક (fictional) હોવાનું બહાર આવ્યું છે.
જ્યાં સુધી 2018 સુધીની નોંધો ચકાસવામાં આવી, ત્યાં પણ ફેક કરાર, ખોટી સાઇનેચર અને અસલી ગ્રાહકોના નામે બનાવટ દસ્તાવેજો મળી આવ્યા.
આથી સાબિત થયું કે બંકિમ બ્રહ્મભટ્ટે લાંબા સમયથી વ્યવસ્થિત રીતે ફાઇનાન્સીયલ સિસ્ટમ સાથે છેતરપિંડી ચાલુ રાખી હતી.
એક અહેવાલમાં તો આ પણ જણાવાયું કે —
“બંકાઈ ગ્રુપની બેલેન્સ શીટ પર દર્શાવાયેલી મુખ્ય સંપત્તિઓ વાસ્તવમાં અસ્તિત્વમાં જ નહોતી. તેમાં બતાવવામાં આવેલા ગ્રાહકોના એકાઉન્ટ્સ, આવક અને રીસિવેબલ્સ બધા કાગળ પરના બનાવટ હિસાબો હતા.”
🔹 નાદારી (Bankruptcy) અને સંપત્તિ ટ્રાન્સફરનો ખેલ
જ્યારે આ છેતરપિંડીની ગંધ આવી, ત્યારે ધિરાણદાતાઓએ તરત જ નાણાકીય તપાસ શરૂ કરી.
પરંતુ તે પહેલાં જ બંકિમે પોતાની અને કંપનીઓની સંપત્તિ ભારત અને મોરેશિયસમાં ટ્રાન્સફર કરી દીધી હોવાનો શંકાસ્પદ અહેવાલ મળ્યો છે.
પછી તેમણે પોતાની ત્રણ મુખ્ય કંપનીઓ —
-
બ્રિજવોઈસ ઇન્ક.,
-
બ્રોડબેન્ડ ટેલિકોમ,
-
કેરિયોસ કેપિટલ તથા બીબી કેપિટલ એસપીવી —
બધી માટે બેંક્રપ્સી (નાદારી) જાહેર કરી દીધી હતી.
આ ઉપરાંત બંકિમે પોતે પણ 12 ઑગસ્ટ, 2025ના રોજ વ્યક્તિગત નાદારી નોંધાવી હતી.
આ પગલાંને ઘણા નિષ્ણાતો “ફ્રોડ કવરઅપની રણનીતિ” ગણાવી રહ્યા છે.
🔹 બ્લેકરોક અને અન્ય ધિરાણકર્તાઓ રાતા પાણીએ રોચા!
બ્લેકરોક જેવી વૈશ્વિક રોકાણ કંપની માટે આ કેસ મોટો આઘાતરૂપ છે.
બ્લેકરોકની ખાનગી-ક્રેડિટ શાખા HPS Investment Partnersએ બંકિમની કંપનીઓને લાખો ડોલરની લોન આપી હતી. હવે આ તમામ લોન Non-recoverable તરીકે ગણાય છે.
ધિરાણદાતાઓના વકીલોનો આક્ષેપ છે કે —
“બંકિમ બ્રહ્મભટ્ટે સિસ્ટમેટિક રીતે ફ્રોડ કરવા માટે આખી ફાઇનાન્સ ચેઇન બનાવી હતી. ખોટા કરાર, ખોટી બેલેન્સ શીટ અને બનાવટી ઇન્વોઇસનો ઉપયોગ કરીને તેમણે રોકાણકારોને લૂંટી લીધા.”
આ કેસના બહાર આવતા જ અમેરિકન નાણાકીય સંસ્થાઓએ પોતાના Due Diligence માપદંડ વધુ કડક કર્યા છે. હવે કોઈપણ ખાનગી લોન માટે વધુ ઊંડાણપૂર્વકની વેરિફિકેશન જરૂરી કરવામાં આવી છે.
🔹 ન્યૂયોર્ક ઓફિસ બંધ, બંકિમનો પત્તો ભારતમાં
જ્યારે તપાસકર્તાઓ અને HPSના કર્મચારીઓ ન્યૂયોર્ક સ્થિત ઓફિસ પર પહોંચ્યા ત્યારે ત્યાં તાળું મારેલું હતું.
પડોશીઓએ પણ જણાવ્યું કે તેઓએ છેલ્લા ઘણા અઠવાડિયાથી કોઈને ત્યાં જોયા નથી.
અમેરિકન મીડિયા મુજબ, બંકિમ હાલ ગુજરાતમાં ક્યાંક છુપાયેલા છે.
તેમના ગાર્ડન સિટીના ઘરના બહાર ત્રણ લક્ઝરી કાર — પોર્શ, ટેસ્લા અને ઓડી — ધૂળથી ઢંકાયેલી હાલતમાં જોવા મળી હતી, જે બતાવે છે કે ત્યાં કોઈ લાંબા સમયથી હાજર નથી.
🔹 બંકિમનો બચાવ : “આરોપ રાજકીય અને વ્યાપારિક સ્પર્ધા પરથી પ્રેરિત”
બંકિમ બ્રહ્મભટ્ટે પોતાના કાનૂની પ્રતિનિધિઓ મારફતે તમામ આરોપોને નકારી કાઢ્યા છે.
તેમનો દાવો છે કે —
“આ તમામ આરોપો મારી પ્રતિષ્ઠાને બગાડવા માટે એક મોટી સ્પર્ધાત્મક સાજિશ છે. મારી કંપનીઓએ દરેક નાણાકીય દસ્તાવેજ કાયદેસર રીતે તૈયાર કર્યા છે.”
પરંતુ અમેરિકન કોર્ટ દસ્તાવેજો અને ધિરાણકર્તાઓના પુરાવાઓને જોતા એવું લાગી રહ્યું છે કે તપાસમાં બંકિમની મુશ્કેલીઓ હવે વધવાની જ છે.
🔹 ફાઇનાન્સ જગતમાં ચકચાર : ભારતીય મૂળના ઉદ્યોગપતિઓ પર પ્રશ્નચિહ્ન
આ કેસ પછી ફરી એકવાર ભારતીય મૂળના ઉદ્યોગપતિઓની વૈશ્વિક પ્રતિષ્ઠા પર પ્રશ્ન ઊઠ્યો છે.
તાજેતરના વર્ષોમાં નાણાકીય છેતરપિંડીના કેસોમાં ભારતીય મૂળના અનેક લોકોના નામો સામે આવ્યા છે —
-
નિરવ મોદી,
-
મલયેશિયાના જો લો કેસમાં સહયોગી ભારતીય નાગરિકો,
-
અને હવે અમેરિકામાં બંકિમ બ્રહ્મભટ્ટ.
આ કેસ બતાવે છે કે નાણાકીય ટેક્નોલોજી અને ડિજિટલ ડેટાના યુગમાં પણ “ફેક કોલેટરલ અને ઇન્વોઇસ ફ્રોડ” જેવા જૂના પદ્ધતિના કૌભાંડો હજુ પણ શક્ય છે.
🔹 બ્લેકરોકની પ્રતિભાવ અને નાણાકીય સુરક્ષા ઉપાય
બ્લેકરોકના પ્રવક્તાએ મીડિયા સમક્ષ જણાવ્યું —
“આ ઘટના અમારી માટે મોટો પાઠ છે. હવે અમારી ક્રેડિટ રોકાણ પ્રક્રિયામાં ટેક્નિકલ ઓડિટ અને રીઅલ ટાઈમ ડેટા વેરિફિકેશન ફરજિયાત કરવામાં આવશે.”
આ કૌભાંડને કારણે બ્લેકરોકના રોકાણકારોમાં ચિંતા ફેલાઈ છે. અનેક પ્રાઇવેટ ફંડ્સે પણ બંકિમ જોડાયેલી તમામ કંપનીઓને **“રિસ્ટ્રિક્ટેડ લિસ્ટ”**માં નાખી દીધી છે.
🔹 નિષ્ણાતોની ટિપ્પણી : “ફાઇનાન્સ ફ્રોડનો નવો ચહેરો”
નાણાકીય નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે આ કેસ સામાન્ય ફ્રોડ નથી —
આ એક “કાર્પોરેટ ડિઝાઇનડ ફ્રોડ” છે, જેમાં ટેક્નિકલ દસ્તાવેજો, ઈમેઇલ રેકોર્ડ્સ અને કોલેટરલ એગ્રીમેન્ટ્સને એવા કુશળતાથી બનાવવામાં આવ્યા કે તપાસ એજન્સીઓ પણ શરૂઆતમાં ચૂકી ગઈ.
ફાઇનાન્સિયલ એડવાઇઝર જૅનિફર વૉલ્કરે કહ્યું —
“આ કૌભાંડ એ બતાવે છે કે માત્ર ડિજિટલ દસ્તાવેજો અને ઇલેક્ટ્રોનિક સાઇનેચર પર આધાર રાખવો કેટલો જોખમી બની શકે છે. દરેક રોકાણ માટે ‘માનવીય વેરિફિકેશન’ અનિવાર્ય છે.”
🔹 ગુજરાતમાં ચર્ચા અને વિવાદ
ગુજરાતમાં બંકિમ બ્રહ્મભટ્ટના પરિવાર અને ઓળખીતાઓમાં પણ આ મામલે ભારે ચર્ચા ચાલી રહી છે.
કેટલાએ જણાવ્યું કે તેઓ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી અમેરિકામાં જ સ્થાયી હતા અને બહુ ઓછા વખત ગુજરાત આવ્યા હતા.
પરંતુ હવે તેમનું નામ અચાનક વૈશ્વિક કૌભાંડમાં આવતા લોકો આશ્ચર્યમાં છે.
જામનગર અને રાજકોટના કેટલાક ઉદ્યોગજગતના લોકોએ કહ્યું —
“બંકિમ એક સમયે યુવાન ઉદ્યોગપતિઓ માટે પ્રેરણા ગણાતા હતા. પરંતુ હવે આ ઘટનાએ વિશ્વાસ તોડી નાખ્યો છે.”
🔹 અંતિમ વિશ્લેષણ : ટેક્નોલોજી અને લોન સિસ્ટમ પર નવી ચેતવણી
આ આખી ઘટનાએ વૈશ્વિક નાણાકીય સિસ્ટમને ચેતવણી આપી છે.
બંકિમ બ્રહ્મભટ્ટ કૌભાંડ એ દર્શાવે છે કે ડિજિટલ યુગમાં ફાઇનાન્સીયલ ટ્રાન્સપેરન્સી માટે વધુ કડક નિયમોની જરૂર છે.
આ કૌભાંડનો તારણ એક જ છે —
“જેટલું આધુનિક ટેક્નોલોજીનું નાણાકીય માળખું બને છે, તેટલું જ છેતરપિંડીનું જોખમ પણ વધે છે.”
📍 સારાંશ :
-
કૌભાંડની રકમ : ₹4,439 કરોડ (500 મિલિયન ડોલર)
-
મુખ્ય આરોપ : બનાવટી ઇન્વોઇસ અને ખોટા કોલેટરલ દ્વારા લોન ફ્રોડ
-
પ્રભાવિત કંપનીઓ : બ્લેકરોક, કેરિયોસ કેપિટલ, બીબી કેપિટલ એસપીવી
-
બંકિમની હાલની સ્થિતિ : ભારતમાં, તપાસ હેઠળ
-
નિષ્કર્ષ : વૈશ્વિક નાણાકીય સિસ્ટમ માટે ચેતવણીરૂપ ઘટના
📰 બંકિમ બ્રહ્મભટ્ટના ૪૪૩૯ કરોડના કૌભાંડએ અમેરિકાની નાણાકીય દુનિયામાં હાહાકાર મચાવ્યો છે — ગુજરાતી ઉદ્યોગપતિના આ ફ્રોડ કેસે ફરી સાબિત કર્યું કે વિશ્વાસની કિંમત કરોડોમાં માપી શકાતી નથી!
