રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન ભારતની સત્તાવાર મુલાકાતે આવી રહ્યા છે. આ ઉચ્ચસ્તરીય મુલાકાતને ભારત-રશિય વ્યૂહાત્મક સહકાર અને આગામી દાયકાની યોજનાઓને નવા વેગથી આગળ ધપાવતી ઐતિહાસિક મીટિંગ ગણવામાં આવી રહી છે. ભારત અને રશિયા બંને દેશો વચ્ચે રાષ્ટ્રપ્રમુખ સ્તરે થતી આ મુલાકાતમાં વેપારથી લઈને રક્ષા અને ઉર્જા સહકાર સુધીના અનેક મોટા મુદ્દાઓ પર નિર્ણાયક ચર્ચા થવાની છે.
નીચે પુતિનની મુલાકાતના મુખ્ય કાર્યક્રમો, ચર્ચાના મુદ્દાઓ અને સંભાવિત કરારોનો વિગતવાર અવલોકન રજૂ છેઃ
પુતિનની મુલાકાતનો સંપૂર્ણ કાર્યક્રમ
૧. રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં ગાર્ડ ઓફ ઓનર સાથે સ્વાગત
પુતિનની મુલાકાતની શરૂઆત રાષ્ટ્રપતિ ભવન ખાતે ભવ્ય સન્માન સમારોહથી થશે. ભારતીય ત્રિ-સેનાદળનાContingent દ્વારા રશિયન રાષ્ટ્રપતિને ગાર્ડ ઓફ ઓનર આપવામાં આવશે.
૨. રાજઘાટ ખાતે મહાત્મા ગાંધીને શ્રદ્ધાંજલિ
રશિયન રાષ્ટ્રપતિ રાજઘાટ જઈ મહાત્મા ગાંધીના સમાધિસ્થળે પુષ્પાંજલિ અર્પણ કરશે. દ્વિપક્ષીય મિત્રતાના મૂલ્યોને દર્શાવતા આ કાર્યક્રમને વિશેષ મહત્વ મળ્યું છે.
૩. હૈદરાબાદ હાઉસમાં દ્વિપક્ષીય ચર્ચા
પુતિન અને ભારતના પ્રધાનમંત્રી વચ્ચે હૈદરાબાદ હાઉસમાં ઉચ્ચસ્તરીય બેસક થઈ રહી છે. બંને નેતાઓ વચ્ચે અનેક વ્યૂહાત્મક મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થશે અને મહત્વના કરારો થઈ શકે છે.
૪. ભારત–રશિયા બિઝનેસ ફોરમને સંબોધન
મુલાકાત દરમિયાન પુતિન ભારત–રશિયા બિઝનેસ ફોરમને પણ સંબોધશે. આ ફોરમમાં બંને દેશોના ઉદ્યોગપતિઓ, બિઝનેસ લીડરો અને નીતિનિર્માતાઓ હાજર રહેશે. દ્વિપક્ષીય વેપારમાં વૃદ્ધિના નવા માર્ગો પર ચર્ચા થશે.
ચર્ચાના મુખ્ય મુદ્દા અને સંભવિત કરારો
૧. વેપાર (Trade Partnership)
-
બંને દેશોએ 2030 સુધી દ્વિપક્ષીય વેપારને $100 બિલિયન સુધી લઈ જવાનો મહત્ત્વાકાંક્ષી લક્ષ્યાંક નક્કી કર્યો છે.
-
હાલ ભારતમાં રશિયા પાસેથી વધેલા ક્રૂડ ઓઈલ આયાતને કારણે વાણિજ્ય સંતુલન નવા સ્તરે છે.
-
કૃષિ, ફાર્મા, સ્ટીલ, રેર અર્થ મિનરલ્સ અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ક્ષેત્રે મોટા કરારો શક્ય છે.
૨. રક્ષા ક્ષેત્ર (Defence Cooperation)
ભારત-રશિયા રક્ષા સંબંધો પરંપરાગત રીતે મજબૂત રહ્યાં છે. આ મુલાકાતમાં નીચેના મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થવાની શક્યતા છેઃ
-
S-400 એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ સહિતનાં સૈન્ય પ્રોજેક્ટ પર સમીક્ષા
-
મેક-ઈન-ઈન્ડિયા અંતર્ગત રશિયન ટેક્નોલોજી ટ્રાન્સફર
-
નૌકાદળ તથા એરફોર્સ માટે નવા અપગ્રેડેડ ઉપકરણોની ખરીદી
-
રક્ષાક્ષેત્રમાં સંયુક્ત ઉત્પાદન અને સંયુક્ત સંશોધન
૩. ઉર્જા સહકાર (Energy Cooperation)
ભારત અને રશિયા બંને દેશોના એન્જિનિયરિંગ અને ઉર્જા સંબંધો અત્યંત મહત્વના છે.
-
ક્રૂડ ઓઈલ પુરવઠો એ ચર્ચાનો મુખ્ય મુદ્દો રહેશે.
-
ગેસ પાઈપલાઈન પ્રોજેક્ટ, LNG સપ્લાય અને ઊર્જા સુરક્ષા પર સંભાવિત MoU થઈ શકે છે.
-
પરમાણુ ઉર્જા ક્ષેત્રે કુડનકુલમ ન્યુક્લિયર પ્રોજેક્ટના આગામી તબક્કાની ચર્ચા થશે.
૪. પરમાણુ સહકાર (Nuclear Cooperation)
-
ભારત અને રશિયા લાંબા સમયથી ન્યુક્લિયર સહકારમાં જોડાયેલા છે.
-
ન્યુક્લિયર રિસર્ચ, નવા રિયેક્ટર સેટઅપ અને સેફ્ટી મિકેનિઝમ અંગે ચર્ચા થશે.
-
કુડનકુલમના Units 5 અને 6 માટે વધારાના ટેક્નિકલ સહકારનાં કરારો થઈ શકે છે.
૫. મીડિયા સહકાર (Media & Information)
-
રશિયાનું મુખ્ય ન્યૂઝ નેટવર્ક RT (Russia Today) ભારતમાં લોન્ચ થવાનું નિશ્ચિત થયું છે.
-
મીડિયા કન્ટેન્ટ એક્સચેન્જ અને બ્રોડકાસ્ટ ટેક્નોલોજી સહકાર પર MoU થઈ શકે છે.
મુલાકાતનું વ્યૂહાત્મક મહત્વ
પુતિનની આ મુલાકાત ભારત અને રશિયાના લાંબા સમયના મિત્રતા સંબંધોનું પ્રતિક છે. દુનિયામાં ઝડપથી બદલાતી જીઓપોલિટિક્સ વચ્ચે બંને દેશો પોતાના સ્ટ્રેટેજિક ભાગીદારીને વધુ મજબૂતના પ્લાન પર છે.
-
રશિયા ભારતનો ક્રૂડ ઓઈલ પુરવઠાનો સૌથી મોટો ભાગીદાર બની ગયો છે.
-
રક્ષા સહકારમાં રશિયા ભારતનો સદાબહાર અને વિશ્વસનીય સાથીદાર રહ્યો છે.
-
વેપારમાં નવા રેકોર્ડ સર્જવા માટે બંને દેશો grandes partnershipsની તૈયારીમાં છે.
