ગાંધીનગર, સંજીવ રાજપૂત:
પ્લાસ્ટિકનું વધતું પ્રદૂષણ સમગ્ર વિશ્વ માટે ગંભીર ચિંતાનો વિષય છે. એક સમયે સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવાતી પ્લાસ્ટિક બેગ હવે પર્યાવરણ માટે ઝેર સમાન બની ગઈ છે. આવા સંજોગોમાં ગુજરાત રાજ્ય સરકારે પ્લાસ્ટિકના ઉપયોગને ઘટાડવા માટે ક્રાંતિકારી પગલાં ભર્યા છે. રાજ્ય સરકારે પ્લાસ્ટિક મુક્ત ભારતના સંકલ્પને સાકાર કરવા માટે પહેલ કરતા રાજયના વિવિધ સ્થળોએ “બેગ એટીએમ” મશીનો સ્થાપિત કર્યા હતા. આશ્ચર્યજનક રીતે માત્ર ૨૦૦ દિવસમાં બેગ એટીએમથી નાગરિકોએ એક લાખથી વધુ કાપડની બેગનો ઉપયોગ કરીને પર્યાવરણ જાગૃતિનો નવો માઇલસ્ટોન નોંધાવ્યો છે.
“બેગ એટીએમ” યોજના – નવો પ્રવાસ, નવી દિશા
પર્યાવરણ બચાવવાની દિશામાં રાજ્ય સરકારે “બેગ એટીએમ” યોજના શરૂ કરી. આ મશીનો શહેરના વિવિધ જાહેર સ્થળો, મંદિર, હોસ્પિટલ અને યાત્રાધામોમાં મુકવામાં આવ્યા છે, જ્યાં નાગરિકો પાંચથી દસ રૂપિયાની રકમ ભરવી કે ક્યૂઆર કોડ સ્કેન કરી બેગ મેળવી શકે છે.
આ મશીનો માત્ર બેગ વિતરણ પૂરતા જ સીમિત નથી પરંતુ તેઓ પર્યાવરણપ્રેમી જીવનશૈલી તરફ નાગરિકોને પ્રેરિત કરે છે. આમ, એક પેસા ભરી શકાય તેવા ઉપકરણો દ્વારા એક મહત્ત્વપૂર્ણ પરિવર્તનની શરૂઆત થઈ છે.
માત્ર ૨૦૦ દિવસ – એક લાખથી વધુ બેગ વિતરણ
આયોજકો અને તંત્ર માટે ગૌરવની બાબત એ છે કે શરૂઆતના માત્ર ૨૦૦ દિવસમાં જ એક લાખથી વધુ કાપડની બેગનો ઉપયોગ થયો છે. દરેક થેલી એક નવો સંદેશ લઈને ગઈ છે – “પ્લાસ્ટિક છોડો, પર્યાવરણ બચાવો.”
આવો પ્રતિસાદ દર્શાવે છે કે નાગરિકો હવે પ્લાસ્ટિકથી દૂર રહી ને વિકલ્પ સ્વીકારવા તૈયાર છે – જો તેમને યોગ્ય અને સરળ સુવિધાઓ આપવામાં આવે.
કાપડની થેલી – સ્વ સહાય જૂથો માટે નવો આશરો
આ યોજના માત્ર પર્યાવરણને લાભદાયી નથી રહી, પણ તેમાં સામાજિક દૃષ્ટિએ પણ નોંધપાત્ર ફાળો છે. રાજ્યમાં બેગ એટીએમ દ્વારા વિતરણ માટે જે થેલીઓ મળે છે તે ઘણી મહિલાઓના સ્વ સહાય જૂથો પાસેથી ખરીદવામાં આવે છે.
આથી મહિલાઓને આવકનું નવીન માધ્યમ પ્રાપ્ત થયું છે, તેઓ આત્મનિર્ભર બનવા લાગી છે અને ઘરથી જ રોજગારી મેળવવા લાગી છે. આ યોજનામાં મહિલાઓનું ઉત્સાહ વધારતું ગુજરાતે “પર્યાવરણ + મહિલા સશક્તિકરણ”નું ઉત્તમ ઉદાહરણ પૂરું પાડ્યું છે.
વડાપ્રધાનના અભિયાનને મુખ્યમંત્રી તરફથી મજબૂત સમર્થન
વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસ, ૫ જૂન ૨૦૨૫ના રોજ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલે મહાત્મા મંદિર ખાતે યોજાયેલા કાર્યક્રમમાં ૨૬૦ નવા બેગ વેન્ડિંગ મશીનોનું લોકાર્પણ કર્યું હતું.
મુખ્યમંત્રીએ જણાવ્યું કે, “ગુજરાતમાં પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ ઘટાડવા માત્ર નિયમો નહીં, પણ લોકોના જીવનમાં સારી ટેવ ઊભી કરવાની દિશામાં અમે કાર્ય કરી રહ્યા છીએ. ‘બેગ એટીએમ’ એ માત્ર ટેકનિકલ મશીન નથી, પણ આપણું સજાગ નાગરિકત્વ પ્રગટ કરવાનું સાધન છે.”
મુખ્ય મંદિરોમાં પણ કાપડ બેગ – શ્રદ્ધામાં now પર્યાવરણ પ્રેમ
રાજ્યના ૧૩ મુખ્ય મંદિરો – જેમ કે અંબાજી, દ્વારકા, સોમનાથ, શામળાજી, સાળંગપુર, ઇસ્કોન વગેરે ખાતે પણ બેગ એટીએમ મૂકવામાં આવ્યા છે. હવે પ્રસાદ પણ કાપડની થેલીમાં મળે છે. આ થીમ શ્રદ્ધા સાથે જાગૃતતા જોડી પર્યાવરણ સંવેદનશીલતાને ભક્તિ સાથે સંકલિત કરે છે.
લાઇવ ટ્રેકિંગ – “પ્રતીગ્યા ડેશબોર્ડ” દ્વારા સંપૂર્ણ દેખરેખ
આ યોજનાનું મોનીટરીંગ ટેકનૉલોજી આધારિત ‘પ્રતીગ્યા લાઇવ ડેશબોર્ડ’ (https://pwm.gpcb.gov.in:8443) દ્વારા થાય છે. આ ડેશબોર્ડ દ્વારા દરેક મશીનથી કેટલા બેગ વિતરણ થયા, કયા સ્થળે મશીન કાર્યરત છે વગેરે માહિતી રિયલ ટાઈમમાં મળી શકે છે.
આ રીતે પારદર્શિતા અને અસરકારકતા સાથે યોજનાનું સંચાલન કરવામાં આવે છે.
જાહેર સ્થળો પર મશીનો – વધુ પહોંચ, વધુ જાગૃતિ
અમદાવાદ અને સુરત જેવા શહેરોમાં હોસ્પિટલ, બસ સ્ટેશન, યાત્રાધામો અને બગીચાઓમાં પણ આ મશીનો મૂકવામાં આવ્યા છે. ખાસ કરીને હોસ્પિટલોમાં પેપર બેગ વેન્ડિંગ મશીન મુકવાથી દર્દીઓને જંતુરહિત પેકિંગ માટે પણ સારું વિકલ્પ મળી રહ્યું છે.
૩ જુલાઈ – વિશ્વ પ્લાસ્ટિક બેગ મુક્તિ દિવસની કેડી
દર વર્ષે ૩ જુલાઈના રોજ વિશ્વ પ્લાસ્ટિક બેગ મુક્તિ દિવસ ઉજવાય છે. તે દિવસ આપણા માટે માત્ર એક ઉજવણી નથી, પણ સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક સામેના આપણા સંકલ્પને પુનઃસ્થીર કરવાની તક છે.
ગુજરાતે જે રીતે માત્ર ૨૦૦ દિવસમાં એક લાખથી વધુ થેલીઓનો વપરાશ કરાવ્યું છે તે સમગ્ર દેશમાં અને વિશ્વમાં રોલ મોડલ બની શકે છે.
નિષ્કર્ષરૂપે, બેગ એટીએમ દ્વારા માત્ર થેલી નથી વિતરી રહી, પણ સાથે સાથે એક અભિયાન, એક સંસ્કૃતિ અને એક સંકલ્પ પેદા કરી રહી છે – પ્લાસ્ટિકથી મુક્ત, સ્વચ્છ અને જાગૃત ગુજરાતના દિશામાં.
INSTAGRAM: https://www.instagram.com/samay__sandesh/
FACEBOOK: https://www.facebook.com/SamaySandeshoffice
આવા ને આવા લટટેસ્ટ ન્યુસ જાણવા માટે સમયસંદેશન્યુસની વેબસાઇટને વિઝિટ કરો
