ભારતમાં ઓનલાઇન ફૂડ ડિલિવરી ઉદ્યોગ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ઝડપથી વિકસ્યો છે.
ખાસ કરીને ઝોમેટો અને સ્વિગી જેવા બે દિગ્ગજ પ્લેટફોર્મ્સે લાખો લોકોના જીવનમાં રેસ્ટોરન્ટનો સ્વાદ સીધો ઘરે પહોંચાડવાની સુવિધા આપી છે. પરંતુ હવે આ જ સુવિધા ગ્રાહકો માટે મોંઘી પડી રહી છે. તહેવારોની મોસમ શરૂ થતાં જ ઝોમેટોએ પોતાની પ્લેટફોર્મ ફીમાં ૨૦ ટકા વધારો કર્યો છે. એટલે કે, હવે ગ્રાહકોને દર ઓર્ડર પર ૧૦ રૂપિયાની જગ્યાએ ૧૨ રૂપિયા ચૂકવવા પડશે.
આ વધારો ઝોમેટો કાર્યરત હોય એવા બધા શહેરોમાં લાગુ થયો છે, જેથી દેશભરના લાખો ગ્રાહકો પર તેનો સીધો પ્રભાવ પડશે.
પ્લેટફોર્મ ફી શું છે?
ગ્રાહકો ઘણીવાર ગૂંચવાય છે કે પ્લેટફોર્મ ફી એટલે શું?
-
આ એક પ્રકારનો સર્વિસ ચાર્જ છે, જે ફૂડ ડિલિવરી કંપનીઓ ગ્રાહકો પાસેથી અલગથી વસૂલ કરે છે.
-
તેનો હેતુ ટેકનિકલ ખર્ચ, ઓપરેશનલ મેન્ટેનન્સ, અને પ્લેટફોર્મ ચલાવવા માટેની સુવિધાઓ જાળવવા માટે છે.
-
શરૂઆતમાં આ ચાર્જ ખૂબ જ ઓછો હતો, પરંતુ છેલ્લા બે વર્ષમાં તે ઝડપથી વધતો ગયો છે.
ઝોમેટોની ફી વધારો યાત્રા
ઝોમેટોએ ઓગસ્ટ 2023 માં સૌથી પહેલીવાર પ્લેટફોર્મ ફી વસૂલવાની શરૂઆત કરી હતી. એ વખતે ફી માત્ર ૨ રૂપિયા પ્રતિ ઓર્ડર હતી. પરંતુ પછી દર થોડા મહિનામાં ફીમાં વધારો કરવામાં આવ્યો:
-
ઓગસ્ટ 2023 – ૨ રૂપિયા ફી લાગુ.
-
ડિસેમ્બર 2023 – વધારીને ૩ રૂપિયા.
-
જાન્યુઆરી 2024 – વધારીને ૪ રૂપિયા.
-
ડિસેમ્બર 31, 2023 – અસ્થાયી રૂપે ૯ રૂપિયા.
-
ઓક્ટોબર 2024 – ૭ રૂપિયા.
-
ઓક્ટોબર 2024 (ઉત્સવની મોસમ) – ૧૦ રૂપિયા.
-
સપ્ટેમ્બર 2025 (હાલનો વધારો) – ૧૨ રૂપિયા.
આ રીતે, ફક્ત બે વર્ષમાં પ્લેટફોર્મ ફી ૬ ગણો વધી ગઈ છે.
સ્વિગીની ચાલ
ઝોમેટોનો હરીફ સ્વિગી પણ પાછળ નથી. થોડા અઠવાડિયા પહેલાં સ્વિગીએ પસંદગીના સ્થળોએ પોતાની પ્લેટફોર્મ ફી વધારી હતી, જે 14 રૂપિયા સુધી પહોંચી ગઈ છે.
આ દર્શાવે છે કે બંને દિગ્ગજ કંપનીઓ તહેવારોની મોસમ દરમિયાન વધી રહેલી માંગનો સીધો લાભ લેવાના પ્રયાસમાં છે.
કેમ વધી રહી છે પ્લેટફોર્મ ફી?
1. નફાકારકતા તરફ પ્રયાણ
ઝોમેટોની પેરેન્ટ કંપની ઇટર્નલ લિમિટેડનો જૂન 2025 ક્વાર્ટરમાં કોન્સોલિડેટેડ નફો 36% ઘટીને ફક્ત રૂ. 25 કરોડ રહ્યો, જ્યારે માર્ચ ક્વાર્ટરમાં તે રૂ. 39 કરોડ હતો.
આ નુકસાનને સંતુલિત કરવા અને માર્જિન સુધારવા પ્લેટફોર્મ ફી વધારવી જરૂરી ગણાઈ રહી છે.
2. ઓપરેશનલ ખર્ચ
ડિલિવરી પાર્ટનર્સના ભથ્થાં, ટેકનોલોજી મેન્ટેનન્સ, ગ્રાહક સપોર્ટ, સર્વર વગેરે પર કંપનીનું ખર્ચ વધતું જાય છે.
3. વધતી સ્પર્ધા
ઝોમેટો અને સ્વિગી સિવાય રેપિડો પણ હવે ફૂડ ડિલિવરી માર્કેટમાં પ્રવેશ કરી રહ્યું છે. આ સ્પર્ધામાં ટકી રહેવા માટે કંપનીઓ નવી આવકના સ્ત્રોત શોધી રહી છે.
ગ્રાહકો પર અસર
ગ્રાહકો માટે આ વધારો મોટો ઝટકો સાબિત થઈ શકે છે:
-
નાના ઓર્ડર પર ભાર – જો કોઈ ગ્રાહક માત્ર 100 રૂપિયાના ખોરાકનો ઓર્ડર કરે છે તો 12 રૂપિયાની ફી સીધો 12% વધારાનો ખર્ચ ઉમેરે છે.
-
ફૂડ ડિલિવરીથી વંચિત વર્ગ – મધ્યમ વર્ગ અને કોલેજના વિદ્યાર્થીઓ માટે આ વધારાનો ખર્ચ હવે ફૂડ ડિલિવરીને મોંઘી બનાવી શકે છે.
-
સ્થાનિક રેસ્ટોરન્ટને ફાયદો – લોકો ફરીથી સીધા જ રેસ્ટોરન્ટમાંથી ખાવાનું મંગાવવા અથવા ત્યાં જ જમવા જવાની દિશામાં વળે તે શક્ય છે.
તહેવારોની મોસમમાં કેમ વધે છે ફી?
તહેવારોની મોસમ એટલે ઓર્ડરોમાં મોટો વધારો. ખાસ કરીને નવરાત્રી, દિવાળી, નવરોઝ, ક્રિસમસ અને નવું વર્ષ દરમિયાન ફૂડ ડિલિવરી એપ્લિકેશન્સ પર ભારે રશ જોવા મળે છે.
ઝોમેટો આ વધારાને “ઉત્સવની મોસમ પ્લેટફોર્મ ફી” કહીને ન્યાયસંગત ઠેરવે છે. કંપનીના દાવા પ્રમાણે, આ વધારાની મદદથી તેઓ ડિલિવરી પાર્ટનર્સને વધુ ભથ્થું આપી શકે છે, જેથી વધારે ઓર્ડર સંભાળી શકાય.
રોકાણકારોની નજર
શુક્રવારે NSE પર ઇટર્નલ લિમિટેડના શેર રૂ. 322.85 પર બંધ થયા, જ્યારે નિફ્ટી 50 માં 0.18% ઘટાડો થયો.
રોકાણકારો માટે ઝોમેટોની આ વ્યૂહરચના લાંબા ગાળાના નફાકારકતા માટે મહત્વપૂર્ણ પગલું માનવામાં આવી રહી છે.
ઝોમેટોની નવી વ્યૂહરચના
ઝોમેટો હવે તેના કમિશન મોડેલનું પુનર્ગઠન કરવાની દિશામાં છે. હાલમાં કંપની રેસ્ટોરન્ટ પાસેથી કમિશન લે છે અને ગ્રાહકો પાસેથી પ્લેટફોર્મ ફી વસૂલે છે.
પરંતુ રેપિડો જેવી નવી કંપનીઓના પ્રવેશ પછી ઝોમેટો કદાચ પોતાના મોડલમાં ફેરફાર કરી શકે છે, જેથી ગ્રાહકોને સંતોષ મળી રહે અને સ્પર્ધામાં ટકી રહે.
ભવિષ્યની સંભાવનાઓ
-
સબ્સ્ક્રિપ્શન મોડલ – ઝોમેટો ગોલ્ડ અથવા સ્વિગી વન જેવા મોડલ્સ વધુ લોકપ્રિય બનશે. આવા સબ્સ્ક્રિપ્શન લીધેલા ગ્રાહકોને ફીમાંથી રાહત મળી શકે છે.
-
ડિલિવરી પાર્ટનર્સનો મુદ્દો – ફીનો મોટો હિસ્સો ડિલિવરી પાર્ટનર્સ સુધી પહોંચે તો તેમનો મનોબળ વધે, પરંતુ જો તે કંપનીના માર્જિનમાં જ સમાઈ જાય તો અસંતોષ વધી શકે છે.
-
ગ્રાહક વર્તનમાં ફેરફાર – લોકો ફરીથી હોમ ડિલિવરી કરતા “ડાઇન-ઇન” પસંદ કરે અથવા સીધો રેસ્ટોરન્ટનો પિકઅપ મોડ અપનાવે તે શક્ય છે.
અંતિમ વિચાર
ઝોમેટોની તાજેતરની જાહેરાત ફૂડ લવર્સ માટે ચોક્કસપણે નિરાશાજનક છે. એક તરફ લોકો તહેવારોની મોસમમાં પરિવાર સાથે ખુશીઓ માણવા ઈચ્છે છે, બીજી તરફ દર ઓર્ડર પર વધેલી ફી તેમના ખિસ્સા પર ભાર મૂકે છે.
પરંતુ કંપનીના દ્રષ્ટિકોણથી જોવામાં આવે તો, નફાકારકતા જાળવવી અને સ્પર્ધામાં ટકી રહેવું એ પણ એટલું જ જરૂરી છે. આગામી દિવસોમાં જો ફૂડ ડિલિવરી પ્લેટફોર્મ્સ ગ્રાહકોને નવીન સેવાઓ અને સબ્સ્ક્રિપ્શન રાહતો આપે તો કદાચ આ વધારાને ગ્રાહકો સ્વીકારી લે.
એક વાત ચોક્કસ છે—ફૂડ ડિલિવરી હવે આપણા દૈનિક જીવનનો ભાગ બની ગઈ છે. ઝોમેટો કે સ્વિગી જે પણ પગલાં ભરે, તેનો સીધો પ્રભાવ કરોડો ગ્રાહકોના ખિસ્સા અને થાળીમાં પડવાનો છે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060
