નાગરિકોની ફરજ અને અધિકારીઓની જવાબદારી
ભારત જેવા લોકશાહી દેશની સૌથી મોટી શક્તિ છે – જનતા. કરચુકવણી, નિયમોનું પાલન, ફરજોનું નિષ્ઠાપૂર્વક નિર્વહણ – આ બધું જ નાગરિકો કરે છે, પરંતુ તેનો પરિબળ ત્યારે જ સાચો બને જ્યારે સરકારી તંત્ર પોતાની જવાબદારી નિભાવવામાં નિષ્ઠાવાન રહે.
જામનગર શહેરમાં તાજેતરમાં એવો કિસ્સો સામે આવ્યો છે કે જ્યાં ટેક્સ ભરીને ફરજ નિભાવતા નાગરિકોને, જવાબદાર અધિકારીઓની બેદરકારીને કારણે કલેકટર કચેરી અને કમિશનર કચેરી સુધી ધસારો કરવો પડ્યો. આ ઘટના માત્ર એક વિસ્તાર કે એક વોર્ડની સમસ્યા નથી, પરંતુ નાગરિકોને વારંવાર થતા અન્યાય અને જવાબદારી ટાળવાના વલણનું જીવંત ઉદાહરણ છે.
🚮 વોર્ડ નં. 10માં સ્વચ્છતા અંગેની બેદરકારી
જામનગર મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન હેઠળનો વોર્ડ નં. 10 છેલ્લા કેટલાક સમયથી સફાઈ અંગે ગંભીર સમસ્યાઓનો સામનો કરી રહ્યો છે. કચરો સમયસર ઉપાડવામાં આવતો નથી, નાળીઓની સફાઈ અવ્યવસ્થિત રહે છે, અને રસ્તા પર ગંદકી જામી રહે છે.
જવાબદારી ધરાવતા SSI (સિનિયર સેનેટરી ઇન્સ્પેક્ટર) શ્રી મયુરભાઈ પર આ બાબતે ઉંગળી ઉઠાવવામાં આવી છે. નાગરિકોના વારંવારના ફોન, લેખિત રજૂઆત છતાં પણ પરિસ્થિતિમાં સુધારો થયો નથી.
🏛️ ઝોનલ અધિકારીની ફરજ અને બેદરકારી
શહેરના ઝોનલ ઇન્ચાર્જ શ્રી ડામોર સાહેબનો વિભાગ પણ આ મુદ્દે નિંદાની પાત્ર બન્યો છે. ઝોનલ અધિકારી તરીકે તેમની ફરજ છે કે તેઓ SSI અને સેનિટરી સુપરવાઈઝરોની કામગીરી પર નજર રાખે, જનતા તરફથી આવતા પ્રશ્નોનો સમયસર ઉકેલ કરે અને સંબંધિત સ્ટાફ પર નિયંત્રણ રાખે.
પરંતુ નાગરિકોના આક્ષેપ મુજબ, વારંવારની રજૂઆત છતાં કાર્યક્ષમતા ન દેખાતા નાગરિકોને અંતે કલેક્ટર કચેરી તથા કમિશનર કચેરીના દરવાજા ખટખટાવવા પડ્યા.
📌 નાગરિકોની પીડા : ટેક્સ આપીને પણ તકલીફ
જામનગરના નાગરિકો પ્રોપર્ટી ટેક્સ, સફાઈ ટેક્સ, પાણીનો ટેક્સ, વીજળી બિલ વગેરે સમયસર ચૂકવે છે. નાગરિક ફરજ નિભાવ્યા પછી તેઓને બદલામાં સ્વચ્છ પર્યાવરણ, આરોગ્યપ્રદ વાતાવરણ અને સુવિધાઓ મળવી જોઈએ.
પરંતુ, વોર્ડ નં. 10 સહિતના વિસ્તારોમાં કચરાના ઢગલા, સડેલા નાળાઓ અને ગંદકીના કારણે રહેવાસીઓએ જીવવું દુષ્કર બની ગયું છે. ખાસ કરીને :
-
શાળાઓમાં જતા બાળકોમાં ચેપજન્ય રોગોનો ખતરો વધે છે.
-
વૃદ્ધો અને મહિલાઓ માટે ગંદકીમાં ચાલવું મુશ્કેલ બને છે.
-
મચ્છર-માખીઓના પ્રકોપથી મલેરિયા-ડेंગ્યુ જેવી બીમારીઓ ફેલાવવાનો ભય છે.
🔎 કામગીરીના સમયમાં ઓફિસો બંધ – તો રજુઆત કોને?
નાગરિકોની સૌથી મોટી વ્યથા એ છે કે જ્યારે તેઓ સમસ્યા અંગે સીધો સંપર્ક કરવા ઓફિસોમાં જાય છે, ત્યારે અધિકારીઓ ઉપલબ્ધ જ નથી. કોઈ મીટિંગમાં, કોઈ ફીલ્ડ પર કે પછી બિનજરૂરી બહાનાં બનાવીને પદાધિકારીઓ જનતા સાથેનો સીધો સંપર્ક ટાળે છે.
તો પ્રશ્ન ઊભો થાય છે :
👉 જો કામગીરીના સમયે જવાબદાર અધિકારીઓ ઓફિસમાં જ ન હોય, તો નાગરિકો રજૂઆત કોને કરે?
નાગરિકોને ન્યાય મેળવવા માટે કલેક્ટર કચેરી કે કમિશનર કચેરી સુધી જવું પડે છે, જે દર્શાવે છે કે સ્થાનિક સ્તરે જવાબદારી નિષ્ફળ છે.
⚖️ કાનૂની અને પ્રશાસકીય દૃષ્ટિકોણ
ભારતના બંધારણ અનુસાર દરેક નાગરિકને સ્વચ્છ પર્યાવરણનો હક્ક છે. સાથે જ, શહેરી સંસ્થાઓની ફરજ છે કે તેઓ :
-
કચરો સમયસર ઉપાડે,
-
નાળાઓ સાફ રાખે,
-
સ્વચ્છતા અભિયાન સતત ચલાવે,
-
જાહેર આરોગ્યની સુરક્ષા કરે.
જો આ ફરજો પૂર્ણ ન થાય, તો નાગરિકોને જાહેર હિત અરજી (PIL) દ્વારા કોર્ટનો સહારો લેવાનો અધિકાર છે. અનેક શહેરોમાં નાગરિકોએ PIL દાખલ કરીને મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનોને જવાબદાર ઠેરવ્યા છે.
📢 જનતાનો આક્રોશ
વોર્ડ નં. 10ના રહેવાસીઓએ અનેક વાર સામૂહિક રીતે મ્યુનિસિપલ અધિકારીઓ પાસે રજૂઆત કરી, લેખિત આવેદન આપ્યા, સોશિયલ મીડિયા પર વીડિયો-ફોટા મૂકી હકીકત જાહેર કરી. તેમ છતાં, જમીન સ્તરે પરિસ્થિતિ બદલાઈ નથી.
કેટલાક રહેવાસીઓએ તો સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહ્યું :
“જો અમે ટેક્સ નહીં ભરીએ, તો મ્યુનિસિપલ તંત્ર કાનૂની નોટિસ મોકલે છે, પરંતુ અમે ટેક્સ ભરીએ પછી પણ સ્વચ્છતા જેવી મૂળભૂત સુવિધા કેમ મળતી નથી?”
🗣️ મજદૂર વર્ગની વ્યથા
કચરો ઉઠાવનારા કામદારો પણ ઘણી વાર સાધનસામગ્રીની અછત, વાહનોની ખામી કે પગારની મોડેથી ચુકવણી જેવી સમસ્યાઓનો સામનો કરે છે. પરંતુ તેનો ખમિયો આખરે નાગરિકોને જ સહન કરવો પડે છે. SSI અને ઝોનલ અધિકારીઓ જો યોગ્ય દેખરેખ રાખે, તો આવા મુદ્દાઓ સમયસર ઉકેલી શકાય.
🌏 પર્યાવરણ પર અસર
જામનગર જેવી નાની-મોટી શહેરી જગ્યાઓમાં કચરાનો યોગ્ય નિકાલ ન થવાથી પર્યાવરણને ગંભીર નુકસાન થાય છે.
-
ખુલ્લા કચરાના ઢગલાંથી વાતાવરણ પ્રદૂષિત થાય છે.
-
નિકાલ ન થયેલ પ્લાસ્ટિક નદીઓ-સરોવરોમાં જઈને જળપ્રદૂષણ ફેલાવે છે.
-
જીવજંતુઓનો પ્રકોપ વધે છે.
આથી, સફાઈ માત્ર નાગરિકોની સુવિધા માટે જ નહીં પરંતુ પર્યાવરણ સંતુલન માટે પણ અનિવાર્ય છે.
📌 ઉકેલ માટેના માર્ગો
આ સમસ્યાનો ઉકેલ માત્ર રજૂઆત સુધી મર્યાદિત ન રહે, તેના માટે કેટલીક સચોટ કામગીરી કરવી જરૂરી છે :
-
જવાબદાર અધિકારીઓ સામે કાર્યવાહી – બેદરકાર SSI અને ઝોનલ અધિકારી સામે વહીવટી કાર્યવાહી થવી જોઈએ.
-
ટાઈમ-બાઉન્ડ કમ્પ્લેન સિસ્ટમ – નાગરિકોની ફરિયાદ 48 કલાકમાં ઉકેલાય તેવું કડક નિયમન જરૂરી છે.
-
ઓનલાઈન ટ્રેકિંગ – નાગરિકો ઓનલાઈન ફરિયાદ કરી શકે અને તેની સ્થિતિ જોઈ શકે તેવી પારદર્શક વ્યવસ્થા.
-
વોર્ડ સ્તરે મોનિટરિંગ કમિટી – નાગરિકો, કાઉન્સિલરો અને NGOના પ્રતિનિધિઓને સાથે રાખીને સફાઈનું નિરીક્ષણ.
-
જાહેર જવાબદારી બેઠક – મહિને એક વાર SSI અને ઝોનલ અધિકારી નાગરિકો સાથે બેઠક કરે.
📰 મીડિયા અને જનચળવળનો ભાગ
સ્થાનિક અખબારો, ટીવી ચેનલો અને સોશિયલ મીડિયા આ મુદ્દાને વધુ ઊંચે લાવી શકે છે. જો નાગરિકોની વ્યથા સતત મીડિયામાં આવે, તો અધિકારીઓ પર દબાણ વધે છે.
સાથે જ, જનચળવળ (Public Movement) – જેમ કે મોરચા, હસ્તાક્ષર અભિયાન, શાંતિપૂર્ણ વિરોધ – દ્વારા પણ તંત્રને જાગૃત કરી શકાય.
📝 નિષ્કર્ષ
જામનગરના વોર્ડ નં. 10ની સમસ્યા આપણને યાદ અપાવે છે કે જવાબદાર અધિકારીઓની બેદરકારી નાગરિકોના જીવનને સીધું અસર કરે છે. ટેક્સ ભર્યા છતાં જો નાગરિકોને કચરાના ઢગલા, ગંદકી અને રોગચાળો ભોગવવો પડે, તો તે માત્ર અયોગ્ય જ નહીં પરંતુ અસહ્ય છે.
👉 આ પરિસ્થિતિ બદલવા માટે :
-
અધિકારીઓએ પોતાની ફરજ નિષ્ઠાપૂર્વક બજાવવી જોઈએ.
-
નાગરિકોએ એકતા સાથે અવાજ ઉઠાવવો જોઈએ.
-
સરકારને જવાબદારી નક્કી કરીને કડક પગલાં લેવા જોઈએ.
અંતે, સ્વચ્છતા માત્ર અભિયાન કે જાહેરાતનો વિષય નથી – તે માનવ અધિકાર છે, અને તેને સુનિશ્ચિત કરવી એ પ્રશાસનની પ્રથમ ફરજ છે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 6606
