રાજકોટમાં તહેવારની મોસમમાં મીઠાઈમાંથી જીવતી ઈયળ નીકળતાં ચકચાર: જશોદા ડેરી સામે ગંભીર આક્ષેપ, આરોગ્ય વિભાગની કામગીરી પર ઉઠ્યાં સવાલો

રાજકોટ શહેરમાં તહેવારની મોસમ દરમિયાન મીઠાઈઓ અને ફરસાણની ખરીદીમાં લોકોની ભારે ભીડ જોવા મળે છે.

ઘરોમાં આનંદ અને ઉત્સવની હવામાં મીઠાશ ફેલાય છે. પરંતુ એ જ મીઠાઈમાં જો અખાદ્ય વસ્તુઓ, જીવાતો અથવા ઈયળો મળી આવે, તો એ માત્ર ભોજનની ખુશી બગાડતું નથી, પણ જાહેર આરોગ્ય માટે ગંભીર જોખમ ઉભું કરે છે. આવો જ એક ચોંકાવનારો બનાવ રાજકોટમાં સામે આવ્યો છે, જ્યાં યુનિવર્સિટી રોડ નજીક પુષ્કરધામ ચોક પાસે આવેલી જશોદા ડેરીની મીઠાઈમાંથી જીવતી ઈયળ નીકળતાં ચકચાર મચી ગઈ છે.

આ બનાવને લઈને એક ગ્રાહકે રોષે ભરાઈને દુકાનદાર સામે બોલાચાલી કરી હતી અને આખો બનાવ વીડિયો તરીકે સોશિયલ મીડિયામાં વાયરલ કર્યો હતો. વીડિયોએ જાહેર સ્તરે ચર્ચાનો માહોલ ગરમાવ્યો છે અને રાજકોટ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના આરોગ્ય વિભાગની કામગીરીની પારદર્શકતા પર પણ અનેક પ્રશ્નો ઉભા કર્યા છે.

❖ જીવતી ઈયળ સાથેની મીઠાઈનો વીડિયો વાયરલ

મળતી માહિતી અનુસાર, એક સ્થાનિક ગ્રાહકે પુષ્કરધામ ચોક પાસે આવેલી જશોદા ડેરીમાંથી તહેવારને અનુલક્ષીને મીઠાઈ ખરીદી હતી. ઘરે જઈને પરિવાર સાથે મીઠાઈ ખાઈ રહ્યા હતા ત્યારે તેમની નજર મીઠાઈના ટુકડામાં જીવતી ઈયળ પર પડી. ચોંકી ગયેલા ગ્રાહકે તરત જ દુકાન પર પાછા જઈ દુકાનદારને આ બાબત અંગે પ્રશ્ન કર્યો.

વીડિયોમાં સ્પષ્ટ જોવા મળે છે કે ગ્રાહક દુકાનદાર સામે ગુસ્સે ભરાઈને મીઠાઈના ટુકડા તોડીને બતાવે છે, જેમાંથી ઈયળ જીવતી હાલતમાં ફરતી નજરે પડે છે. દુકાનદાર પણ આ દૃશ્ય જોઈને અચંબિત થઈ જાય છે અને પોતાના સ્ટાફને બોલાવીને સમગ્ર મીઠાઈનો ઢગલો બહાર કાઢવા કહે છે. ગ્રાહક દુકાનદારને કહે છે કે “મારી દીકરીએ આ મીઠાઈ ખાઈ છે, જો એને કંઈ થાય તો જવાબદાર કોણ?” — આ બોલાચાલીને જોનાર લોકોમાં પણ ગુસ્સાનો માહોલ હતો.

❖ ગ્રાહકનો આક્રોશ અને દુકાનદારની સ્વીકારોક્તિ

વીડિયોમાં દુકાનદાર પોતે સ્વીકાર કરે છે કે મીઠાઈમાંથી જીવાત નીકળી છે. તે ગ્રાહકને કહે છે કે “હું માફી માગું છું, અને આખી બેચ ફેંકી દઈશું.” પરંતુ ગ્રાહકનો આક્રોશ એટલો ઉગ્ર હતો કે તેણે દુકાનદારને દુકાનની બધી મીઠાઈ બહાર કાઢી ફેંકવાની ફરજ પાડી હતી.

ગ્રાહકના જણાવ્યા મુજબ, “મારી નાની દીકરીએ આ મીઠાઈ ખાધી છે. એના આરોગ્યને કંઈ થાય તો હું આ બેદરકારી સહન નહીં કરું. તહેવારના સમયે પણ જો આવી બેફિકર દુકાનો ખુલ્લેઆમ ચાલે છે તો નાગરિકોના આરોગ્યની સુરક્ષા કોણ કરશે?”

આ વીડિયો થોડા જ કલાકોમાં સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થઈ ગયો હતો. અનેક લોકોએ આ વીડિયો શેર કરતાં જશોદા ડેરીની ગુણવત્તા અને શહેરના આરોગ્ય વિભાગની નિષ્ઠા અંગે પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા.

❖ આરોગ્ય વિભાગની કામગીરી પર સવાલો

રાજકોટ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના આરોગ્ય વિભાગે તહેવાર પૂર્વે મીઠાઈની દુકાનો, ફરસાણની દુકાનો અને નમકીન ઉત્પાદકો પર ચેકિંગ ડ્રાઇવ શરૂ કરી હોવાનો દાવો કર્યો હતો. પરંતુ હવે જ્યારે આવી ગંભીર ઘટના સામે આવી છે, ત્યારે સ્પષ્ટ થાય છે કે આ ચેકિંગ કાગળો પર વધુ અને હકીકતમાં ઓછું હતું.

આરોગ્ય વિભાગના અધિકારીઓ જણાવે છે કે, “અમારી ટીમ દ્વારા સમગ્ર શહેરમાં ખાદ્ય પદાર્થોના નમૂના લેવામાં આવી રહ્યા છે અને લેબોરેટરીમાં મોકલવામાં આવ્યા છે.” પરંતુ સામાન્ય રીતે આ નમૂનાના રિપોર્ટ તહેવારો પૂરા થયા પછી જ આવે છે, જેનો કોઈ વ્યવહારિક ઉપયોગ નથી. રિપોર્ટ આવતાં આવતાં તો લોકો તે ખાદ્ય પદાર્થો ખાઈ ચુક્યા હોય છે અને જો તેમાં કોઈ ખામી હોય, તો એના પરિણામે બીમારી કે ફૂડ પોઈઝનિંગ જેવા જોખમ ઉભાં થાય છે.

❖ લોકોના આરોગ્ય સાથેનો ચેડો કે બેદરકારી?

આ ઘટનાને માત્ર એક અકસ્માત કહીને ટાળી શકાય નહીં. ખાદ્ય સલામતી ધોરણો મુજબ મીઠાઈ બનાવતાં સમયની સ્વચ્છતા, પાણીની ગુણવત્તા, દૂધની શુદ્ધતા અને સ્ટોરેજની હાઈજિનિક સ્થિતિ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ગણાય છે. પરંતુ શહેરના અનેક વિસ્તારોમાં એવી દુકાનો છે જ્યાં આ ધોરણોનું પાલન માત્ર નામમાત્ર રહે છે.

કેટલાંક વેપારીઓ તહેવારોના ઉછાળા દરમિયાન વધારે નફો મેળવવા માટે મીઠાઈઓને લાંબા સમય સુધી સ્ટોર કરે છે, તેમાં પ્રિઝર્વેટિવ્સનો અતિરેક ઉપયોગ થાય છે અને સ્વચ્છતાની કોઈ કાળજી લેવામાં આવતી નથી. પરિણામે આવી જીવાતો અને ઈયળો મીઠાઈમાં ઉત્પન્ન થાય છે.

આ માત્ર એક દુકાનની ઘટના નહીં પરંતુ ખાદ્ય વ્યવસાયમાં ફેલાતી બેદરકારી અને આરોગ્ય વિભાગની આંખ આડા કાન નીતિનું પ્રતિબિંબ છે.

❖ નાગરિકોમાં ભય અને આક્રોશ

વીડિયો વાયરલ થયા બાદ સ્થાનિક નાગરિકોમાં ભારે રોષ જોવા મળ્યો હતો. ઘણા લોકોએ કહ્યું કે “તહેવારની મોસમમાં આપણે વિશ્વાસથી દુકાન પરથી મીઠાઈ લઈએ છીએ, પરંતુ હવે દરેકને શંકા થવા લાગી છે.” કેટલાક લોકોએ કહ્યું કે આરોગ્ય વિભાગ માત્ર દેખાવ માટે ચેકિંગ કરે છે. જો સખ્ત પગલાં લેવામાં આવ્યા હોત, તો આવી ઘટના બની ન હોત.

સોશિયલ મીડિયા પર પણ લોકોની પ્રતિક્રિયા ઉગ્ર રહી હતી. ઘણા લોકોએ #RajkotFoodSafety અને #JashodaDairy જેવા હેશટૅગ સાથે પોસ્ટ કરીને તંત્રને કડક કાર્યવાહી કરવા માગ કરી હતી.

❖ આરોગ્ય વિભાગની કાર્યવાહી

વીડિયો વાયરલ થયા બાદ રાજકોટ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના આરોગ્ય વિભાગે તાત્કાલિક ટીમ મોકલી હતી. ટીમે જશોદા ડેરીમાંથી મીઠાઈના નમૂના લઈને લેબોરેટરીમાં મોકલ્યા છે. અધિકારીઓએ દુકાનના માલિક પાસેથી રેકોર્ડ અને લાઇસન્સની વિગતો પણ મેળવી છે.

સૂત્રો મુજબ, જો લેબ રિપોર્ટમાં મીઠાઈ અખાદ્ય સાબિત થાય, તો દુકાનદાર વિરુદ્ધ ખાદ્ય સલામતી અધિનિયમ, ૨૦૦૬ હેઠળ કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. તંત્ર દુકાનને અસ્થાયી રીતે બંધ કરવાની પણ વિચારણા કરી રહ્યું છે.

પરંતુ આ સાથે જ નાગરિકોમાં એ પ્રશ્ન પણ ઉઠી રહ્યો છે કે — “જ્યારે વીડિયો વાયરલ ન થયો હોત ત્યારે શું આરોગ્ય વિભાગ સ્વયં આવી કાર્યવાહી કરત?”

❖ ખાદ્ય સલામતીમાં સિસ્ટમિક ખામી

રાજકોટ જેવા વિકસિત શહેરમાં પણ ખાદ્ય સલામતીનો સ્તર હજી અધૂરો છે. ખાદ્ય સલામતી અધિકારીની મર્યાદિત ટીમો, લેબ ટેસ્ટમાં વિલંબ અને રાજકીય દબાણ જેવી પરિસ્થિતિઓને કારણે કડક કાર્યવાહી થતી નથી. ઘણા વેપારીઓ પાસે FSSAI લાઇસન્સ હોવા છતાં પણ તેઓ નિયમિત ચેકિંગ કરાવતા નથી.

શહેરમાં દૂધ, મીઠાઈ અને નમકીન ઉદ્યોગો મોટા પાયે ચાલે છે, પરંતુ ગુણવત્તા નિરીક્ષણ માટે ફક્ત થોડા અધિકારીઓની ટીમ કાર્યરત છે. આથી પ્રત્યેક દુકાનનું નિરીક્ષણ નિયમિત રીતે શક્ય નથી.

❖ જનહિત માટેની ચેતવણી

આ ઘટના સામાન્ય નાગરિક માટે એક મોટો પાઠ સમાન છે. તહેવારના સમયે મીઠાઈ ખરીદતાં પહેલાં ગ્રાહકોએ નીચેની બાબતો ધ્યાનમાં લેવી જરૂરી છે:

1. દુકાન પાસે FSSAI લાઇસન્સ નંબર સ્પષ્ટ રીતે દર્શાવેલ છે કે નહીં તે જોવું.

2. મીઠાઈની તાજગી અને સ્ટોરેજ સ્થિતિ જોવી.

3. મીઠાઈ ખરીદ્યા પછી ઘેર જઈ ખાધા પહેલાં તેની સુગંધ, રંગ અને દેખાવ પર ધ્યાન આપવું.

4. જો કોઈ ખામી જણાય તો તરત જ મ્યુનિસિપલ આરોગ્ય વિભાગને જાણ કરવી.

ગ્રાહકોની જાગૃતિથી જ તંત્રને જવાબદાર રાખી શકાય છે.

❖ નાગરિકોની માગણી

સ્થાનિક નાગરિકોએ તંત્ર પાસે માગ કરી છે કે આરોગ્ય વિભાગે હવે ફક્ત ચેકિંગની જાહેરાત નહીં, પરંતુ સજાની નીતિ અપનાવવી જોઈએ. જો કોઈ દુકાનમાં જીવાતવાળી મીઠાઈ કે અખાદ્ય ખોરાક મળી આવે, તો તે દુકાનને તરત જ સીલ કરી અને દંડ વસૂલવો જોઈએ.

તહેવારના સમયમાં આરોગ્ય તંત્રે રોજના આધારે અહેવાલ જાહેર કરવા જોઈએ કે કયા વિસ્તારોમાં તપાસ થઈ, કયા નમૂના અખાદ્ય મળ્યા અને કયા વેપારીઓ સામે કાર્યવાહી થઈ.

❖ અંતિમ ટિપ્પણી

જશોદા ડેરીની આ ઘટના રાજકોટ શહેર માટે ચેતવણીરૂપ છે. એક તરફ તહેવારની ખુશી અને મીઠાશ છે, તો બીજી તરફ બેદરકારી અને લાપરવાહીના કડવા પરિણામો છે. ખાદ્ય વ્યવસાયમાં માત્ર નફાખોરી નહીં, પરંતુ જાહેર આરોગ્યની જવાબદારી પણ હોવી જોઈએ.

આરોગ્ય વિભાગે આ કેસને ઉદાહરણરૂપ બનાવી કડક કાર્યવાહી કરે, તો જ અન્ય વેપારીઓ માટે ચેતવણી રૂપ બની રહેશે. જો નહીં, તો આવતીકાલે કોઈ અન્ય પરિવાર પણ આવી બેદરકારીનો ભોગ બની શકે.

રાજકોટના લોકો હવે આ પ્રશ્ન ઉઠાવી રહ્યા છે — “આપણી મીઠાઈ ખરેખર મીઠી છે કે ઝેર સમાન?”

Author: samay sandesh