ગુજરાત રાજ્યમાં વારંવાર જુદા-જુદા વિભાગોમાં ભ્રષ્ટાચાર, ગોટાળા અને કૌભાંડો સામે આવતા રહે છે. તાજેતરમાં બનાસકાંઠા જિલ્લાના એક ગ્રામ પંચાયતમાંથી એવો ચોંકાવનારો ખુલાસો સામે આવ્યો છે કે ત્યાં 2021-22 દરમિયાન લગ્ન નોંધણી પ્રક્રિયામાં મોટી ધાંધલી કરવામાં આવી છે. આ મામલાને લઈને પાટીદાર આગેવાન વરુણ પટેલે જાહેર મંચ પરથી ગંભીર આક્ષેપો લગાવતાં સમગ્ર જિલ્લામાં રાજકીય અને સામાજિક હલચલ મચી ગઈ છે.
આક્ષેપો શું છે?
વરુણ પટેલે જણાવ્યું કે, બનાસકાંઠાની એક ગ્રામ પંચાયતના રેકોર્ડમાં 2021-22 દરમ્યાન કુલ 250 લગ્ન નોંધાયા છે, પરંતુ સૌથી આશ્ચર્યજનક બાબત એ છે કે તમામ લગ્નોનું સ્થળ એક જ દર્શાવવામાં આવ્યું છે. વધુમાં, દરેક લગ્નમાં સાક્ષી તરીકે એક જ વ્યક્તિનું નામ દર્શાવવામાં આવ્યું છે.
આ હકીકતો પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે અહીં ગોટાળો કરવામાં આવ્યો છે અને ખોટી નોંધણીઓ કરી સરકારી રેકોર્ડમાં ખોટી એન્ટ્રીઓ દાખલ કરવામાં આવી છે.
લગ્ન નોંધણી પ્રક્રિયા કેવી રીતે ચાલે છે?
સામાન્ય રીતે, ગુજરાતમાં લગ્ન નોંધણી માટે નીચેની પ્રક્રિયા અપનાવવામાં આવે છે:
-
લગ્ન પછી, દંપતિએ કાનૂની માન્યતા મેળવવા લગ્ન નોંધણી માટે અરજી કરવી પડે છે.
-
અરજી સાથે દંપતિના ફોટા, ઓળખ પુરાવા, સરનામા પુરાવા, લગ્ન સ્થળનું પ્રમાણપત્ર, તેમજ બે સાક્ષીઓની વિગતો ફરજિયાત રીતે રજૂ કરવી પડે છે.
-
ત્યારબાદ તાલુકા કચેરી અથવા ગ્રામ પંચાયતના રજીસ્ટ્રાર દ્વારા ચકાસણી કરવામાં આવે છે.
-
બધું સચોટ હોવાનું ખાતરી થયા બાદ જ લગ્ન નોંધણી પ્રમાણપત્ર આપવામાં આવે છે.
પણ અહીં જે રેકોર્ડ સામે આવ્યો છે તેમાં 250 જેટલા લગ્નો માટે ન તો જુદા-જુદા સાક્ષી દર્શાવાયા છે અને ન તો અલગ-અલગ સ્થળનો ઉલ્લેખ છે, જે કાયદાકીય દ્રષ્ટિએ ગંભીર ગેરરીતિ છે.
કૌભાંડ પાછળના હેતુઓ
આ ખોટી નોંધણીઓ પાછળ કેટલાક સંભવિત હેતુઓ હોઈ શકે છે:
-
સરકારી સહાય મેળવવી : અનેકવાર લગ્ન નોંધણી બાદ જુદા-જુદા સરકારી લાભો, જેમ કે કન્યાદાન યોજના કે અન્ય વેલ્ફેર સ્કીમોનો લાભ મેળવવા લોકો ખોટી એન્ટ્રી કરાવે છે.
-
પ્રવાસી દસ્તાવેજો : લગ્ન નોંધણીના આધારે પાસપોર્ટ અથવા અન્ય ઓળખ દસ્તાવેજ મેળવવામાં સરળતા થાય છે. ગેરકાયદેસર રીતે દસ્તાવેજો મેળવવા માટે ખોટી નોંધણીઓ કરાવવામાં આવી હોય શકે.
-
સાંઠગાંઠથી કમાણી : ગ્રામ પંચાયતના કેટલાક અધિકારીઓ અને દલાલોએ ગેરરીતિથી પૈસા કમાવવા આ રીત અપનાવી હોય તેવી સંભાવના છે.
પાટીદાર આગેવાન વરુણ પટેલના નિવેદનો
વરુણ પટેલે જણાવ્યું :
“ગ્રામ પંચાયતના રેકોર્ડમાં 250 લગ્નો એક જ સ્થળે થયેલ દર્શાવાયાં છે, જે અસંભવ છે. એ સાથે, તમામ લગ્નોમાં એક જ સાક્ષી દર્શાવાઈ છે. આ એન્ટ્રીઓ સંપૂર્ણ ખોટી છે અને સીધી સીધી ધાંધલીનો પુરાવો આપે છે. હું આ મામલાની ન્યાયિક તપાસની માંગણી કરું છું. જવાબદાર અધિકારીઓ સામે કડક પગલા લેવાં જરૂરી છે.”
તેમણે આક્ષેપ કર્યો કે આ ગોટાળો કોઈ એક-બે વ્યક્તિનો નહીં પરંતુ એક સંપૂર્ણ નેટવર્ક દ્વારા કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં પંચાયત કર્મચારીઓ, દલાલો અને કેટલાક રાજકીય લોકોની સાંઠગાંઠ સામેલ છે.
કાનૂની દ્રષ્ટિએ ગંભીર ગુનો
ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) હેઠળ ખોટા દસ્તાવેજ બનાવવો, ખોટી એન્ટ્રી કરવી અને સરકારી રેકોર્ડમાં ગેરરીતિ કરવી એ ગંભીર ગુનો છે.
-
IPC કલમ 465 : Forgery (ખોટા દસ્તાવેજની રચના)
-
IPC કલમ 468 : Forgery for purpose of cheating
-
IPC કલમ 471 : Using forged document as genuine
-
IPC કલમ 420 : Cheating and dishonestly inducing delivery of property
જો આ મામલો સાચો સાબિત થાય તો સંડોવાયેલા અધિકારીઓ અને દલાલો સામે આ તમામ કલમો હેઠળ ગુના દાખલ થઈ શકે છે.
સ્થાનિક લોકોની પ્રતિક્રિયા
આ મુદ્દો બહાર આવતા જ સ્થાનિક લોકોમાં ભારે અસંતોષ ફેલાયો છે. લોકોનું કહેવું છે કે સામાન્ય લોકો માટે સાચા લગ્નની નોંધણી કરાવવા ઘણી મુશ્કેલીઓ ઉભી થાય છે. ઘણી વાર નાની-મોટી ખામી બતાવી અરજદારોને ચક્કર ખવડાવવામાં આવે છે. પરંતુ બીજી તરફ, ખોટા લગ્નોની એન્ટ્રીઓ એક પછી એક કરાઈ છે, જે સ્પષ્ટ કરે છે કે પૈસા લઈ ગોટાળો કરાયો છે.
રાજકીય પ્રતિક્રિયાઓ
વિરોધ પક્ષે આ મામલાને ઉઠાવતાં જણાવ્યું કે રાજ્ય સરકારે કાયદો અને વ્યવસ્થા જાળવવામાં તથા ભ્રષ્ટાચાર રોકવામાં સંપૂર્ણ નિષ્ફળતા અનુભવી છે. વિરોધ પક્ષે માંગણી કરી છે કે આ મામલો **CID ક્રાઇમ અથવા એન્ટી-કરપ્શન બ્યુરો (ACB)**ને સોંપવામાં આવે જેથી હકીકત બહાર આવી શકે.
બીજી તરફ, સત્તાધારી પક્ષના પ્રતિનિધિઓએ કહ્યું છે કે સરકાર આ મામલાને ગંભીરતાથી લઈ રહી છે અને તાત્કાલિક તપાસના આદેશ આપવામાં આવશે. જો કોઈ અધિકારી કે કર્મચારી દોષી સાબિત થશે તો તેને કડક સજા આપવામાં આવશે.
મીડિયા અને સોશિયલ મીડિયા પર ચર્ચા
આ મામલો મીડિયામાં આવતાં જ સોશિયલ મીડિયા પર ભારે ચર્ચા શરૂ થઈ છે. ઘણા લોકોએ વ્યંગ્ય કરતાં લખ્યું કે “એક સાક્ષી પાસે તો સુપરપાવર હશે કે તેણે એક જ વર્ષે 250 લગ્નોમાં હાજરી આપી હશે!” કેટલાક લોકોએ પ્રશ્ન કર્યો કે “જ્યાં સામાન્ય લોકોની અરજીઓ માટે મહિનાઓ લાગી જાય છે, ત્યાં ખોટી એન્ટ્રીઓ તુરંત કેવી રીતે થઈ ગઈ?”
સંભવિત તપાસ દિશા
આ મામલો હવે અનેક એજન્સીઓ માટે તપાસનો વિષય બન્યો છે. સંભવિત તપાસની દિશાઓ આ પ્રકારની હોઈ શકે:
-
રેકોર્ડ વેરીફિકેશન : 2021-22 દરમિયાન થયેલા બધા 250 લગ્નોના રેકોર્ડની તુલના કરવી.
-
સાક્ષીની ઓળખ : એક જ સાક્ષીનું નામ દર્શાવવામાં આવ્યું છે તેની સાચી ઓળખ તથા સંડોવણીની તપાસ.
-
લગ્ન સ્થળની ચકાસણી : જે સ્થળ દર્શાવાયું છે ત્યાં ખરેખર લગ્ન થયા હતા કે નહીં તેની તપાસ.
-
કર્મચારીઓની ભૂમિકા : ગ્રામ પંચાયતના કયા કર્મચારીઓની જવાબદારી હેઠળ આ એન્ટ્રીઓ થઈ હતી તેની પૂછપરછ.
-
આર્થિક લેવડદેવડ : આ પ્રક્રિયામાં દલાલો કે અધિકારીઓએ પૈસા લીધા હોવાની સંભાવના, જેની બેંક એકાઉન્ટ અને મોબાઇલ પેમેન્ટ એપ્લિકેશન દ્વારા તપાસ થઈ શકે.
ઉપસંહાર
બનાસકાંઠાના આ લગ્ન નોંધણી કૌભાંડથી ફરી એકવાર એ હકીકત સ્પષ્ટ થાય છે કે ગેરરીતિઓ રોકવા માટે કડક દેખરેખ અને પારદર્શક પદ્ધતિની જરૂર છે. પાટીદાર આગેવાન વરુણ પટેલે આ મુદ્દો ઉઠાવીને એક ગંભીર ગોટાળાને પ્રકાશમાં લાવ્યો છે. હવે જોવાનું એ રહ્યું કે રાજ્ય સરકાર અને તપાસ એજન્સીઓ કેટલી ઝડપથી અને કેટલા અસરકારક રીતે પગલાં ભરે છે.
આ મામલો માત્ર એક જિલ્લો કે એક ગ્રામ પંચાયત સુધી મર્યાદિત નથી; પરંતુ સમગ્ર રાજ્યના લગ્ન નોંધણી તંત્રમાં પારદર્શકતા લાવવાની જરૂરિયાત પર આંગળી મૂકે છે.
