મહારાષ્ટ્રમાં છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી મરાઠા સમાજ દ્વારા આરક્ષણની માગ સાથે શરૂ કરાયેલ આંદોલન એક સમયે એટલું ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કરી ગયું હતું કે રાજ્ય સરકાર પર ભારે દબાણ ઊભું થઈ ગયું હતું. રસ્તા પર ઉતરેલા લોકોના મોરચા, બંધ, જનહિતની સેવાઓમાં અવરોધ અને રાજકીય તણાવ – આ બધાની વચ્ચે સરકારને એવી વ્યૂહરચના ઘડવી જરૂરી હતી, જે કાયદેસર પણ હોય અને સમાજના હિતમાં પણ હોય. અંતે, મુખ્ય પ્રધાન દેવેન્દ્ર ફડણવીસે બંધારણની હદમાં રહીને મરાઠા સમાજને ન્યાય આપવાનો નિર્ણય કર્યો.
આ નિર્ણય પછી ફડણવીસે જાહેર નિવેદનમાં જણાવ્યું કે, “મારી ખૂબ ટીકા થઈ, પણ હું એનાથી વિચલિત થયો નથી. કારણ કે મારું ધ્યેય માત્ર સમાજના હિતમાં યોગ્ય અને કાયદેસર સમાધાન લાવવાનો હતો.” આ શબ્દોમાંથી સ્પષ્ટ થાય છે કે રાજકીય દબાણ કે ટીકા છતાં તેઓ બંધારણીય માર્ગ પર ટકેલા રહ્યા.
ઉપસમિતિને શ્રેય
ફડણવીસે ખાસ કરીને કેબિનેટની મરાઠા આરક્ષણ બાબતે રચાયેલી ઉપસમિતિને શ્રેય આપ્યું. તેમણે સ્પષ્ટ કર્યું કે આરક્ષણ બાબતે માત્ર રાજકીય ઈચ્છા પૂરતી નહોતી, પરંતુ કાયદેસર અભ્યાસ, પુરાવા અને બંધારણની હદમાં રહીને જ નિર્ણય લેવો શક્ય હતો. હૈદરાબાદ ગૅઝેટને સ્વીકારવાની પ્રક્રિયા પણ લાંબા સમયથી ચાલી રહી હતી, જેના આધારે મુસદ્દો તૈયાર કરવામાં આવ્યો.
મુખ્ય પ્રધાનના જણાવ્યા અનુસાર, આ નિર્ણય મરાઠા સમાજના હિતમાં છે, પરંતુ સાથે જ અન્ય પછાત વર્ગો (OBC)ના આરક્ષણમાં કોઈ પ્રકારની ઘૂસણખોરી નહીં થાય. આ સંતુલન જાળવવામાં આવ્યું હોવાથી હવે OBC સમાજને આંદોલન કરવાની જરૂર નથી, એવો સ્પષ્ટ સંદેશ તેમણે આપ્યો.
ટીકા સામે અડગતા
દેવેન્દ્ર ફડણવીસે જણાવ્યું કે આંદોલન દરમિયાન તેમની ઘણી ટીકા કરવામાં આવી હતી. પરંતુ તેમણે તેને વ્યક્તિગત રૂપે નહીં લીધું અને પોતાના લક્ષ્યથી વિચલિત થયા વગર આગળ વધ્યા. તેમના મતે, “રાજકારણમાં ટીકા-ટિપ્પણી સહજ છે, પરંતુ સાચો નેતા એ છે જે સમાજના હિત માટે કઠિન નિર્ણયો લઈ શકે.”
મહત્વનું એ છે કે આ સમગ્ર પ્રક્રિયા દરમિયાન ફડણવીસે કોર્ટમાં ટકી શકે એવો બંધારણીય નિર્ણય લેવાનો ધ્યેય રાખ્યો. આ નિર્ણયને કાનૂની રીતે ચકાસવા જતાં તે તમામ પરીક્ષામાં સફળ સાબિત થાય એવી આશા પણ તેમણે વ્યક્ત કરી.
મુંબઈગરાઓને દિલગીરી
આંદોલન દરમિયાન રસ્તા અવરોધ, વાહનવ્યવહારની મુશ્કેલી અને જાહેર જીવનમાં અવરોધો ઉભા થયા હતા. મુંબઈ સહિત અનેક શહેરોમાં લોકો મુશ્કેલીમાં મુકાયા. મુખ્ય પ્રધાને આ અંગે દિલગીરી વ્યક્ત કરી અને કહ્યું કે “આંદોલન લોકશાહીનો ભાગ છે, પરંતુ સામાન્ય નાગરિકોને હેરાનગતિ ન થાય તે સરકારનું દાયિત્વ છે.”
રાજકીય પરિપ્રેક્ષ્ય
મરાઠા આરક્ષણનો મુદ્દો મહારાષ્ટ્રની રાજકીય પરિસ્થિતિમાં હંમેશા સંવેદનશીલ રહ્યો છે. મરાઠા સમાજ રાજ્યની રાજકીય શક્તિમાં અગત્યનું સ્થાન ધરાવે છે. આવી સ્થિતિમાં આંદોલનને યોગ્ય રીતે સંભાળવું ફડણવીસ સરકાર માટે પડકારરૂપ હતું. જો સરકાર આંદોલન દબાવી દેતી, તો તેને ભારે વિરોધનો સામનો કરવો પડ્યો હોત. પરંતુ કાયદેસર માર્ગ અપનાવીને સમાજના હિતમાં નિર્ણય લેવાથી સરકારને લોકસન્મતિ મળી.
બંધારણના માર્ગ પરનો ભાર
ફડણવીસે પોતાના નિવેદનમાં વારંવાર બંધારણની હદમાં રહીને નિર્ણય લેવાયો હોવાનું જણાવ્યું. આ માત્ર રાજકીય જાહેરાત નહોતું, પરંતુ કોર્ટમાં ટકી શકે એવો અભિગમ હતો. ભારતનું બંધારણ સામાજિક ન્યાય, સમાનતા અને પછાત વર્ગોના upliftmentને મહત્વ આપે છે. તેથી કોઈપણ આરક્ષણનો નિર્ણય બંધારણના સિદ્ધાંતો પર આધારિત હોવો જરૂરી છે.
સમાજના વિવિધ વર્ગોની પ્રતિક્રિયા
મરાઠા સમાજમાં આ નિર્ણયથી ખુશીની લાગણી વ્યાપી ગઈ. લાંબા સમયથી લડાઈ લડતાં રહેલા યુવાનો, વિદ્યાર્થી અને ખેડૂતોને લાગ્યું કે તેમની પેઢી માટે એક નવો રસ્તો ખુલ્યો છે. બીજી બાજુ, OBC સમાજને પણ આ નિર્ણયથી વિશ્વાસ મળ્યો કે તેમના હક્કમાં કોઈ ઘટાડો થયો નથી. આ રીતે સરકાર બંને વર્ગોમાં સંતુલન સાધવામાં સફળ રહી.
આંદોલનમાંથી મળેલા પાઠ
આંદોલનનો એક મહત્વનો પાઠ એ પણ રહ્યો કે લોકોના ધીરજ ખૂટે ત્યારે તેઓ રસ્તા પર ઉતરી જાય છે. સરકાર માટે આ ચેતવણી હતી કે સમાજના મુદ્દાઓને સમયસર ઉકેલવા જોઈએ. સાથે જ, લોકશાહીમાં શાંતિપૂર્ણ આંદોલનનું મહત્વ પણ ફરીવાર સ્પષ્ટ થયું.
સમાપ્તી
મરાઠા આરક્ષણ મુદ્દે લેવાયેલો નિર્ણય મહારાષ્ટ્રના રાજકીય અને સામાજિક ઇતિહાસમાં મહત્વપૂર્ણ ટપ્પો બની રહેશે. આંદોલનનો સુખદ અંત આવ્યો, સરકારની પ્રતિષ્ઠા બચી અને સમાજના હિતમાં સંતુલિત ઉકેલ મળી રહ્યો છે. મુખ્ય પ્રધાન દેવેન્દ્ર ફડણવીસે ટીકા છતાં અડગ રહીને બંધારણના માર્ગ પર આગળ વધીને જે સાહસ દર્શાવ્યું છે, તે લોકશાહી માટે પ્રેરણાસ્ત્રોત છે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060
