મુંબઈના ગોરેગાંવ ખાતે આવેલા નેસ્કો સેન્ટર આજે દેશ અને વિશ્વના સમુદ્રી ક્ષેત્રના અગ્રગણ્ય નેતાઓનું કેન્દ્ર બન્યું છે. અહીં શરૂ થયેલા ઇન્ડિયા મૅરિટાઇમ વીક (IMW) 2025 ના અવસર પર દેશના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ હાજરી આપી હતી અને વિશ્વસ્તરીય મૅરિટાઇમ લીડર્સ કૉન્ક્લેવને સંબોધન કરીને ભારતને વૈશ્વિક મૅરિટાઇમ શક્તિ તરીકે સ્થાપિત કરવાની દિશામાં મહત્વના સંદેશા આપ્યા હતા. આ કાર્યક્રમ માત્ર એક કૉન્ફરન્સ નહીં, પરંતુ ભારતના મૅરિટાઇમ ક્ષેત્રના ભવિષ્યની દિશા નક્કી કરનાર ઐતિહાસિક પ્રસંગ તરીકે નોંધાયો છે.
🌊 મૅરિટાઇમ લીડર્સ કૉન્ક્લેવમાં મોદીના દ્રષ્ટિકોણના અક્સર
વડા પ્રધાને પોતાના સંબોધનમાં જણાવ્યું કે, “ભારત પાસે ત્રણેય બાજુ સમુદ્રનો આશીર્વાદ છે અને આ ભૂગોળીય શક્તિને આર્થિક શક્તિમાં પરિવર્તિત કરવાનો સમય આવી ગયો છે.” તેમણે મૅરિટાઇમ અમૃત કાલ વિઝન 2047નો ઉલ્લેખ કરતાં કહ્યું કે આગામી બે દાયકામાં ભારત માત્ર સમુદ્રકાંઠે જ નહીં, પરંતુ વિશ્વના મૅરિટાઇમ વેપારના કેન્દ્રસ્થાને રહેશે.
મોદીએ ભારતના પોર્ટ નેટવર્ક, આંતરરાષ્ટ્રીય કનેક્ટિવિટી, અને તટીય આર્થિક ક્ષેત્રો (Coastal Economic Zones) ને મજબૂત બનાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો. સાથે જ તેમણે જણાવ્યું કે “સમુદ્ર આપણા વેપારની નસો છે અને સમુદ્રી શક્તિ જ ભારતની ભવિષ્યની સમૃદ્ધિની ચાવી બનશે.”
⚓ ગ્લોબલ મૅરિટાઇમ CEO ફોરમમાં ઉદ્યોગ નેતાઓ સાથે બેઠક
મોદીએ ગ્લોબલ મૅરિટાઇમ CEO ફોરમ ની અધ્યક્ષતા કરી, જેમાં વિશ્વભરના સમુદ્રી વેપાર અને લોજિસ્ટિક્સ ઉદ્યોગના 350થી વધુ ટોચના CEO હાજર રહ્યા.
આ બેઠકમાં સમુદ્રી પરિવહનના ડિજિટલાઇઝેશન, ગ્રીન શિપિંગ, કાર્બન ઉત્સર્જન ઘટાડવાના ઉપાય, અને સ્વચ્છ ઉર્જા આધારિત શિપબિલ્ડિંગ જેવા મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થઈ.
વિશ્વના ઘણા દેશોના પ્રતિનિધિઓએ ભારતને ‘મૅરિટાઇમ નોલેજ હબ’ તરીકે સ્વીકાર્યું અને ભારતીય બંદરોની આધુનિકતાને વિશ્વના માપદંડે ઉતારવાની પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી.
🚢 મૅરિટાઇમ અમૃત કાલ વિઝન 2047: ભારતના સમુદ્ર સપનાની નકશા
આ વિઝન હેઠળ ચાર મુખ્ય પાયાની દિશાઓ નક્કી કરવામાં આવી છે —
-
પોર્ટ ડેવલપમેન્ટ: દેશભરના બંદરોને સ્માર્ટ પોર્ટમાં ફેરવવા માટે ટેકનોલોજીકલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકસાવાશે.
-
શિપિંગ અને શિપબિલ્ડિંગ: ભારતીય શિપયાર્ડ્સને વૈશ્વિક સ્તરે સ્પર્ધાત્મક બનાવવા માટે નવી નીતિઓ અને પ્રોત્સાહનો આપવામાં આવશે.
-
લૉજિસ્ટિક્સ ઈકોસિસ્ટમ: દરિયાઈ પરિવહન સાથે આંતરિક પરિવહન નેટવર્ક જોડવા માટે નદીઓ અને રેલ-પોર્ટ કનેક્ટિવિટી સુધારાશે.
-
મૅરિટાઇમ સ્કિલ બિલ્ડિંગ: સમુદ્ર ક્ષેત્રમાં રોજગારના નવા અવસર ઉભા કરવા માટે તાલીમ અને શિક્ષણ સંસ્થાઓને મજબૂત કરવામાં આવશે.
🌐 વિશ્વના 85 દેશોની ભાગીદારી: વૈશ્વિક મંચ પર ભારતનું સ્થાન
ઇન્ડિયા મૅરિટાઇમ વીક 2025 માત્ર રાષ્ટ્રીય જ નહીં, પરંતુ વૈશ્વિક સ્તરે પ્રતિષ્ઠિત કાર્યક્રમ બની રહ્યો છે.
આ સપ્તાહ દરમિયાન 85થી વધુ દેશોના પ્રતિનિધિઓ, 500થી વધુ એક્ઝિબિટર્સ, અને 1,00,000થી વધુ ભાગ લેનારાઓ હાજર રહેશે. વિવિધ સત્રોમાં 350થી વધુ આંતરરાષ્ટ્રીય વક્તાઓ દ્વારા પોતાના વિચારો રજૂ કરવામાં આવશે.
ચીન, જાપાન, સિંગાપુર, ફ્રાન્સ, ઓસ્ટ્રેલિયા અને યુએઈ જેવા દેશોના મૅરિટાઇમ મંત્રીઓ તથા ઉદ્યોગના પ્રતિનિધિઓ પણ ઉપસ્થિત છે, જે ભારતના ઉદયમાન સમુદ્રી ક્ષેત્ર પ્રત્યે વિશ્વના વિશ્વાસને દર્શાવે છે.
🧭 નેસ્કો સેન્ટર બની રહ્યું છે ભારતના મૅરિટાઇમ પરિવર્તનનું પ્રતિક
ગોરેગાંવનું નેસ્કો સેન્ટર, જ્યાં આ મહત્ત્વપૂર્ણ ઇવેન્ટનું આયોજન થયું છે, ત્યાં સવારથી જ સક્રિયતા જોવા મળી હતી. દેશના વિવિધ ભાગોમાંથી આવેલા પ્રતિનિધિઓ અને આંતરરાષ્ટ્રીય મહેમાનો માટે વિશાળ વ્યવસ્થા કરવામાં આવી હતી.
સાંજે ચાર વાગ્યે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની હાજરી સાથે કાર્યક્રમની મુખ્ય વિધિનો પ્રારંભ થયો. મોદીના આગમન સમયે સમગ્ર હોલ “ભારત માતા કી જય” ના નાદોથી ગુંજી ઉઠ્યો.
🚨 ટ્રાફિક વ્યવસ્થા અને સુરક્ષા તૈયારીઓ
મુંબઈ પોલીસ અને સ્થાનિક પ્રશાસન તરફથી વડાપ્રધાનની મુલાકાતને ધ્યાનમાં રાખીને વિશાળ ટ્રાફિક વ્યવસ્થા હાથ ધરવામાં આવી હતી.
મૃણાલતાઈ ગોરે જંક્શનથી નેસ્કો ગૅપ સુધીનો માર્ગ ફક્ત ઇમર્જન્સી વાહનો, VIP કૉન્વોય અને સ્થાનિક રહેવાસીઓ માટે ખુલ્લો રાખવામાં આવ્યો છે, જ્યારે અન્ય વાહનોને વિકલ્પ માર્ગો અપાયા છે.
સુરક્ષા દ્રષ્ટિએ સમગ્ર વિસ્તારને ત્રિ-સ્તરીય સુરક્ષા ઘેરામાં રાખવામાં આવ્યો છે. એનએસજી, મરીન કમાન્ડો અને મુંબઈ પોલીસના દળોએ પરિસરમાં મૉક ડ્રિલ પણ યોજી હતી.
🧱 ભારતના બંદરોમાં રૂપાંતર લાવવા માટેના પ્રોજેક્ટ્સ
કાર્યક્રમ દરમિયાન વડાપ્રધાને જણાવ્યું કે છેલ્લા દાયકામાં ભારતના બંદરોમાં 40% સુધીની હેન્ડલિંગ ક્ષમતા વધી છે.
સાથે જ “સાગરમાળા” અને “ભારતમાળા” પ્રોજેક્ટ્સને જોડીને સમુદ્રી અને જમીન પરિવહન વચ્ચે નવી કડી ઉભી કરવામાં આવી રહી છે.
મોદીએ કહ્યું કે “હવે સમય છે કે ભારત ફક્ત માલ વહન કરતું નહીં, પરંતુ વૈશ્વિક લોજિસ્ટિક્સ લીડર બને.”
💡 ગ્રીન પોર્ટ્સ અને સ્વચ્છ ઉર્જા દિશામાં ભારતનો ઉમદા પ્રયાસ
વિશ્વમાં વધતા કાર્બન ઉત્સર્જનના પડકારને પહોંચી વળવા માટે ભારતે ગ્રીન પોર્ટ ઇનિશિયેટિવ શરૂ કરી છે.
આ હેઠળ દરેક મોટા બંદર પર સોલાર એનર્જી યુનિટ્સ સ્થાપિત થશે, તેમજ શિપિંગ માટે હાઇડ્રોજન આધારિત ફ્યુઅલનો ઉપયોગ વધારાશે.
વડા પ્રધાને ઉલ્લેખ કર્યો કે “ભવિષ્યની સમુદ્રી અર્થવ્યવસ્થા ‘ગ્રીન’ અને ‘ક્લીન’ હશે, અને ભારત તેની આગેવાની કરશે.”
🤝 ઉદ્યોગ અને સરકાર વચ્ચે સહયોગના નવા રસ્તા
ઇન્ડિયા મૅરિટાઇમ વીક દરમિયાન અનેક બિઝનેસ MoU પર હસ્તાક્ષર થવાના છે. ખાનગી ઉદ્યોગો અને સરકારી એજન્સીઓ વચ્ચે ભાગીદારીના માધ્યમથી નવી ટેકનોલોજી, સંશોધન અને રોકાણ માટેના રસ્તા ખુલશે.
મોદીએ કહ્યું કે “સરકાર હવે ફેસિલિટેટર તરીકે કામ કરશે, કંટ્રોલર તરીકે નહીં.”
🌅 મૅરિટાઇમ યુગની શરૂઆતનો પ્રતીક દિવસ
આજેનો દિવસ ભારતના સમુદ્રી ઇતિહાસમાં એક નવા અધ્યાયની શરૂઆત તરીકે ગણવામાં આવશે.
ઇન્ડિયા મૅરિટાઇમ વીક 2025 માત્ર એક સપ્તાહનું ઇવેન્ટ નથી, પરંતુ તે આગામી 25 વર્ષ માટે ભારતના મૅરિટાઇમ ઉદયનું માર્ગદર્શન આપશે.
મોદીના શબ્દોમાં કહીએ તો – “21મી સદી એ એશિયાની સદી છે અને એશિયાની સદીમાં ભારતની મૅરિટાઇમ શક્તિ સૌથી મોટું યોગદાન આપશે.”
🔱 ઉપસંહાર
મુંબઈમાં શરૂ થયેલ આ મૅરિટાઇમ વીક ભારતને વૈશ્વિક સમુદ્રી શક્તિ બનાવવાની દિશામાં એક મોટું પગલું સાબિત થશે.
નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ હેઠળ ભારતના બંદરો, શિપિંગ ઉદ્યોગ, અને સમુદ્રી શિક્ષણ ક્ષેત્રે ક્રાંતિકારી પરિવર્તન આવવાના છે.
સમુદ્ર જે ભારતની સદીઓ જૂની સંસ્કૃતિનો અવિભાજ્ય ભાગ રહ્યો છે, હવે દેશના આર્થિક વિકાસનો પણ મુખ્ય આધાર બનવા જઈ રહ્યો છે.
