પરિચય : અનંત ચતુર્દશીનો મહાપ્રસંગ
ભારત એક તહેવારોનો દેશ છે, પરંતુ મહારાષ્ટ્રની ઓળખ ગણાતો ગણેશોત્સવ જેટલો લોકપ્રિય અને ભવ્ય તહેવાર કદાચ જ કોઈ હોય. દસ દિવસ સુધી ચાલતા આ મહોત્સવનો અંતિમ દિવસ એટલે કે અનંત ચતુર્દશી, જ્યારે લાખો ભક્તો પોતાના પ્રિય બાપ્પાને આંસુભરી આંખોથી વિદાય આપે છે.
મુંબઈના ગિરગાંવ ચોપાટી પર થતું ગણેશ વિસર્જન માત્ર ધાર્મિક વિધિ નથી, તે ભાવનાઓનું મહાસાગર છે. દર વર્ષે અહીં ઉમટતી ભીડ, ઢોલ-તાશાના ગાજતા અવાજ, ફૂલો અને રંગોની વરસાત, આરતીના સ્વર અને ગગનચુંબી જયઘોષ સાથે આ દિવસ ભક્તોના હ્રદયમાં અમર બની રહે છે.
ગિરગાંવ ચોપાટી પર ઉમટેલી ભક્તોની ભીડ
અનંત ચતુર્દશીના દિવસે સવારે જ ગિરગાંવ ચોપાટી આસપાસની ગલીઓમાં ભક્તોની ભીડ ઉમટી પડવા લાગી. મોટા મંડળોની શોભાયાત્રાઓ બપોરથી જ શરૂ થઈ ગઈ હતી. હવામાં ભક્તિનો માહોલ છવાઈ ગયો હતો – એક તરફ ઢોલ-તાશાની ટીમો ગાજતા સ્વર સાથે ભક્તોને નચાવી રહી હતી, તો બીજી તરફ સ્ત્રીઓ આરતીના થાળાં સાથે “ગણપતિ બાપ્પા મોરયા” ના ગાનમાં તલ્લીન હતી.
રસ્તાઓ પર દરેક દિશામાં ફક્ત ભક્તોની ભીડ જ ભીડ દેખાતી હતી. ઘણા લોકો પોતાના નાના બાળકોને ખભા પર બેસાડી બાપ્પાના અંતિમ દર્શન કરાવવા લાવ્યા હતા. વૃદ્ધ ભક્તો પણ લાકડીના ટેકાથી ધીમે ધીમે ચાલતા, પરંતુ બાપ્પાના દર્શન માટે ઉમંગમાં હતાં.
ઢોલ-તાશા, આરતી અને જયઘોષના ગુંજતા અવાજ
ચોપાટી તરફ આગળ વધતી દરેક મૂર્તિ સાથે ઢોલ-તાશાનો શાનદાર કાર્યક્રમ જોડાયો હતો. યુવાઓ પરંપરાગત પોશાકમાં ઢોલ વગાડતા અને ભક્તો રંગોની ગંગા વરસાવતા જોવા મળ્યા. મહિલાઓ નવવારી સાડીમાં ઝાંઝ વગાડીને સંગીતમય માહોલ સર્જી રહી હતી.
એક ભક્તાએ કહ્યું : “ઢોલના દરેક તાલે એવું લાગે છે જાણે આપણા હૃદયની ધડકન સાથે બાપ્પાનું મિલન થઈ રહ્યું છે. આ અવાજ આપણને અંદરથી પ્રભાવિત કરે છે.”
દરેક મૂર્તિ ચોપાટી પર પહોંચતા પહેલા આરતી કરવામાં આવતી. આરતીના ઘંટના અવાજ, શંખના નાદ અને ભક્તોના જયઘોષ સાથે આખું વાતાવરણ પવિત્ર બની ગયું હતું.
ફૂલ અને રંગોની વરસાત – વિદાયને ઉત્સવનો રંગ
જ્યાં પણ મૂર્તિ પસાર થતી, ત્યાં ભક્તો ફૂલો વરસાવતા. કેટલાકે ઘરની બાલ્કનીમાંથી ગુલાબના પાંખડા વરસાવ્યા, તો કેટલાકે રંગોળીથી માર્ગનું શણગારણ કર્યું. રંગ અને ફૂલના સુગંધિત માહોલમાં બાપ્પાની વિદાય જાણે ઉત્સવ કરતાં પણ વધારે રંગીન બની ગઈ હતી.
એક નાના બાળકના શબ્દોમાં : “બાપ્પા જ્યારે જાય છે ત્યારે આકાશમાંથી ફૂલો વરસે છે એવું લાગે છે. હું દર વર્ષે આ દ્રશ્ય જોવા રાહ જોऊં છું.”
ભક્તોની લાગણીઓ : બાપ્પા ફક્ત તહેવાર નથી
એક ભક્તે ભાવુક અવાજમાં કહ્યું : “મને ફરીથી સમજાયું કે બાપ્પા ફક્ત એક તહેવાર નથી, તે આપણા આધ્યાત્મિક જગતનો એક અભિન્ન ભાગ છે. તેમના દર્શનથી આત્માને શાંતિ મળે છે. વિદાય સમયે આંખો ભીની થાય છે, પણ એમાં આશા છુપાયેલી છે કે આવતા વર્ષે ફરી એ જ ઉત્સાહ સાથે બાપ્પા આવશે.”
આ લાગણી ફક્ત એક વ્યક્તિની નથી, પરંતુ લાખો ભક્તોની છે. દરેકના જીવનમાં બાપ્પાની સાથે જોડાયેલી કોઈને કોઈ યાદી, કોઈ સપનો, કોઈ મનોકામના હોય છે. આ જ કારણે વિદાય સમયે દરેકના હ્રદયમાંથી એક જ પ્રાર્થના નીકળે છે – “ફરી વહેલા આવો બાપ્પા!”
મુંબઈ પોલીસ અને સુરક્ષા તંત્રની સતર્કતા
આ ભવ્ય પ્રસંગને શાંતિપૂર્ણ બનાવવા માટે મુંબઈ પોલીસે વિશાળ વ્યવસ્થા ઉભી કરી હતી. હજારો પોલીસકર્મીઓ, RPF, GRP અને ટ્રાફિક પોલીસ સતત કાર્યરત રહ્યા. ડ્રોન અને CCTV કેમેરા દ્વારા દરેક ખૂણાની દેખરેખ રાખવામાં આવી.
ટ્રાફિક માટે ખાસ રૂટ નક્કી કરવામાં આવ્યા, જેથી મૂર્તિઓ સરળતાથી ચોપાટી સુધી પહોંચી શકે. પોલીસ સ્ટાફ ભક્તોને માર્ગદર્શન આપતો અને વૃદ્ધો તથા બાળકોને સહાયતા કરતો જોવા મળ્યો.
વિસર્જનનું ધાર્મિક મહત્ત્વ
વિસર્જન એ માત્ર વિદાય જ નહીં, પરંતુ એક ગાઢ ધાર્મિક સંદેશ પણ છે. ગણેશજીનું વિસર્જન દર્શાવે છે કે આ જગતમાં જે આવે છે તે એક દિવસ વિલય પામે છે. એ જન્મ-મરણના ચક્રનું પ્રતિક છે.
વિસર્જન પછી ભક્તો “પુઢચ્યા વર્ષી લવકરિયા” ના જયકારાઓ સાથે બાપ્પાને આવકારવાની અપેક્ષા વ્યક્ત કરે છે. આ ભાવનામાં જ જીવનનો ચિરંજીવ સંદેશ છુપાયેલો છે – વિદાય અંત નથી, એ નવા આરંભનો માર્ગ છે.
સામાજિક એકતાનો સંદેશ
ગિરગાંવ ચોપાટી પર ઉમટેલી ભીડ માત્ર હિન્દુ ભક્તોની જ નહોતી. અહીં મુસ્લિમ ભાઈઓ, ખ્રિસ્તી, સીખ તથા અન્ય ધર્મના લોકો પણ જોડાયા. ફૂલોની વરસાતમાં તેમણે પણ સમાન શ્રદ્ધાથી ભાગ લીધો. આ દ્રશ્યે સાબિત કર્યું કે ગણેશોત્સવ માત્ર એક ધર્મનો નહીં પરંતુ સમગ્ર મુંબઈનો તહેવાર છે, જે એકતાનું પ્રતિક છે.
અંતિમ ક્ષણો : વિદાયનો ભાવનાત્મક દ્રશ્ય
જયારે ગણેશજીની મૂર્તિ દરિયામાં વિલય પામી રહી હતી, ત્યારે લાખો આંખો ભીની થઈ ગઈ. એક તરફ ઢોલ-તાશા ગાજતા રહ્યા, બીજી તરફ ભક્તોના ગળામાંથી આંસુઓ વહેતા રહ્યા. કેટલાક ભક્તો દરિયાના કિનારે હાથ જોડીને પ્રાર્થના કરતા જોવા મળ્યા – “આવતા વર્ષે વહેલા આવજો બાપ્પા, અમારી મનોકામનાઓ પૂર્ણ કરજો.”
એ ક્ષણ જાણે સમય રોકાઈ ગયો હોય એવી લાગણી પેદા કરતી હતી. દરિયાની લહેરો સાથે ભક્તોની લાગણીઓ પણ ઊભરાઈ રહી હતી.
નિષ્કર્ષ : ભક્તિનો મહાસાગર
અનંત ચતુર્દશી પર ગિરગાંવ ચોપાટીનું વિસર્જન માત્ર એક ધાર્મિક વિધિ નથી, એ ભક્તિ, સામાજિક એકતા અને સંસ્કૃતિનો ઉત્સવ છે. ભક્તોના હ્રદયમાંથી નીકળેલો સંદેશ – “ફરી વહેલા આવો બાપ્પા!” – એ આ ઉત્સવની આત્મા છે.
બાપ્પા દર વર્ષે આવે છે, પરંતુ તેમની વિદાય હંમેશાં ભક્તોમાં નવી આશા, નવી શક્તિ અને નવી ભક્તિ જગાડે છે. આ જ ગણેશોત્સવનું સાચું મહત્ત્વ છે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060
