જૂનાગઢ, તા. ૨૪ જૂન, ૨૦૨૫
જૂનાગઢના ઐતિહાસિક અને નવાબી શાસનકાળના ધરોહરરૂપ જગન્નાથજી મંદિરમાં અષાઢી બીજના પાવન દિવસે શ્રી જગન્નાથજીની ભવ્ય રથયાત્રાનું આયોજન ૨૭મી જૂન, શુક્રવારના રોજ રાખવામાં આવ્યું છે. પ્રાચીન પરંપરા, લોકવિશ્વાસ અને ભક્તિ ભાવના સાથે સંબંધિત આ યાત્રા દર વર્ષે અષાઢ માસના શુક્લ પક્ષની બીજના દિવસે ઉજવાય છે, અને આ વખતે પણ શાનદાર ઉજવણી માટે અનેક તૈયારીઓ પૂર્ણ થઇ ગઈ છે.
મંદિરની વિશિષ્ટતા અને ઐતિહાસિક પૃષ્ઠભૂમિ
જૂનાગઢના છાયા બજાર વિસ્તારમાં આવેલા ગંધરપવાળા વિસ્તારમાં આવેલું આ જગન્નાથજી મંદિર નવાબી યુગનું સ્મૃતિચિહ્ન છે. મંદિરમાં ભગવાન જગન્નાથ શ્યામ સ્વરૂપે, ભાઈ બળભદ્રજી અને બહેન સુભદ્રાજી બિરાજમાન છે. લોકકથાઓ મુજબ આ મૂર્તિઓ કલ્પવૃક્ષના થાળમાંથી નિર્મિત છે અને વર્ષોથી અવિચલિત રીતે યથાવત્ જળવાઈ છે. ભક્તો માનતા આવે છે કે આ મૂર્તિઓમાં દેવત્વ છે અને આજદિન સુધી તેમાં કોઈ ભંગ નહિ પાયો.
પ્રાચીન યાત્રાની પરંપરા અને લોકસાંસ્કૃતિક વારસો
પાછળ જોતાં, જૂનાગઢમાં જગન્નાથજીની રથયાત્રા અગાઉ વડીલો તથા ગ્રામજનોએ ઊંડી ભક્તિભાવ સાથે કાઢતી હતી. રથયાત્રાનો રૂટ મંદિરથી દામોદરકુંડ સુધીનું હતું અને યાત્રા બળદગાડામાં નીકળતી. ભાવિકો ઘંટ, શંખ અને નાદ સાથે સહભાગી થતા અને સમૂહભક્તિનો દ્રષ્ટાંત પૂરું પાડતા.
આવતી રથયાત્રાની વિગતવાર રૂટ અને વિધિઓ
આ વર્ષે રથયાત્રાનું પ્રારંભ બપોરે ૩:૩૦ કલાકે જગન્નાથજી મંદિરથી થશે. નગરયાત્રા માટે નીચે મુજબનો માર્ગ નક્કી કરાયો છે:
મંદિરથી શરૂ કરીને → સેજ ઓટો → લીમડા ચોક → દીવાન ચોક → માલીવાડા → પંચહાટડી → આઝાદ ચોક → મહાત્મા ગાંધી રોડ → વણઝારી ચોક → રાણાવાવ ચોક → કાળવા ચોક → જવાહર રોડ → અને પાછું મંદિર.
યાત્રા દરમિયાન નગરભક્તો, સંતો, સ્ત્રી-પુરુષો, બાળકો તથા બહારથી આવેલ ભક્તો મોટી સંખ્યામાં જોડાશે.
ભગવાનના ત્રણ રથ અને તેમની ઓળખ
જગન્નાથજી માટે “નંદીઘોષ” રથ
બળભદ્રજી માટે “તાલધ્વજ” રથ
સુભદ્રાજી માટે “દેવી દલન” રથ
આ રથોમાં ભગવાનની શોભાયાત્રા નિકળે છે અને દરેક રથનું શણગાર કલાત્મક તથા ધાર્મિક હોય છે. વિશેષ એ કે રથને દોરડાં વડે દોરવામાં આવે છે – જે ભક્તિનો ઉત્તમ પ્રતીક છે.
પ્રસાદ અને વહેચાણ વ્યવસ્થા
રથયાત્રા દરમિયાન ખાસ પ્રસાદનું વિતરણ યાત્રા માર્ગ પર કરાશે. જેમાં સામેલ છે:
-
સીંગદાણા – ૨૦ કિલો
-
સાકરદાણા – ૨૦ કિલો
-
રેવડી – ૨૦ કિલો
-
સાકરીયા – ૨૦ કિલો
-
ફણગાવેલ મગ – ૧૦ કિલો
આ પ્રસાદ ભગવાનના હાંડી પ્રસાદ તરીકે ઓળખાય છે. ભક્તો માનતા આવે છે કે ભૂતકાળમાં જયારે પ્રસાદ હાંડીમાં બને ત્યારે પ્રસાદ બનતા તત્કાળ હાંડી ત્રિખંડ બની જતી – જે ભક્તિચિહ્ન રૂપે જોવામાં આવે છે.
ભગવાનના વાઘા અને શણગાર
ભગવાનના ખાસ વાઘા રંગબેરંગી જરીભરત થી ભરપૂર હોય છે. છેલ્લા કેટલાય વર્ષોથી પંકજભાઈ પરમાર નામના શ્રદ્ધાવાન કારીગર આ વાઘા બનાવે છે. તેઓ મંદિરમાં પૂજિત સ્વરૂપ માટે આધ્યાત્મિક શ્રદ્ધાથી કામ કરે છે.
જળયાત્રા – નવા આયોજનો સાથે આધ્યાત્મિક ઉમંગ
આ વર્ષે પ્રથમ વખત “જળયાત્રા” નું આયોજન પણ કરવામાં આવ્યું છે.
-
રૂટ: ખરડેશ્વર વાડી (વાંજાવાડ) થી મંદિર સુધી
-
જળ: પવિત્ર નદીઓના જળ, ઓસડિયા અને સુગંધિત દ્રવ્યો ભેળવીને તૈયાર કરાયુ છે
-
ભાવિક બહેનો એ જળ લઈને મંદિરે પધરશે
-
ત્યારબાદ ભગવાનને “સ્નાન વિધિ” કરાવવામાં આવશે
આ વિધિ આસ્થા, પારંપરિકતા અને આધ્યાત્મિક શક્તિનું સંકેત છે.
ધાર્મિક કથા અને રથયાત્રાનો મહત્વ
જગન્નાથજી, બળભદ્રજી અને સુભદ્રાજી ત્રણેયના મુર્તિસ્વરૂપે હાથ નથી. લોકો માનતા આવે છે કે આ PURIની કથા મુજબ છે જ્યાં ભગવાન વિશ્વકર્માએ અધૂરી મૂર્તિ બનાવી હતી અને તે સ્વરૂપે જ પૂજા કરવામાં આવે છે.
રથયાત્રાનો મુખ્ય હેતુ એવો છે કે ભગવાન પોતાની બહેન અને ભાઈ સાથે ભક્તોને દર્શન આપવા માટે પોતે નીકળે છે – ખાસ કરીને અજમરું, વૃદ્ધ, દૃષ્ટિહીન કે લૂલાં લોકોને પણ ભગવાનના દર્શન થાય તે માટે વર્ષમાં એકવાર એ જાહેર માર્ગે આવે છે.
વિશિષ્ટ મહેમાન અને શોભાયાત્રા
-
જેતપુરથી પુરૂષોનું સત્સંગ મંડળ ખાસ વસ્ત્ર ધારણ કરી ઉત્સાહભેર ભાગ લેશે
-
અમદાવાદની દક્ષાબેન મહેતા દર વર્ષે ખાસ રથયાત્રામાં ભાગ લેવા આવે છે
પહીદ વિધિ અને નગરસ્વાગત
રથયાત્રાના માર્ગે מראשે સફાઈ થાય છે – જેને પહીદ વિધિ કહે છે. સાવરણી વડે રસ્તાઓ પવિત્ર કરવામાં આવે છે. વેપારીઓ, રહેવાસીઓ તેમજ રસ્તાના આજુબાજુના લોકોએ ફૂલ અને પુષ્પ વરસાવવાનું આયોજન કર્યું છે.
એક આધ્યાત્મિક ઊર્જાથી ભરપૂર પર્વ
જુનાગઢના જગન્નાથજી મંદિરની રથયાત્રા માત્ર ધાર્મિક પરંપરા નહીં પણ ભક્તિભાવ, સંગઠન, શ્રદ્ધા અને લોકસાંસ્કૃતિક એકતા તરફનું ઉમદા પગથિયું છે. વર્ષોથી જળવાતી આવી યાત્રાઓમાં ભક્તોનો ઉમટતો વ્હાળો જોઈ, શહેર ભગવાનના ભક્તિમય સ્વરૂપમાં બદલાઈ જાય છે.
આ યાત્રા માત્ર રથની યાત્રા નહીં, ભગવાનના અહિંસા, ભક્તિ અને સમતાના સંદેશની યાત્રા છે – જેને ઉજવવી એ દરેક ભાવિક માટે ગૌરવની બાબત છે.
INSTAGRAM: https://www.instagram.com/samay__sandesh/
FACEBOOK: https://www.facebook.com/SamaySandeshoffice
આવા ને આવા લટટેસ્ટ ન્યુસ જાણવા માટે સમયસંદેશન્યુસની વેબસાઇટને વિઝિટ કરો
