વિજયાદશમી એટલે કે દશેરો, હિંદુ સમાજમાં ધર્મ પર અધર્મના વિજયનો પ્રતિક માનવામાં આવે છે. આ દિવસે શ્રીરામે રાવણનો સંહાર કર્યો હતો અને મા દુર્ગાએ મહિષાસુરનો વધ કર્યો હતો એવી માન્યતા છે. ભારતમાં આ પર્વ માત્ર ધાર્મિક દૃષ્ટિએ જ નહીં, પરંતુ પરાક્રમ, સાહસ અને શૌર્યના પ્રતિક તરીકે પણ ઉજવાય છે. આ પવિત્ર દિવસે પરંપરાગત રીતે વિવિધ ક્ષેત્રોમાં શસ્ત્રપૂજન કરવાની પરંપરા છે. યુદ્ધકલા, સૈન્ય, પોલીસ તંત્ર તેમજ રક્ષાક્ષેત્રમાં કાર્યરત લોકો આ દિવસે પોતાના હથિયારો, સાધનો અને કાર્યકલાક્ષમતાના પ્રતિક સાધનોનું પૂજન કરીને દૈવીશક્તિનું સ્મરણ કરે છે.
મુંબઈ શહેરમાં દર વર્ષે જેમ વિજયાદશમીની અનોખી ઉજવણી થાય છે તેમ આ વર્ષે પણ વિવિધ પોલીસ-સ્ટેશનોમાં શસ્ત્રપૂજનનું આયોજન થયું હતું. ખાસ કરીને માટુંગા અને થાણેના પોલીસ-સ્ટેશનોમાં આ પૂજા ભવ્ય રીતે યોજાઈ હતી. અહીંની ખાસ વાત એ રહી કે પૂજાનો કાર્યક્રમ મહિલા પોલીસ અધિકારીઓ અને મહિલા કાંસ્ટેબલોના હસ્તે પાર પડ્યો હતો. આ રીતે, શસ્ત્રપૂજન જે પરંપરાગત રીતે પુરુષ શૌર્યનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે, તેને નારીશક્તિએ પણ આત્મસાત કરી લીધો હતો.
શસ્ત્રપૂજનની પરંપરા
શસ્ત્રપૂજનની પરંપરા પ્રાચીનકાળથી ચાલી આવતી જોવા મળે છે. રાજાઓ અને યોદ્ધાઓ પોતાના તલવાર, ભાલા, ઢાલ, ધનુષ-બાણ વગેરેનું પૂજન કરતા અને પછી યુદ્ધમાં તેનો ઉપયોગ કરતા. આ પરંપરા પાછળનો મૂળ તત્ત્વ એ હતું કે શસ્ત્રો માત્ર સંહાર કે હિંસાના સાધન નથી, પરંતુ રક્ષણ, ન્યાય અને ધર્મની સ્થાપનાનું સાધન છે. પોલીસ વિભાગ માટે પણ શસ્ત્રો એ ન્યાયની સ્થાપના, ગુનેગારોને કાબૂમાં લેવાની શક્તિ અને જનસુરક્ષાનું પ્રતિક છે.
માટુંગા પોલીસ સ્ટેશનમાં શસ્ત્રપૂજન
માટુંગા પોલીસ સ્ટેશનમાં સવારે જ શસ્ત્રપૂજન માટે તૈયારીઓ શરૂ થઈ ગઈ હતી. સ્ટેશનના મુખ્ય હોલમાં શસ્ત્રો — રીવોલ્વર, રાઇફલ, એલએમજી, બેટન, સ્ટન ગન તેમજ અન્ય સાધનો — સુઘડ રીતે ગોઠવવામાં આવ્યા હતા. તેમની આગળ લાલ રંગનું વસ્ત્ર પાથરીને કંકુ, ચોખા, ફૂલો તથા દીવા સાથે પૂજાની સજાવટ કરવામાં આવી હતી.
પૂજા માટે ખાસ મહિલા પોલીસ કાંસ્ટેબલોની ટીમે આગળ આવી. તેઓએ તલવાર પર ફૂલ ચઢાવ્યા, રીવોલ્વર અને રાઇફલ પર કંકુ લગાવ્યું અને દીપ પ્રગટાવ્યો. પૂજાના મંત્રોચ્ચાર વચ્ચે સમગ્ર વાતાવરણ પવિત્રતા અને ઊર્જાથી ઝગમગી ઉઠ્યું હતું. પોલીસ ઇન્સ્પેક્ટર સહિત અન્ય અધિકારીઓ પણ હાજર રહ્યા.
થાણે પોલીસ સ્ટેશનનો પ્રસંગ
થાણે પોલીસ સ્ટેશનમાં પણ આવો જ કાર્યક્રમ યોજાયો હતો. અહીં વિશેષ કરીને મહિલા સબ-ઇન્સ્પેક્ટરે પૂજાનો કાર્યક્રમ સંચાલિત કર્યો. શસ્ત્રપૂજન બાદ ત્યાં ઉપસ્થિત અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે, “પોલીસ માટે શસ્ત્રો માત્ર હથિયાર નથી, પરંતુ તે જનસુરક્ષાનું સાધન છે. અમે હંમેશાં પ્રયત્ન કરીએ છીએ કે આ સાધનોનો ઉપયોગ માત્ર જરૂરી સમયે જ થાય અને તેનું ઉપયોગ ન્યાયની સ્થાપનામાં થાય.”
નારીશક્તિનો પ્રતિક
આ પ્રસંગે મહિલાઓ દ્વારા પૂજા કરાવવામાં આવી તે ખાસ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવ્યું. દૈવીશક્તિ તરીકે દુર્ગાનું પૂજન થતું હોય છે ત્યારે, પોલીસમાં કાર્યરત નારીશક્તિએ પોતાના હસ્તે શસ્ત્રોની પૂજા કરી તે પરંપરાગત માન્યતાઓને નવી દિશા આપનાર પ્રસંગ બન્યો. સમાજમાં મહિલાઓ માત્ર ઘરગથ્થુ જીવન પૂરતી સીમિત નથી, પરંતુ તેઓ દેશના કાયદા અને વ્યવસ્થાની રક્ષા માટે પણ સમર્થ છે તેવો સંદેશ આ શસ્ત્રપૂજનમાંથી મળ્યો હતો.
શસ્ત્રપૂજનનું આધુનિક અર્થઘટન
આધુનિક કાળમાં શસ્ત્રપૂજનનો અર્થ માત્ર ધાર્મિક વિધિ પૂરતો નથી. પોલીસ અને સૈન્ય માટે આ દિવસ એ પોતાનાં કર્તવ્યની યાદ અપાવે છે. નાગરિકોની સુરક્ષા, ન્યાયની સ્થાપના અને ગુનેગારો પર નિયંત્રણ એ જ તેમનું ધ્યેય છે. પૂજાનો હેતુ એ છે કે શસ્ત્રો હંમેશાં સદુપયોગમાં આવે અને તેના દુરુપયોગથી દૂર રહે.
સોશ્યલ મીડિયામાં ચર્ચા
મુંબઈમાં યોજાયેલા આ શસ્ત્રપૂજનના ફોટા અને વીડિયો સોશ્યલ મીડિયા પર પણ વાયરલ થયા. લોકોમાં આનંદની લાગણી સાથે ગૌરવનો અહેસાસ થયો. ઘણા લોકોએ લખ્યું કે, “પોલીસ આપણા રક્ષક છે, અને તેમના માટે શસ્ત્રપૂજન એ માત્ર વિધિ નહીં પરંતુ ન્યાયની પરંપરાની ઉજવણી છે.”
જનસુરક્ષા માટેનો સંકલ્પ
પૂજા બાદ પોલીસ અધિકારીઓએ શપથપૂર્વક જણાવ્યું કે તેઓ પોતાના કર્તવ્યમાં ક્યારેય ઉણપ નહીં રહેવા દે. જનતા માટે સુરક્ષા જ તેમનું પ્રથમ ધ્યેય છે અને આ શસ્ત્રો તેના સાધન છે.
અંતિમ નોંધ
વિજયાદશમીનો પાવન દિવસ શૌર્ય, સંકલ્પ અને ધાર્મિક ઊર્જાનો દિવસ છે. મુંબઈના પોલીસ સ્ટેશનોમાં યોજાયેલા આ શસ્ત્રપૂજન એ સાબિત કર્યું કે ધર્મ, શૌર્ય અને જનસુરક્ષા વચ્ચેનો સમન્વય આજેય એટલો જ પ્રાસંગિક છે જેટલો પ્રાચીન સમયમાં હતો. ખાસ કરીને મહિલા પોલીસ અધિકારીઓ દ્વારા આ પરંપરાનું પાલન થવું એ સમાજમાં નારીશક્તિના વધતા પ્રભાવ અને સામાજિક સમાનતાનું પણ પ્રતિક છે.
👉 આ રીતે, મુંબઈ પોલીસ સ્ટેશનોમાં થયેલું શસ્ત્રપૂજન માત્ર એક ધાર્મિક વિધિ ન રહી, પરંતુ એ ન્યાય, શૌર્ય અને નારીશક્તિના સમન્વયનું પ્રતિક બનીને જનતાના હૃદયમાં ગૌરવ જગાવી ગયું.
