7,441 બાળકોમાં વિવિધ રોગોનો નિદાન, 738 ગંભીર કેસોની તાત્કાલિક સારવાર શરૂ
જામનગર જિલ્લામાં બાળકોના સર્વાંગી વિકાસ અને તેમના સ્વાસ્થ્યના રક્ષણ માટે કાર્યરત રાષ્ટ્રીય બાળ સ્વાસ્થ્ય કાર્યક્રમ (RBSK) દ્વારા વર્ષ 2024-25 દરમિયાન કરવામાં આવેલી સઘન આરોગ્ય તપાસણીનું મહત્વપૂર્ણ પરિણામ બહાર આવ્યું છે. આ તપાસણી માત્ર એક નિયમિત કામગીરી નહીં પરંતુ બાળકોના ઉજ્જવળ ભવિષ્ય માટે આરોગ્ય તંત્ર દ્વારા હાથ ધરવામાં આવતી સતત અને જવાબદારીપૂર્વકની કામગીરીનું પ્રતિબિંબ છે. જિલ્લામાં કાર્યરત કુલ 14 આરબીએસકે ટીમોએ શાળાઓ તથા આંગણવાડી કેન્દ્રોની મુલાકાત લઈને હજારો બાળકોના સ્વાસ્થ્યનું મૂલ્યાંકન કર્યું હતું, જેમાં મોટા પ્રમાણમાં બાળકો વિવિધ સામાન્ય તેમજ ગંભીર બીમારીઓથી પીડિત હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.
7,441 બાળકોમાં સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું નિદાન
જિલ્લા પંચાયત જામનગરના મુખ્ય જિલ્લા આરોગ્ય અધિકારી દ્વારા જણાવ્યા મુજબ, આરબીએસકે ટીમોનું મુખ્ય લક્ષ્ય ‘વહેલી તકે શોધ, સાચું નિદાન અને ઝડપી સારવાર’ પર કેન્દ્રિત છે. તેની જ દૃષ્ટિએ શાળાઓની મુલાકાત દરમિયાન કુલ 7,441 બાળકોમાં નાના-મોટા રોગોનો પતો લાગ્યો હતો. આ આંકડો માત્ર જામનગર જિલ્લાના બાળકોની સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ જ દર્શાવતો નથી, પરંતુแกรม્ય વિસ્તારોથી લઈને શહેરી વિસ્તારો સુધી આરોગ્ય જાગૃતિ વધારવાની આવશ્યકતાને પણ દર્શાવે છે.
738 બાળકોમાં ગંભીર અને જન્મજાત ખામીઓ
આ તપાસણીમાં ખાસ કરીને ગંભીર અને જન્મજાત ખામીઓના 738 કેસોનો આંકડો ચિંતાજનક છે. જેમાં મુખ્યત્વે નીચે મુજબની આરોગ્ય ખામીઓ જણાઈ છે:
-
69 જન્મજાત હૃદયની ખામી
-
18 ત્રાંસા કે વાંકા પગ
-
14 હોઠ કે તાળવું તૂટવાનું કૅલિફ્ટ લિપ/પેલેટ
-
5 ન્યુરલ ટ્યુબ ડિફેક્ટ
-
3 જન્મજાત આંખની ખામી
-
2 જન્મજાત મોતિયો
-
1 જન્મજાત બહેરાશ
-
1 બ્લડ કેન્સરનો કેસ
આવા બાળકો માટે આરોગ્ય તંત્ર દ્વારા તાત્કાલિક સારવારની પ્રક્રિયા શરૂ કરી દેવામાં આવી છે. જેમાં જરૂરી હોય ત્યાં સર્જરી, વિશેષ ડોક્ટરોના રીફરલ અને લાંબા ગાળાના સારવાર કાર્યક્રમનો સમાવેશ થાય છે.
6,703 બાળકોમાં સામાન્ય બીમારીઓનો પતો
સામાન્ય બીમારીઓનો મોટો ભાગ ચામડી, દાંત અને શ્વાસ સંબંધિત સમસ્યાઓનો હતો. આમાં મુખ્યત્વે નીચે મુજબના કેસ નોંધાયા છે:
-
2,836 ચામડીની બીમારી
-
2,258 દાંતના સડાના કેસ
-
907 શરદી-ઉધરસ અને શ્વાસરોગ
-
633 કાનમાં રસી તથા ઈન્ફેક્શન
આવા બાળકોને શાળાના સ્થળે જ પ્રાથમિક સારવાર આપવામાં આવી છે તેમજ નજીકના સરકારી દવાખાનામાં રીફર કરી યોગ્ય સારવાર સુનિશ્ચિત કરાઈ છે.
0 થી 6 વર્ષના 236 મધ્યમ અને અતિ કુપોષિત બાળકો
આરોગ્ય તપાસણી દરમિયાન 236 બાળકો કુપોષણની મધ્યમ અથવા ગંભીર શ્રેણીમાં હોવાનું નિદાન થયું હતું. કુપોષણ બાળકના શારીરિક તેમજ માનસિક વિકાસ માટે મોટો ખતરો હોવાથી તાત્કાલિક હસ્તક્ષેપ જરૂરી છે. આ બાળકોના માટે પોષણયુક્ત આહાર, પૂરક આહાર કિટ, તેમજ માતા-પિતાને જાગૃતિ કાર્યક્રમોની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે.
389 બાળકોમાં વિકાસલક્ષી વિલંબતા
બાળકના વિકાસના તબક્કાઓમાં વિલંબતા જોવા મળે ત્યારે ભવિષ્યમાં શારીરિક અને માનસિક ક્ષમતાઓ પર અસર પડે છે. 389 બાળકોમાં જોવા મળેલી વિકાસલક્ષી વિલંબતાને ધ્યાનમાં રાખીને ફિઝિયોથેરાપી, સ્પીચ થેરાપી અને સાઇકલોજિકલ કાઉન્સેલિંગ જેવા ઉપચાર માટે રીફરલ કરવામાં આવ્યા છે.
જન્મ પછી 24 કલાકની અંદર સ્વાસ્થ્ય તપાસણી
RBSK કાર્યક્રમની વિશેષતા એ છે કે જન્મેલા દરેક નવજાત શિશુનું 24 કલાકની અંદર સ્ક્રીનિંગ થાય છે. આવી તાત્કાલિક તપાસણી દ્વારા બાળકોમાં જન્મજાત ખામીઓ અથવા અન્ય ગંભીર સમસ્યાઓ વહેલી તકે શોધી શકાય છે. તેના પરિણામે સમયસર સારવાર શરૂ થતાં મૃત્યુદર ઘટે છે.
જિલ્લામાં 14 RBSK ટીમોની સતત કામગીરી
જામનગર જિલ્લામાં 14 RBSK ટીમો સતત મેદાને કાર્યરત છે. તેમાં સમાવેશ થાય છે:
-
ધ્રોલ : 2 ટીમો
-
જામજોધપુર : 2 ટીમો
-
જામનગર ગ્રામ્ય : 5 ટીમો
-
જોડિયા : 1 ટીમ
-
કાલાવડ : 2 ટીમો
-
લાલપુર : 2 ટીમો
દરેક ટીમ પોતાના વાહન સાથે શાળાઓ, આંગણવાડી તેમજ ગામોના દુરના વિસ્તારોમાં પણ પહોંચીને બાળકોની નિષ્પક્ષ અને નિષ્ઠાપૂર્વક તપાસ કરે છે.
ગંભીર કેસોમાં ઝડપભરી સારવાર અને રીફરલ સિસ્ટમ
બાળકોમાં ગંભીર બિમારીઓ જણાય ત્યારે તેમને ગુરુ ગોબિંદસિંહ સરકારી હોસ્પિટલ, જામનગર અથવા રાજ્યની વિશેષ હોસ્પિટલો અમદાવાદ ખાતે તરત જ રીફર કરવામાં આવે છે. આરોગ્ય વિભાગના કાર્યકરો માત્ર રીફરલ જ નહીં પરંતુ બાળકોના સારવાર પૂરું થાય ત્યાં સુધી ફોલોઅપ રાખે છે.
બાળકોના સુખાકારી માટે સમર્પિત આરોગ્ય તંત્ર
આ સમગ્ર કામગીરી માત્ર એક કાગળ પરની આંકડાકીય પ્રક્રિયા નથી, પરંતુ બાળકોના સ્વસ્થ ભવિષ્ય માટે આરોગ્ય તંત્રની સંવેદનશીલતા, જવાબદારી અને આગ્રહનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. RBSK કાર્યક્રમના કારણે અનેક બાળકોને જીવનમાં નવા અવસર મળ્યા છે — ક્યારેક સર્જરીથી જીવન બચ્યું છે, તો ક્યારેક વહેલી નિદાનની અસરથી ગંભીર બીમારીઓ વધી શકી નથી.
અંતમાં…
જામનગર જિલ્લાના બાળકોના સ્વાસ્થ્ય અંગે આ કામગીરી દ્વારા સાબિત થાય છે કે સરકારનો ‘હેલ્થી ચાઇલ્ડ – હેલ્થી ગુજરાત’નો દ્રષ્ટિકોણ વાસ્તવિક રૂપે મેદાન સુધી પહોંચે છે. બાળકો આપણા રાષ્ટ્રનું ભવિષ્ય છે અને RBSK જેવી યોજનાઓ તેમનું રક્ષણ કરવાની રાજ્યની સજ્જ વચનબદ્ધતા દર્શાવે છે.
