મુંબઈ, ભારતની આર્થિક રાજધાની, જ્યાં દરરોજ લાખો લોકો ટ્રેન, બસ અને વાહનો મારફતે રોજગાર, અભ્યાસ કે વ્યવસાય માટે યાત્રા કરે છે. આવું શહેર થોડાક દિવસોથી એક મોટા પ્રશ્નનો સામનો કરી રહ્યું છે – મરાઠા અનામત આંદોલન. મનોજ જરાંગેની આગેવાનીમાં મરાઠા સમાજના હજારો આંદોલનકારીઓ મુંબઈ આવી પહોંચ્યા છે. તેમણે દક્ષિણ મુંબઈના હૃદય સમાન છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ ટર્મિનસ (CSMT), મરીન ડ્રાઈવ, ફ્લોરા ફાઉન્ટન અને આસપાસના વિસ્તારોમાં ધામા નાખી દીધા છે.
આંદોલનના કારણે ટ્રાફિક જામ, ટ્રેનના પ્લેટફૉર્મ પર અવરજવર અટકવી, રસ્તા પર જમણ, સ્નાન, રમત-ગમત અને નારાબાજી જેવી પરિસ્થિતિ ઊભી થઈ. સામાન્ય મુંબઈગરાઓને ભારે હાલાકીનો સામનો કરવો પડ્યો. આ જ મુદ્દે ઍમી ફાઉન્ડેશન નામની સંસ્થાએ બૉમ્બે હાઈ કોર્ટમાં જનહિત અરજી દાખલ કરી.
કોર્ટમાં થયેલી સુનાવણી દરમિયાન જજોએ મનોજ જરાંગે અને સરકાર બંનેને કડક શબ્દોમાં ખખડાવ્યા. હવે આજે બપોરે ફરીથી સુનાવણી છે, ત્યારે પ્રશ્ન એ છે કે – શું મુંબઈગરાઓને આ તમાશાથી મુક્તિ મળશે?
બૉમ્બે હાઈ કોર્ટનો આકરો મિજાજ
સોમવારે બૉમ્બે હાઈ કોર્ટે કહ્યું કે :
-
આંદોલન ફક્ત આઝાદ મેદાન પૂરતું જ સીમિત રહેવું જોઈએ.
-
CSMT, મરીન ડ્રાઇવ, ફ્લોરા ફાઉન્ટન અને દક્ષિણ મુંબઈના તમામ વિસ્તારોમાંથી આંદોલનકારીઓને હટાવો.
-
મંગળવારે સાંજે ૪ વાગ્યા સુધીમાં આખો પરિસર ક્લિયર કરવો જ પડશે.
-
૫,૦૦૦ લોકોની મર્યાદા રાખવામાં આવી હતી, પરંતુ નિયમોનું પાલન થયું નથી.
-
જો સ્કૂલો-કૉલેજો બંધ પડે, નોકરિયાતો ઑફિસ ન જઈ શકે, દૂધ-શાકભાજી ન મળે, તો સામાન્ય જનજીવન કેવી રીતે ચાલશે?
જસ્ટિસ ગૌતમ અનખડ અને જસ્ટિસ રવીન્દ્ર ઘુગેએ સ્પષ્ટ કહ્યું કે “મરાઠા આંદોલનનો અધિકાર છે, પરંતુ તેનાં કારણે આખું શહેર બંધ પડી જાય એ ક્યારેય સ્વીકાર્ય નથી.”
આંદોલનકારીઓની હાલત અને વર્તણૂક
ગઈકાલે સવારે CSMTના તમામ પ્લેટફૉર્મ પર મરાઠા આંદોલનકારીઓ આરામ ફરમાવતા જોવા મળ્યા. રાત્રે તેઓએ બહાર નૃત્ય, ઢોલ-નગારાં, નારાબાજી કરીને શહેરના વાતાવરણને કફોડી બનાવી દીધું.
-
રસ્તા પર જમણ અને સ્નાન : આંદોલનકારીઓ જાહેર રસ્તાઓ પર જમણ અને સ્નાન કરતા જોવા મળ્યા.
-
રમત-ગમત : કેટલાક યુવાનો પ્લેટફૉર્મ પર ક્રિકેટ અને કબડ્ડી રમતા હતા.
-
નાકાબંધી : વાહનોની અવરજવર રોકાઈ ગઈ, મુસાફરોને કલાકો સુધી અટવાઈ રહેવું પડ્યું.
-
ગંદકી : આઝાદ મેદાન અને આસપાસના રસ્તાઓ પર ગંદકીનો ઢગલો સર્જાયો.
આ કારણે મુંબઈગરાઓએ ત્રાસદાયક દિવસો ગુજારવા પડ્યા.
મનોજ જરાંગેની જાહેરાત
આંદોલનના નેતા મનોજ જરાંગેએ સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે –
“અમે અનામત લીધા વગર અહીંથી નહીં હટીએ.”
તેમણે હૂંકારો ભરતાં જણાવ્યું કે હવે ગામડાંઓમાંથી વધુ મરાઠા મુંબઈ આવી રહ્યા છે. એટલે કે, આવતા દિવસોમાં પરિસ્થિતિ વધુ જટિલ બની શકે છે.
સરકારનો વલણ
સરકાર તરફથી ઍડ્વોકેટ જનરલ બિરેન્દ્ર સરાફે કોર્ટમાં રજૂઆત કરી :
-
આંદોલન માટે ફક્ત ૫,૦૦૦ લોકોની પરવાનગી હતી, પરંતુ તેનાથી ઘણી વધુ સંખ્યામાં લોકો આવ્યા.
-
મનોજ જરાંગેએ પરવાનગી મેળવવા માટે ગૅરન્ટી લેટર આપ્યું હતું કે નિયમોનું પાલન કરવામાં આવશે. પરંતુ નિયમોનો ઉલ્લંઘન થયો.
-
પરવાનગી લંબાવામાં આવી નહોતી છતાં આંદોલન ચાલુ રાખવામાં આવ્યું.
કોર્ટએ સરકારને કહ્યું કે પરિસ્થિતિ કાબૂમાં લેવા તાત્કાલિક પગલાં લેવાં જરૂરી છે.
મનોજ જરાંગેના વકીલની દલીલ
મનોજ જરાંગેના વકીલ શ્રીરામ પિંગળેએ કહ્યું :
-
૨૭ ઑગસ્ટથી આંદોલન શરૂ થયું, પરંતુ આંદોલનકારીઓને પાણી, ખાવાનું અને શૌચાલયની સુવિધા આપવામાં આવી નથી.
-
આથી કેટલાક લોકોની પ્રતિક્રિયા સ્વરૂપે કટોકટી સર્જાઈ.
-
મનોજ જરાંગેએ હંમેશા કાયદો અને શાંતિ જાળવવાનો આગ્રહ રાખ્યો છે.
-
આંદોલનકારીઓ કોઈ આરોપીઓ નથી.
-
મરાઠા સમાજે ક્યારેય કોઈનો હક છીનવ્યો નથી.
-
સરકાર જો અગાઉથી અનામત આપી દેતી, તો આંદોલનની જરૂર જ ન પડતી.
કોર્ટમાં ઊભા થયેલા પ્રશ્નો
જસ્ટિસોએ મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા :
-
શું મનોજ જરાંગેની તબિયત ખરાબ છે?
-
શું ગૅરન્ટી લેટર પરની સહી ખરેખર તેમની જ છે?
-
શું મરાઠા આંદોલનકારીઓએ મુંબઈ બ્લૉક કરી નાખ્યું છે?
-
શું વાનખેડે અથવા બ્રેબર્ન સ્ટેડિયમ આંદોલન માટે આપવામાં આવે તો તેઓ એ સ્થળોને નુકસાન નહીં પહોંચાડે એની ગેરંટી આપી શકે?
આ પ્રશ્નો દર્શાવે છે કે કોર્ટ પરિસ્થિતિને ખૂબ ગંભીરતાથી લઈ રહ્યું છે.
મુંબઈગરાઓની હાલત
-
ટ્રાફિક જામ : લાખો મુસાફરોને ઑફિસ અને શાળાએ જવામાં મુશ્કેલી પડી.
-
રેલ્વે પરિસ્થિતિ : પ્લેટફૉર્મ પર આંદોલનકારીઓ સૂઈ ગયા હોવાથી મુસાફરોને ટ્રેન પકડવામાં અવરોધ થયો.
-
દૂધ-શાકભાજીનો પુરવઠો : શહેરમાં પુરવઠો અટવાઈ ગયો.
-
રાત્રિ સુરક્ષા : રાત્રે નૃત્ય અને હુલ્લડને કારણે મહિલાઓ અને બાળકો ડરી ગયા.
એક મહિલા મુસાફરે કહ્યું –
“મુંબઈ ક્યારેય સૂતું નથી, પણ આજે એવું લાગે છે કે આખું શહેર બંધ પડી ગયું છે.”
રાજકીય પ્રતિક્રિયા
કેટલાક નેતાઓએ સરકારની નિષ્ક્રિયતા પર પ્રશ્ન ઉઠાવ્યા.
વિપક્ષે કહ્યું કે સરકાર સમયસર નિર્ણય લઈ શકતી હોત તો આ પરિસ્થિતિ ન સર્જાત.
સત્તાધીશો મૌન રહ્યા પરંતુ હવે કોર્ટના આદેશ બાદ સરકાર દબાણમાં આવી છે.
ભવિષ્યની પરિસ્થિતિ
આજે બપોરે ફરી સુનાવણી છે.
જો કોર્ટના આદેશ મુજબ મંગળવારે સાંજે ૪ વાગ્યા સુધીમાં આંદોલનકારીઓને આઝાદ મેદાન સિવાય હટાવવામાં નહીં આવે, તો કોર્ટ વધુ કડક પગલાં લઈ શકે છે.
મુંબઈગરાઓ માટે આ સુનાવણી અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. તેઓ રાહ જોઈ રહ્યા છે કે શહેર ફરી સામાન્ય ધોરણે ચાલવા લાગે.
નિષ્કર્ષ
મરાઠા અનામતનો પ્રશ્ન વર્ષોથી અટવાયેલો છે. મનોજ જરાંગે જેવા નેતાઓ વારંવાર આંદોલન કરી સરકારને દબાણમાં મૂકે છે. પરંતુ આંદોલન દરમિયાન જો શહેરને “બંધક” બનાવી દેવામાં આવે, તો એ લોકશાહી કરતાં અરાજકતા વધુ લાગે છે.
બૉમ્બે હાઈ કોર્ટએ સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો છે – “હકો માટે લડવાનું અધિકાર છે, પરંતુ એ હકો માટે અન્ય લોકોના અધિકારોનો ભંગ ન થવો જોઈએ.”
મુંબઈગરાઓ હવે કોર્ટ અને સરકાર બંને તરફ આશાભરી નજરે જોઈ રહ્યા છે.
પ્રશ્ન હજી એ જ છે – શું આજે તેમને આ તમાશાથી મુક્તિ મળશે?
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060
