ચૂંટણી પંચનો મોટો નિર્ણય: ઉત્તર પ્રદેશ, તમિલનાડુ અને ગુજરાત સહિત છ રાજ્યોમાં SIR પ્રક્રિયાની સમયમર્યાદા લંબાવી.

હવે 14 ડિસેમ્બર સુધી ફોર્મ ભરાશે, 19 ડિસેમ્બરે જાહેર થશે ડ્રાફ્ટ મતદાર યાદી

ભારતના ચૂંટણી પંચે (Election Commission of India – ECI) લોકશાહી પ્રક્રિયામાં વધુ પારદર્શિતા અને સૌને સમાન તક મળે તે માટે એક મહત્વપૂર્ણ અને જાહેરહિતનો નિર્ણય લીધો છે. દેશના છ રાજ્યો — ઉત્તર પ્રદેશ, તમિલનાડુ, ગુજરાત, ઉત્તરાખંડ, હિમાચલ પ્રદેશ અને રાજસ્થાનમાં SIR (Special Summary Revision – વિશેષ સંક્ષિપ્ત સુધારણા) માટેની સમયમર્યાદા લંબાવવાનો નિર્ણય કરવામાં આવ્યો છે.

ચૂંટણી પંચના તાજેતરના આદેશ મુજબ, તમિલનાડુ અને ગુજરાતમાં 14 ડિસેમ્બર 2025 સુધી મતદાર તરીકે નામ નોંધાવવા માટેના તમામ ફોર્મો — Form 6, Form 7, Form 8, Form 8A વગેરે સ્વીકારવામાં આવશે, જ્યારે 19 ડિસેમ્બરે રાજ્યવાર ડ્રાફ્ટ મતદાર યાદી જાહેર થશે.

આ નિર્ણય તે સમયે લેવામાં આવ્યો છે જ્યારે દેશના અનેક રાજ્યોમાં લોકસભા અને વિધાનસભા ચૂંટણીની તૈયારીઓ શરૂ થઈ ગઈ છે. ગ્રામ્ય અને શહેરી વિસ્તારોમાં મોટી સંખ્યામાં નવી પેઢી 18 વર્ષ પૂર્ણ કરી છે, તેમજ સ્થળાંતર, રહેઠાણ બદલાવ અને લગ્નને કારણે ઘણા નાગરિકોને પોતાનું નામ સુધારાવવાની જરૂર છે.

સમયમર્યાદા કેમ લંબાવાઈ? — ચૂંટણી પંચના સૂત્રો કહે છે ‘ભારે રશ અને નવી એન્ટ્રીઓ’

ચૂંટણી પંચના વરિષ્ઠ અધિકારીઓના જણાવ્યા મુજબ, છેલ્લા બે મહિનાથી સમગ્ર દેશમાં મતદાર નોંધણી અભિયાન ઝડપથી ચાલી રહ્યું છે.

નવા યુવાનો, પ્રથમ વખત મતદાર બનનાર વિદ્યાર્થીઓ, સ્થળાંતરિત મજૂરો, શહેરી વિસ્તારોમાં રેન્ટ હાઉસમાં રહેતા યુવાનો અને સિનિયર સિટિઝન્સ તરફથી આવતી અરજીઓમાં ભારે વધારો નોંધાયો છે.

ચૂંટણી પંચના સૂત્રો મુજબ —
“લોકશાહીમાં એકપણ યોગ્ય નાગરિકનું નામ મતદાર યાદીમાંથી છૂટે નહીં — તે અમારી પ્રાથમિકતા છે. તેથી અરજીઓની Reviewing પ્રક્રિયા સરળ બનાવવા માટે સમયમર્યાદા લંબાવવી જરૂરી બની હતી.”

આ નિર્ણયથી તે નાગરિકોને મોટી રાહત મળશે જે હજી સુધી ફોર્મ ભરવામાં વિલંબ કરી રહ્યા હતા અથવા દસ્તાવેજી ખામીના કારણે અરજીઓ પેન્ડિંગ હતી.

કયા ફોર્મો ભરાવી શકાશે? — મતદાર યાદી સુધારણા માટેના મુખ્ય ફોર્મ

ચૂંટણી પંચે 14 ડિસેમ્બર સુધી સ્વીકારવાના મુખ્ય ફોર્મો નીચે મુજબ છે:

1. Form 6 — નવું નામ ઉમેરવું

• 18 વર્ષ પૂર્ણ કરનારા

• એક સ્થળેથી બીજા સ્થાને શિફ્ટ થયેલા

2. Form 7 — નામ કઢાવવા માટે

• મોતને કારણે

• ડુપ્લિકેટ નામ

• સ્થળાંતર

3. Form 8 — વિગતો સુધારવા માટે

• નામની ભૂલ

• જન્મતારીખ

• ફોટો અથવા સરનામું સુધારવું

4. Form 8A — એ જ મતવિસ્તારમાં સરનામું બદલવાનું અરજીપત્રક

નાગરિકો આ ફોર્મ NVSP, Voter Helpline App, અથવા રાજ્યની CEO વેબસાઈટ દ્વારા પણ ઓનલાઇન ભરી શકે છે.

14 ડિસેમ્બર — ફોર્મ સ્વીકારવાની છેલ્લી તારીખ; 19 ડિસેમ્બર — ડ્રાફ્ટ યાદી

ચૂંટણી પંચે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે:

• 14 ડિસેમ્બર 2025 સુધી પ્રાપ્ત તમામ ફોર્મોની સ્ક્રુટિની કરવામાં આવશે

• 19 ડિસેમ્બર 2025ના રોજ દરેક રાજ્ય અને મતવિસ્તાર મુજબ ડ્રાફ્ટ મતદાર યાદી જાહેર કરવામાં આવશે

• ત્યારબાદ 10–15 દિવસ સુધી ઓબ્જેક્શન અને ક્લેમ્સ દાખલ કરવા માટે સમય આપવામાં આવશે

આ પ્રક્રિયા બાદ અંતિમ મતદાર યાદી જાન્યુઆરી 2026ના પ્રથમ સપ્તાહમાં બહાર આવશે, એવી સંભાવના છે.

ઉત્તર પ્રદેશ, ગુજરાત અને તમિલનાડુ સર્વાધિક મહત્વના શા માટે? — ચૂંટણી રાજનીતિનો વ્યાપક પરિપેક્ષ

ECI દ્વારા સમયમર્યાદા લંબાવાનો નિર્ણય આ વર્ષે વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે કારણ કે:

• ઉત્તર પ્રદેશ — લોકસભાની 80 બેઠકો ધરાવતું સૌથી મોટું રાજ્ય

• તમિલનાડુ — દક્ષિણ ભારતની મોટી રાજકીય લડાઈનું કેન્દ્ર

• ગુજરાત — કેન્દ્રની મુખ્ય રાજકીય પાર્ટીઓનો ગઢ, અને મોટી યુવા વસ્તી

આ રાજ્યોમાં મતદાર યાદી સુધારણા મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે:

• મોટી સંખ્યામાં વિદ્યાર્થી વસ્તી

• સ્થળાંતર કરનારા શ્રમિકોની મોટી ટોળકી

• શહેરીકરણના કારણે સરનામા ફેરફાર વધ્યા

• ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં ઓનલાઈન સેવાઓ માટે જાગૃતિ અભિયાન ચાલી રહ્યા છે

સમયમર્યાદા લંબાવવાથી લાખો મતદારોને લાભ થશે.

ગુજરાતમાં ખાસ અભિયાન — જિલ્લા કક્ષાએ BLOઓની ટીમ મેદાનમાં

ગુજરાતના CEO (Chief Electoral Officer) કાર્યાલય મુજબ, રાજ્યમાં હાલમાં સરેરાશ દરરોજ 40 થી 45 હજાર અરજીઓ મળી રહી છે. તમામ જીલ્લાઓમાં:

• BLO ટૂ-ડોર સર્વે

• વિદ્યાલયોમાં મતદાર જાગૃતિ કાર્યક્રમો

• ટેલેન્ટ હન્ટ–SVEEP અભિયાન

• મહેસૂલી કચેરીઓમાં Registration Help Desk

જેમના કારણે મોટી સંખ્યામાં અરજીઓ આવી રહી છે.

ECIની સમયમર્યાદા વધારાની જાહેરાત બાદ હવે જીલ્લાઓને:

• વિશેષ કેમ્પ

• રવીવારે Registration Camp

• કલેક્ટર કક્ષાએ Monitoring Cell

શરૂ કરવાની સૂચના આપવામાં આવી છે.

તમિલનાડુના ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં સૌથી વધુ અરજીઓ — ભાષા, દસ્તાવેજ અને સરનામા પુરાવાની મુશ્કેલીઓ

તમિલનાડુમાં અનેક જિલ્લાઓમાં લોકો ઓનલાઈન અરજી કરતાં મુશ્કેલી અનુભવે છે. ખાસ કરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં:

• આધાર–સરનામું જુદુ હોય

• Rental agreements ન હોવા

• Photo mismatch

• ભાષાકીય સમસ્યાઓ

જેના કારણે ભારે Reject rate નોંધાઈ રહ્યો હતો.

સમયમર્યાદા લંબાવવાથી લોકો હવે:

• Ration Card

• TNEB Bill

• Revenue Certificate

જેવા પુરાવા મેળવી સહેલાઈથી ફોર્મ ભરી શકશે.

UPમાં સૌથી મોટો પડકાર — સ્થળાંતર કરનારા મજૂરો અને શહેરી જન્ઘન્યતા

ઉત્તર પ્રદેશમાં SIR લંબાવવાનો નિર્ણય સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે:

• મોટા પ્રમાણમાં લોકો મેટ્રો શહેરોમાં સ્થળાંતર કરે છે

• જૂના ઘરો તોડીને નવી એપાર્ટમેન્ટ સિસ્ટમ

• Tier-2, Tier-3 શહેરોમાં સતત વસતિ ફેરફાર

UPના CEOએ જણાવ્યું કે:
“મોટા પ્રમાણમાં લોકોના સરનામાં બદલાયા છે, જેથી સમય વધારવો જરૂરી હતો.”

ચૂંટણી પંચનો લક્ષ્ય — ‘એકપણ યોગ્ય મતદાર છૂટવો નહીં’

ECI છેલ્લા બે વર્ષથી 100% voter inclusion તરફ પ્રયત્નશીલ છે. આ વર્ષે દેશમાં:

• 18 વર્ષ પૂરા કરનાર યુવાઓનો રેકોર્ડ વધારો

• વિદેશમાં કામ માટે જનાર નાગરિકોની સંખ્યા

• IT–professional citiesમાં Floating Population

• મહિલા મતદાર નોંધણીમાં વધારો

મલ્ટિપલ ડેટાને આધાર બનાવતાં ECIએ SIR સમયમર્યાદા વધારવાનો નિર્ણય કર્યો છે.

મતદાર યાદી — લોકશાહીનો આધારસ્તંભ

મતદાર યાદી માત્ર નામોની સૂચિ નથી — તે લોકશાહીનો સૌથી મહત્વનો આધારસ્તંભ છે.

ચૂંટણી નિષ્ણાતોના મતે:

• નામ રહી જશે તો મતનો હક છીનવાઈ જશે

• Duplicate નામ રહે તો અનિયમિતતા વધશે

• Wrong Entries રહે તો Counting પ્રક્રિયા સુધી અસર

તે માટે મતદાર યાદીની ગુણવત્તા અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.

દેશભરના રાજકીય પક્ષોની પ્રતિક્રિયા — નિર્ણયનું સ્વાગત

બહુવિધ રાજકીય પક્ષોએ SIR લંબાવાના નિર્ણયનું સ્વાગત કર્યું છે, કારણ કે:

• નવા મતદારો પર દરેક પાર્ટીની નજર

• શહેરી વિસ્તારોમાં યુવા મતદારો ચૂંટણીનું બાજી ફેરવી શકે

• સમય લંબાવતા ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં વધુ લોકો મતદાર બની શકશે

પરંતુ વિપક્ષના કેટલાક નેતાઓએ ECIને વહીવટી મશીનરી મજબૂત કરવાની માંગણી કરી છે.

જનહિતમાં મહત્વપૂર્ણ સૂચનો — 14 ડિસેમ્બરે છેલ્લું અવસર

નાગરિકો માટે ચૂંટણી પંચે નીચેની સૂચનાઓ આપી છે:

• Voter Helpline App દ્વારા ફોર્મ ભરો

• આધાર-લિંકિંગ ફરજિયાત નથી, પરંતુ ઉપયોગી છે

• સરનામા પુરાવા માટે માન્ય દસ્તાવેજો જોડવા

• BLO Verification દરમિયાન હાજર રહેવું

• Duplicate એન્ટ્રી હોય તો તરત Form 7 ભરવું

14 ડિસેમ્બર એ અંતિમ સમયમર્યાદા છે —
જે પછી નવા નામો આગામી ચૂંટણી પહેલાં સામેલ થઈ શકશે કે નહીં તે અનિશ્ચિત રહેશે.

છ રાજ્યોમાં SIR સમયમર્યાદા લંબાવવાનો ચૂંટણી પંચનો નિર્ણય જનહિતને પ્રથમ પ્રાથમિકતા આપતો અને લોકશાહીને વધુ મજબૂત બનાવતો છે.

આ નિર્ણયથી:

• લાખો નવા મતદારોનું નામ ઉમેરાશે

• સ્થળાંતરિત અને શહેરી વસતિને મોટી રાહત મળશે

• 2026ના ચૂંટણી સત્રમાં વધુ પારદર્શિતા આવશે

આગામી લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભા ચૂંટણીને ધ્યાનમાં રાખીને આ નિર્ણય વ્યાપક અસરકારક બની શકે છે.

Author: samay sandesh