જામનગર જિલ્લામાં ઈજનેરી વિભાગ અને તંત્રની બેદરકારી ફરી એકવાર ચમકી ઉઠી છે. જુલાઈ મહિનામાં ચકાસણી બાદ અતિ જોખમી ગણાવવામાં આવેલા 10 મોટા મેજર બ્રિજ પર પાંચ મહિના વીતી ગયા હોવા છતાં હજી સુધી માત્ર “ટેન્ડરીંગ પ્રક્રિયા” જ હાથ ધરવામાં આવી છે. અન્ય કોઈ વાસ્તવિક મેદાની કામગીરી શરૂ થઈ નથી. પરિણામે ભારે વાહન ચાલકોને કિલોમીટરો સુધી ફેરવીને જવું પડે છે, ખેડૂતોને પાક પરિવહનમાં ભારે મુશ્કેલીઓ પડી રહી છે અને ગ્રામજનોમાં પ્રચંડ રોષ ફાટી નીકળ્યો છે.
📍 જોખમી બ્રિજોની યાદી અને સ્થિતિ
જુલાઈ 2025 દરમિયાન રોડ એન્ડ બિલ્ડિંગ વિભાગ દ્વારા જામનગર જિલ્લાના મેજર બ્રિજોની ટેક્નિકલ તપાસ હાથ ધરવામાં આવી હતી. તપાસમાં પિલરનાં પાયા (foundation) નબળા પડેલા, બીમોમાં તિરાડો, અને મુખ્ય સ્ટ્રક્ચરમાં વજન સહન કરવાની ક્ષમતા ઘટી ગયેલી જોવા મળી હતી. આ બ્રિજોમાં નીચેના 10 મુખ્ય પુલો “જોખમી” જાહેર કરાયા હતા:
-
બાંદરા સર્કિટથી રેડીયા-જાંબુસ પરનો બારી મેજર બ્રિજ
-
કંકાવટી માઈનોર બ્રિજ
-
મુંડ-કેસીયો વોકલો બ્રિજ
-
ઉંડા મંજુર બિસ્વા બ્રિજ
-
કઠાવટી મેજર બ્રિજ
-
મહાદેવિયો મેજર બ્રિજ
-
વોકળા મેજર બ્રિજ
-
જામનગર–લાલપુર હાઈવે પરનો મેજર બ્રિજ
-
લાલપુર–પોરબંદર વચ્ચેનો મેજર બ્રિજ
-
જોડીયા–ભાદરા–જાંબુડા પાટીયા વચ્ચેનો મેજર બ્રિજ
આ તમામ પુલો ભારે વાહન માટે બંધ કરી દેવામાં આવ્યા છે. પરંતુ હકીકતમાં, બંધ કરાયેલા માર્ગોના વિકલ્પરૂપ ડાયવર્ઝન લાંબા, ખડકાભર્યા અને જોખમી છે.
⚠️ માત્ર ટેન્ડરીંગ સુધી સીમિત તંત્ર
જુલાઈમાં જોખમ જાહેર કર્યા બાદ, તંત્ર તરફથી આ બ્રિજોના તાત્કાલિક નવીનીકરણ અને કેટલાકના નવા બાંધકામ માટે ફાઈલ ખસેડવામાં આવી હતી. પરંતુ પાંચ મહિના પછી પણ જમીન પર કોઈ કાર્ય નથી. ટેન્ડર બહાર પાડવાની પ્રક્રિયા હાથ ધરાઈ છે, પણ તે પણ ધીમા ગતિએ ચાલે છે.
સ્થાનિક સ્તરે માહિતી મુજબ, કેટલાક કોન્ટ્રાક્ટરોએ ટેન્ડરમાં રસ પણ દેખાડ્યો છે, પણ મંજૂરીની પ્રક્રિયા રાજય કચેરીમાં અટવાઈ ગઈ છે. પરિણામે સ્થાનિક ઈજનેરી વિભાગ “હાઈ કમાન્ડના ઓર્ડર ન આવ્યા સુધી કઈ રીતે શરૂ કરીએ?” એવી દલીલ આપી બેઠું છે.
🚚 ભારે વાહનચાલકોની મુશ્કેલી
બ્રિજ બંધ થવાથી ટ્રકો, ટેન્કરો, કૃષિ વાહનો અને અન્ય ભારે વાહનોને ૮ થી ૧૫ કિલોમીટર સુધીનો ફરિયો લઈ જવો પડે છે. ઘણા સ્થળે તો નવો રસ્તો અર્ધો કાચો છે, જ્યાં ટ્રાફિક જામી જાય છે. ટ્રક એસોસિએશનના પ્રમુખે જણાવ્યું કે,
“દરરોજ હજારો લિટર ડીઝલનો વેડફાટ થાય છે. સમય બગડે છે, વાહનચાલકોને રોજના ભાડામાં નુકસાન સહન કરવું પડે છે. પાંચ મહિના બાદ પણ તંત્ર કાગળોમાં જ કામ પૂરું માને છે.”
ઘણા ડ્રાઈવરોએ પણ સ્વીકાર્યું કે કેટલીક વખત તેઓ જોખમ ઉઠાવીને જર્જરિત બ્રિજ પરથી પસાર થઈ જાય છે. “ડાયવર્ઝન એટલું લાંબું છે કે એક ટ્રિપ માટે અડધો દિવસ વધે છે. અમારે ગ્રાહકને માલ સમયસર પહોંચાડવો પડે છે, એટલે જોખમ લઈએ છીએ,” એમ એક ડ્રાઈવરે કહ્યું.
🌾 ખેડૂતો અને ગ્રામજનોની હાલાકી
જામનગર જિલ્લાના જોડીયા, લાલપુર, માળીયા અને ધ્રોલ તાલુકાના ખેડૂતો માટે આ પુલો જીવનરેખા સમાન છે. વરસાદી સીઝન બાદ પાક વેચાણ માટે માર્કેટ યાર્ડ સુધી પહોંચવા માટે ભારે વાહનોની જરૂર પડે છે. પરંતુ હાલ બ્રિજ બંધ હોવાથી ખેડૂતોને પાક ખેતરમાંથી બહાર લાવવામાં મુશ્કેલી પડી રહી છે.
જોડીયા તાલુકાના ખેડૂત દયાભાઈ બારૈયાએ કહ્યું –
“અમે રોજ પાક લાવવા માટે ટેક્ટર કે ટેમ્પો લઈએ છીએ, પણ પુલ બંધ હોવાથી 10-12 કિલોમીટર ફરીને જવું પડે છે. ડીઝલનો ખર્ચ બમણો થયો છે અને દિવસમાં એકની જગ્યાએ અડધી જ ટ્રિપ થાય છે.”
સ્થાનિક ગ્રામજનોના જણાવ્યા મુજબ, રાત્રિના સમયે તો પરિવહન લગભગ અશક્ય બને છે. ઘણા ગામોમાં ઔદ્યોગિક માલની ડિલિવરી મોડે પહોંચે છે, જેના કારણે કારખાનાઓના ઉત્પાદનમાં પણ અસર પડે છે.
🧱 ટેક્નિકલ ખામીઓ અને જોખમનું સ્તર
ઇજનેરી અહેવાલ અનુસાર, અનેક બ્રિજોમાં પિલરનું ધસાણ, કાંકરીટનું રિઇન્ફોર્સમેન્ટ નબળું પડવું, અને લોડ કેરિંગ કેપેસિટી ઘટી જવી જેવી સમસ્યાઓ છે. વરસાદી ઋતુ દરમિયાન નદીમાં વધેલા પાણીના પ્રવાહથી પુલની ધારો ધસી ગઈ છે. એક બે બ્રિજોમાં તો તિરાડો એટલા ગંભીર છે કે નાના વાહનો પણ જોખમ સાથે પસાર થાય છે.
જિલ્લા અધિકારીઓના જણાવ્યા મુજબ, નવીનીકરણ માટે કુલ ખર્ચ આશરે ₹૮૫ કરોડ જેટલો આવશે. જેમાંથી પ્રથમ તબક્કામાં ચાર બ્રિજને નવી રીતે બાંધવાનું પ્રસ્તાવ રાજય સરકારને મોકલવામાં આવ્યું છે.
🏗️ અગાઉના ઓર્ડર અને અધૂરા વાયદા
જોડીયા–ભાદરા માર્ગ上的 બ્રિજના વિસ્તરણ માટે 2015માં જ 10 મીટર પહોળા નવા બ્રિજના પ્રસ્તાવને મંજૂરી મળી હતી, પરંતુ તેની ટેકનિકલ ફાઈલ 2016થી ધૂળ ખાઈ રહી છે. તંત્રના દસ્તાવેજોમાં “Work Order Issued” લખાય છે, પણ મેદાનમાં ફક્ત જૂના પિલર જ દેખાય છે.
જામનગર–લાલપુર–પોરબંદર માર્ગ上的 એક બ્રિજ પણ 19 જુલાઈ 2025ના રોજ બંધ કરાયો હતો. તેના માટે સરકારને 4 ઑગસ્ટે નવો પ્રસ્તાવ મોકલવામાં આવ્યો, પણ હજી સુધી મંજૂરી મળેલી નથી.
💬 નાગરિકોનો રોષ
ગ્રામજનોનો ગુસ્સો હવે ઉફાણે છે. લાલપુરના એક વેપારીએ કહ્યું –
“સરકાર રોડ સલામતીની વાત કરે છે, પણ અહીં પાંચ મહિના સુધી કઈ જ કર્યું નથી. રોજ હજારો લોકો જોખમ લઈ પસાર થાય છે. એક દુર્ઘટના થાય તો જવાબદાર કોણ?”
સ્થાનિક સામાજિક સંસ્થાઓએ જિલ્લા કલેક્ટર અને આર એન્ડ બી વિભાગને આવેદનપત્ર આપીને ‘જોખમી બ્રિજ સુધારણા તાત્કાલિક શરૂ કરો’ એવી માંગણી કરી છે.
🧭 પ્રશાસનનું પ્રતિભાવ
જિલ્લા કલેક્ટર કચેરી તરફથી જણાવાયું કે ટેન્ડર પ્રક્રિયા પૂર્ણ થઈ ચૂકી છે અને ડિસેમ્બર મહિનામાં કામ ફાળવવાની પ્રક્રિયા શરૂ થશે. આર એન્ડ બી વિભાગના એક અધિકારીએ કહ્યું કે,
“બ્રિજના કામમાં ટેકનિકલ સલાહકારો અને સ્ટ્રક્ચરલ એન્જિનિયર્સની સલાહ જરૂરી હોય છે. તેથી પ્રક્રિયા લાંબી થાય છે. પરંતુ ડિસેમ્બર સુધીમાં ચાર મુખ્ય બ્રિજના કામ શરૂ કરીશું.”
🕯️ ભૂતકાળની દુર્ઘટનાઓનો ધ્યાને લેવાનો સમય
પાછલા વર્ષોમાં ગુજરાતના મોરબી અને સુરત જિલ્લામાં થયેલી બ્રિજ દુર્ઘટનાઓએ અનેક જીવ લીધા હતા. જામનગરના આ પુલોમાં પણ તંત્રે જો સમયસર ધ્યાન ન આપે તો એવી જ દુર્ઘટના થવાની શક્યતા નકારી શકાય નહીં. સામાન્ય નાગરિક હવે પૂછે છે – “શું હંમેશા દુર્ઘટના બાદ જ તંત્ર જાગે?”
🔚 અંતિમ શબ્દ
જામનગર જિલ્લાના આ 10 જોખમી બ્રિજોની વાર્તા એ તંત્રની ધીમી ગતિ અને પ્રજાની મુશ્કેલીઓનો જીવંત દાખલો છે. એક તરફ સરકાર **‘સેફ રોડ, સ્માર્ટ સિટી’**ની વાત કરે છે, અને બીજી તરફ ગામડાંના નાગરિકોને દરરોજ જોખમી પુલો પાર કરવાનો ભય સતાવે છે. હવે સમય આવી ગયો છે કે કાગળની ટેન્ડર પ્રક્રિયા છોડીને મેદાનમાં વાસ્તવિક કામગીરી શરૂ થાય – નહીં તો કોઈ અણધારી દુર્ઘટના આખા તંત્રને પ્રશ્નના કટઘરામાં ઊભું કરી દેશે.
