62.13% અપ્રમાણસર મિલ્કતનો કરોડોનો ગોટાળો બહાર, દશક સુધી ચાલેલા ભ્રષ્ટાચાર પર ACBનું કડક વલણ

નવસારી જિલ્લામાં ગુરુવારની સવાર સામાન્ય ન રહી. સમગ્ર દક્ષિણ ગુજરાતના વહીવટી તંત્રમાં આજે એક જ સમાચાર ચર્ચામાં હતા—ACB દ્વારા હાથ ધરાયેલી મોટી અને ઐતિહાસિક કાર્યવાહી. ખાણ અને ખનીજ વિભાગમાં મદદનીશ ભૂસ્તરશાસ્ત્રી તરીકે કાર્યરત રહેલા, હાલ નિવૃત થયેલા સંદીપ મધકુર ખોપકરની ધરપકડ બાદ વહીવટી તંત્રમાં ખળભળાટ મચી ગયો છે.

વર્ષો સુધી શાંતિપૂર્વક ફરજ બજાવતા દેખાતા આ અધિકારીની આર્થિક પરિસ્થિતિ પર ACBને શંકા જતા તેની વિરુદ્ધ અપ્રમાણસર મિલ્કતનો કેસ નોંધાયો. તપાસ પૂર્ણ થતાં સ્પષ્ટ થયું કે 2009 થી 2018 વચ્ચે સંદીપ ખોપકરે કુલ રૂ. 1,02,46,949 જેટલી મિલ્કત ઉભી કરી, જે તેમની કાયદેસરની આવક કરતાં 62.13 ટકા વધુ છે. આ આંકડો માત્ર અનિયમિતતાનો નહીં, પરંતુ સુસંગત ભ્રષ્ટાચારના જાળીદાર નેટવર્કની તરફ સ્પષ્ટ ઈશારો કરે છે.

■ કેસની શરૂઆત: શંકા કેવી રીતે ઊભી થઈ?

ACBની કામગીરી એક સામાન્ય ફરિયાદથી નહીં પરંતુ વિભાગીય ઇનપુટથી શરૂ થઈ હતી. ખાણખનીજ વિભાગમાં કેટલીક લાઈસન્સિંગ અને રોયલ્ટી સંબંધિત બાબતોમાં વહીવટી પ્રવૃત્તિઓની સમીક્ષા કરતી વખતે ACBને સંદીપ ખોપકરની જીવનશૈલી અને આવક-ખર્ચ વચ્ચેનો વિપુલ તફાવત દેખાયો.

ACB ટીમે ધીમે ધીમે નીચેના ડેટા એકત્ર કર્યા—

• દર મહિને મળતી સેલેરી તથા ભથ્થાં

• બેંક ખાતાઓમાં થતી લેવડદેવડ

• રોકાણ કંપનીઓમાં દર્શાવેલી ફાઇલ્સ

• જમીન-પ્લોટ ખરીદીના દસ્તાવેજો

• સોનાના બિલ

• પરિવારજનોના ખાતામાં થતી હિલચાલ

• ટ્રાન્સફર-પોસ્ટિંગ દરમિયાન સંપત્તિમાં થયેલો વધારો

આ તમામ ડેટા “મની-ટ્રેઇલ” સાથે મેળ ખાતો ન હોવાથી ACBને સ્પષ્ટ થઈ ગયું કે કંઈક મોટું ગડબડ છે.

■ 9 વર્ષનો ઓડિટ—ભ્રષ્ટાચારનો આખો પાટલો ખુલ્યો

સંદીપ ખોપકર 2009 થી 2018 સુધી GIS-2 તરીકે ફરજ પર હતા. આ સમયગાળાની કુલ આવક અને ખર્ચ વચ્ચે જે વિસંગતિ જોવા મળી તે ચોંકાવનારી હતી.

ACBના મુજબ—

• કાયદેસર આવક: આશરે 65–70 લાખ

• કુલ ઊભી કરેલી મિલ્કત: 1.02 કરોડથી વધુ

• તફાવત: 62.13% અપ્રમાણસર

આ મિલ્કત પૈકી મોટો હિસ્સો—

1. જમીન ખરીદી

2. બેંક ડિપોઝિટ્સ

3. મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અને શેર માર્કેટમાં રોકાણ

4. સોનાના સોદા

5. પરિવારજનોના નામે રોકાણ

આ બાબતોમાં છુપાયેલો હતો.

ACBની તપાસમાં તો જાણે ભ્રષ્ટાચારનું આખું પુસ્તક ખુલ્લું પડી ગયું હોય.

■ નામધારી મિલ્કતો—અધિકારીની સૌથી ચતુર ચાલ

નવસારી ACBના સૂત્રો કહે છે કે સંદીપ ખોપકરે સીધું પોતાના નામે મિલ્કત લેવાની જગ્યાએ સંબંધીઓના નામે પ્લોટ અને ફ્લેટ ખરીદ્યા.

• પત્નીના નામે 2 મિલ્કતો

• ભાઈના નામે પ્લોટ

• માતાના નામે રોકાણ

• એક કઝીનના નામે મ્યુચ્યુઅલ ફંડ

• 2 બેંક ખાતા જેની માહિતી વિભાગને સોંપવામાં આવી નહોતી

આવી તમામ વિગતો તપાસ દરમિયાન સામે આવી.
નોટબુકમાં હાથથી લખેલી કેટલીક રકમોની નોંધ તો સીધી તેમની સાથે જોડાતી હતી.

■ બોગસ કંપનીઓ દ્વારા નાણાં ઘુમાવવાની શંકા

ACBની ટીમને સર્ચ દરમિયાન બે એવી કંપનીઓના પેમ્ફ્લેટ, પાન કાર્ડ અને એગ્રિમેન્ટ મળ્યા જે માત્ર કાગળ પર જ હતી.

• કંપનીઓમાં રોકાણ દર્શાવેલું

• પરંતુ રિયલ ઓપરેશન નહોતું

• ટર્નઓવર કાગળ પર બતાવવામાં આવેલ

• કેશ રિસીપ્ટમાં ગૂંચવણ

આ કંપનીઓનો ઉપયોગ કાળા નાણા સફેદ કરવા માટે થયો હોવાની શંકા મજબૂત બની છે.

■ બેંક ખાતાઓમાં મોટી હિલચાલ—કોઈપણ સરકારી નોકરીદાર માટે અસામાન્ય

ACBએ 8 બેંક ખાતાઓની તપાસ કરી જેમાં:

• 2010-2015 દરમિયાન અનેક વખત મોટા કેશ ડિપોઝિટ્સ

• નોટબંધી બાદ થયેલી હિલચાલ ખાસ શંકાસ્પદ

• એક ખાતામાં એક દિવસમાં 9 લાખ ડિપોઝિટ

• બીજાં એક ખાતામાં વારંવાર 2-2 લાખની કેશ એન્ટ્રીઓ

• પરિવારના ખાતાઓમાં આંતરિક ટ્રાન્સફર

આ તમામ ટ્રાન્ઝેક્શન સામાન્ય સરકારી અધિકારીની નીતિગત આવક સાથે બેસતા નહોતા.

■ ખાણખનીજ વિભાગ—ભ્રષ્ટાચાર માટે વધુ સંવેદનશીલ વિભાગ

ખાણ મફત નથી મળતું.
દરેક પ્રકારના—

• માટી કાઢવાના લાઈસન્સ

• રોયલ્ટી પાસ

• ખોદકામની મંજૂરી

• ટ્રક મૂવમેન્ટ ચેકિંગ

• ફીલ્ડ ઇન્સ્પેક્શન

• નકશા સર્ટિફિકેશન

—આ બધું પૈસા વગર સરળ નથી— આવું લોકો ખુલ્લેઆમ કહે છે.

સંદીપ ખોપકર જેમણે GIS-2 તરીકે ફરજ બજાવી હતી, તેઓનું કાર્ય મુખ્યત્વે—

• સાઈટ ઇન્સ્પેક્શન

• ખનિજ નકશા તૈયાર કરવો

• ઓવરક્વોન્ટિટી ખનન પકડવું

• રોયલ્ટી ચેકિંગ

• ખનિજ લાઈસન્સિંગની નોધણી

આવા મહત્વપૂર્ણ ક્ષેત્રો સાથે જોડાયેલું હતું.

અને જ્યાં વધુ અધિકાર—ત્યાં વધુ ભ્રષ્ટાચારની શક્યતાઓ.

■ ACBની કાર્યવાહી—ફિલ્મી સીન જેવી ગોપનીય ઓપરેશન

નવસારી ACBએ કાર્યવાહી માટે લગભગ 14 દિવસ તૈયારી કરી.

• સવારે 6 વાગ્યે એકસાથે 7 સ્થળોએ રેડ

• 22 અધિકારીઓની ટીમ

• 4 વાહન दल

• લોકર, ઓફિસ, ઘર, સંબંધીઓના ઘરમાંથી દસ્તાવેજો જપ્ત

• બેંક બ્રાન્ચોને એકસાથે નોટિસ

આ કાર્યવાહી એટલી ગોપનીય રાખવામાં આવી કે વિભાગના અંદરના લોકો સુધીને ખબર ન પડી.

■ શું શું મળ્યું?—પ્રાથમિક સૂચનાઓ મુજબ મળેલ મુદ્દામાલ

ACB દ્વારા મળેલા દસ્તાવેજોમાં—

• 3 પ્લોટના સેલ ડીડ

• 1 ફ્લેટનાં પેપર્સ

• 2 બોગસ કંપનીઓના ફાઇલ્સ

• 19 લાખથી વધુની બેંક એન્ટ્રીઓ

• સોનાની ખરીદીના બિલ્સ

• 2 લોકરનાં કી-એન્ટ્રી રેકોર્ડ

• પરિવારના 6 બેંક ખાતાના પાસબુક

• કાગળ પર બતાવેલી 45 લાખની રોકાણની વિગતો

• હસ્તલિખિત નોટબુક—જે તપાસ માટે મહત્વપૂર્ણ પુરાવા બની

આગામી દિવસોમાં વધુ સર્ચ થઈ શકે છે.

■ કાનૂની કાર્યવાહી—PC Act હેઠળ ગંભીર કલમો

સંદીપ ખોપકર સામે નીચેની કલમો હેઠળ ગુનો નોંધાયો છે—

ભારતીય ભ્રષ્ટાચાર નિવારણ અધિનિયમ (Prevention of Corruption Act)

• 13(1)(b) – અપ્રમાણસર મિલ્કત

• 13(2) – ભ્રષ્ટાચાર માટે કડક સજા

જો ગુનો સાબિત થાય તો 7 વર્ષ સુધીની સજા તથા સંપત્તિ જપ્તી થઈ શકે છે.

■ સુરત ACBની નવી તપાસ—શું વધુ નામ ખુલશે?

નવસારી ACBએ FIR નોંધ્યા બાદ વિસ્તૃત તપાસ સુરત ACBની વિશેષ ટીમને સોંપી છે.

તેઓ હાલમાં—

• મની ટ્રેઇલ

• બેંક ડેટા

• મોબાઈલ કોલ રેકોર્ડ

• સીસીટીવી મૂળ ફૂટેજ

• ઇમેલ ટ્રેઇલ

• વોટ્સએપ ચેટ્સ

• ફેક બિઝનેસ મોડલ

• લાઈસન્સિંગના ફાઇલ્સ

—આ બધું તપાસી રહ્યા છે.

સૂત્રો અનુસાર:

“આ કેસ એકલું નથી. અન્ય અધિકારીઓના નામો પણ ખુલવાની શક્યતા છે.”

■ નાગરિકોમાં ચર્ચા—કહી શકાય નહીં પણ ‘બર્ફાનાં પહાડનું ટોચ’

સ્થાનિક લોકો અને સામાજિક ક્ષેત્રમાં ચર્ચા ચાલી રહી છે કે—

• “સરકારી નોકરીમાં કરોડો ક્યાંથી આવે?”

• “ખનિજ વિભાગ વર્ષોથી ભ્રષ્ટાચાર માટે ચર્ચામાં છે.”

• “આવાં કેસોમાં કડક સજા જ એકમાત્ર ઉપાય છે.”

લોકો માને છે કે આ કેસ માત્ર શરૂઆત છે અને આગામી મહિનાઓમાં વધુ અધિકારીઓ સામે કાર્યવાહી થઈ શકે છે.

■ સરકારી તંત્ર માટે ચેતવણી—ACBની ‘ઝીરો ટોલરન્સ’ પોલિસી

સરકાર છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી ઝીરો ટોલરન્સ અગેઇન્સ્ટ કરપ્શન અભિયાન ચલાવી રહી છે.
આ કેસ એ અભિયાનનું સૌથી મોટું ઉદાહરણ છે.

• નિયમિત ચેકિંગ

• નાણાકીય ઓડિટ

• ડિજિટલ રેકોર્ડ

• ગેરરીતિઓ સામે ઝડપી કાર્યવાહી

આ બધી બાબતો ભવિષ્યમાં ભ્રષ્ટાચાર ઘટાડવામાં મદદરૂપ બની શકે.

■ સમાપન: ભ્રષ્ટાચાર સામેની જંગની આ માત્ર શરૂઆત

સંદીપ ખોપકરની ધરપકડ એ એક અધિકારીને પકડવાની ઘટના નથી,
આ આખા વિભાગના વલણને બદલવાની શરૂઆત છે.

આગામી દિવસોમાં:

• વધુ પૂછપરછ

• વધુ ખુલાસા

• વધુ પુરાવા

• કદાચ વધુ ધરપકડ

—આવી શક્યતાઓથી ઇન્કાર કરી શકાય તેમ નથી.

નવસારી ACBની આ કાર્યવાહી ભ્રષ્ટાચાર સામેના લડતના ઈતિહાસમાં એક મજબૂત કડી બની રહેશે.

Author: samay sandesh