રાજકોટમાં નિવૃત શિક્ષક ડિજિટલ એરેસ્ટના જાળમાં ફસાયા: only 40 મિનિટમાં 1.14 કરોડ ઊડ્યા – ‘મુંબઈ ક્રાઇમ બ્રાન્ચ’ બનનાર ઠગોની કરામત, સાયબર ક્રાઇમ માટે ચેતવણીની ઘંટીઓ વાગી

રાજકોટ શહેરમાં ફરી એકવાર હાઈટેક ઠગાઈનો દહેશતભર્યો કિસ્સો સામે આવ્યો છે, જ્યાં નિવૃત શિક્ષક સાથે ડિજિટલ એરેસ્ટના નામે કરોડોની છેતરપીંડી કરવામાં આવી છે. ટેકનોલોજીના યુગમાં નવિન નવિન રીતોથી ઠગો લોકોનું માનસિક શોષણ કરી લાખો–કરોડો રૂપિયા પડાવી લેતા હોય છે, અને આ કેસ એ જ સત્યનું વધુ એક Ideal ઉદાહરણ બની રહ્યો છે. રાજકોટના આ 62 વર્ષીય નિવૃત શિક્ષક, જેમણે સમગ્ર જીવન ભવિષ્યની સલામતી માટે મહેનત કરીને જમા કરેલા પૈસા હતા, તે પૈસા માત્ર 40–45 મિનિટની અંદર ઠગોની ચાલાકીથી 1.14 કરોડ રૂપિયાના પાંચ ટ્રાન્ઝેક્શન મારફતે ઉડી ગયા.

■ કેવી રીતે શરૂ થઈ ઠગાઈ?

પ્રાથમિક તપાસ પરથી જાણવા મળ્યું છે કે નિવૃત શિક્ષકને એક અજાણ્યા નંબર પરથી ફોન આવ્યો. ફોન કરનાર વ્યક્તિએ પોતાને “મુંબઈ ક્રાઈમ બ્રાન્ચનો સિનિયર અધિકારી” તરીકે ઓળખાવ્યો. તેણે શિક્ષકને કહ્યું કે તેમના આધાર કાર્ડનો ઉપયોગ કરીને કોઈએ મની લોન્ડરિંગ અને ડ્રગ્સ સંબંધિત ગેરકાયદે લેવડદેવડ કરી છે. આ કેસમાં તેમનું નામ પણ સામેલ દર્શાવવામાં આવ્યું છે અને તેમના ખાતામાંથી ગેરકાયદે પૈસા વહેતા હોવાની શંકા છે.

ઠગો સામાન્ય રીતે આવા ડરામણા આરોપો લગાવીને શિકારને માનસિક રીતે બિચારો બનાવી દે છે. નિવૃત શિક્ષકનું પણ એ જ થયું. અચાનક થયેલા આક્ષેપોથી તેઓ ગભરાઈ ગયા, અને આગળ જે બન્યું તે ડિજિટલ એરેસ્ટ સ્કેમમાં દરેક સાથે બનતું હોય છે.

■ “તમને તરત જ ડિજિટલ એરેસ્ટ કરવામાં આવે છે…”

ફોન પરના નકલી અધિકારીએ કહ્યું કે તેમની સાથે વિડિયો કોલ પર વાત કરવી પડશે નહીં તો તેઓ પર જેલ વૉરન્ટ કાઢી દેવામાં આવશે. ત્યાર બાદ શિક્ષકને વિડિયો કોલ પર લાવવામાં આવ્યા. વિડિયો કોલ પર એક વ્યક્તિને પોલીસ યુનિફોર્મમાં બેસાડવામાં આવ્યો હતો જેથી વિશ્વાસ ઝડપથી જમા થાય.

ઠગોએ શિક્ષકને કહ્યું કે તપાસ પૂરી ન થાય ત્યાં સુધી તેમને બહાર જવાની મંજૂરી નથી અને તેઓ હવે “ડિજિટલ એરેસ્ટ”માં છે. એટલે કે, ફોન બંધ કરવો, કોઈને વાત કરવી કે ઘર બહાર જવું – બધું બંધ.

આ સમગ્ર પ્રક્રિયા દરમિયાન શિક્ષકને સતત માનસિક દબાણમાં રાખવામાં આવ્યા.

■ પાંચ ટ્રાન્ઝેક્શન દ્વારા કુલ 1.14 કરોડની છેતરપીંડી

ઠગોની આગળની સ્ટેપ હતી પૈસા પડાવવાની. તેમને શિક્ષકને કહ્યું કે તેમની પાસે રાખેલા તમામ પૈસા “શંકાસ્પદ સ્ત્રોત”માંથી આવ્યાં છે અને તેમને ક્લિયરીંગ માટે “Reserve Bank ની મોનિટરિંગ એકાઉન્ટ”માં ટ્રાન્સફર કરવા પડશે.

આ તર્ક સિદ્ધાંત મુજબ કદાચ હસવામાં આવે તેવી વાત છે, પરંતુ જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ ડર, ધમકી અને માનસિક દબાણ હેઠળ હોય ત્યારે આવા તર્કો પણ સાચા લાગવા લાગે.

માત્ર થોડા જ સમયમાં શિક્ષકે વિવિધ ત્રણ ખાતાઓમાં પાંચ અલગ–અલગ ટ્રાન્ઝેક્શન દ્વારા કુલ રૂ. 1,14,00,000 ટ્રાન્સફર કરી દીધા.

આ બધું 40–45 મિનિટની અંદર થઇ ગયું.

■ જ્યારે હકીકતનો અહેસાસ થયો…

પૈસા ટ્રાન્સફર કર્યા પછી ઠગો થોડો સમય શિક્ષક સાથે જોડાયેલા રહ્યા અને પછી અચાનક કોલ કાપી દીધો. થોડા સમય પછી શિક્ષકને શંકા આવી. જ્યારે તેમણે પોતાના બેંકમાં કોલ કર્યો ત્યારે ખબર પડી કે તમામ ટ્રાન્ઝેક્શન સાચા છે અને પૈસા સંપૂર્ણ રીતે બીજા ખાતાઓમાં જઈ ચૂક્યા છે.

ત્યાર બાદ તેમણે તાત્કાલિક રીતે રાજકોટ સાયબર ક્રાઇમ સેલમાં ફરીયાદ નોંધાવી.

■ પોલીસ તપાસ શરૂ — પૈસા ક્યાં ગયા?

સાયબર સેલે તરત જ ટેકનિકલ વિશ્લેષણ, બેન્ક ટ્રેલ અને ડિજિટલ ફૂટપ્રિન્ટની તપાસ શરૂ કરી છે. પ્રાથમિક તપાસમાં જે પૈસા ટ્રાન્સફર થયા હતા તે નકલી બેંક ખાતાઓ મારફતે મ્યુલ અકાઉન્ટ્સ તરફ ખસેડવામાં આવ્યા હતા, અને ત્યાંથી કદાચ ક્રિપ્ટો અથવા ઝડપથી કેશ વિથડ્રૉલ કરીને ગાયબ થઈ ગયા હોવાની શક્યતા છે.

રાજકોટ પોલીસ મુંબઈ સાયબર સેલ સાથે પણ કો-ઓર્ડિનેશન કરી રહી છે.

■ શું છે “ડિજિટલ એરેસ્ટ” સ્કેમ?

આ સ્કેમ સમગ્ર ભારતમાં ધમાલ મચાવી રહી છે. ઠગો સામાન્ય રીતે નીચે મુજબની વાતો કહે છે:

• તમારી આધાર કે પાન પર શંકાસ્પદ ટ્રાન્ઝેક્શન છે

• તમારી સિમ કાર್ಡ್નો ઉપયોગ કોઈ સાયબર ક્રિમિનલે કર્યો છે

• તમારા નામે મની લોન્ડરિંગ થયું છે

• તમારા પર ફ્રોડ કેસ નોંધાયો છે

• “તમારે જેલ જવું પડશે” जैसी ધમકી

આ બધું બોલીને શિકારને માનસિક રીતે Knockout કરી દેવામાં આવે છે.

પછી એક જ વાક્ય – “તમે હવે ડિજિટલ એરેસ્ટમાં છો”

■ ઠગો કેવી રીતે વપરાશકર્તાને ફસાવે છે?

1. માનસિક દબાણ + કાયદાનું નામ
   – પોલીસ, CBI, NIA જેવા નામો બોલીને ભય પેદા કરે છે.

2. લાઈવ વિડિયો કોલ પર નકલી પોલીસ
   – યુનિફોર્મ, પૃષ્ઠભૂમિ, લોગો – બધું નકલું.

3. લોકોને વાત ન કરવા કહેવું
   – “આ એક સિક્રેટ તપાસ છે”, “ફોન કાપ્યો તો વોરન્ટ આવશે”.

4. પૈસા RBI કે CBI વેરિફિકેશનમાં બતાવીને પડાવવાની ટેક્નિક
   – “સેફ અકાઉન્ટ”, “મોનિટરિંગ પર્સ”, “વારિફિકેશન” જેવા શબ્દો વાપરે છે.

5. ઝડપી ટ્રાન્ઝેક્શનનો દબાણ
   – ώστε વ્યક્તિ વિચારવાનો સમય જ ન મળે.

■ સાયબર નિષ્ણાતોના જણાવ્યા મુજબ:

સાયબર સુરક્ષા નિષ્ણાતો જણાવે છે કે ડિજિટલ એરેસ્ટ સ્કેમમાં વપરાતી સ્ક્રિપ્ટ લગભગ એ જ હોય છે. ઠગોને મનોદૈનિક તાલીમ આપવામાં આવે છે જેથી તેઓ શિકારને ડરાવી શકે.

વિદેશમાંથી ચાલતા મોટાભાગના કૉલ સેન્ટરો આ પ્રકારની ઠગાઈમાં સામેલ છે, ખાસ કરીને મ્યાનમાર, કમ્બોડિયા અને લાઓસ જેવા દેશોમાં ચાલતી ગેરકાયદે સાયબર યુનિટોનું નેટવર્ક ભારત સુધી ફેલાયેલું છે.

■ સમાજ માટે મોટી ચેતવણી

આ બનાવ માત્ર એક લોકોની ઠગાઈ નહીં પરંતુ આખા સમાજને ડરાવનારી હકીકત છે. કોઈપણ શિક્ષિત, સજ્જન અને સાધારણ માણસ આ પ્રકારની હાઈટેક ઠગાઈમાં ફસાઈ શકે છે. ખાસ કરીને વયસ્ક લોકો વધારે સરળતાથી આવા જાળમાં ફસાઈ જાય છે.

■ પોલીસની અપિલ – આ વાતો યાદ રાખો:

• કોઈપણ પોલીસ કે ક્રાઈમ બ્રાંચ વ્યક્તિને ફોન પર ડરાવતી નથી

• ડિજિટલ એરેસ્ટ નામની કોઈ પ્રક્રિયા ભારતમાં નથી

• કોઈ અધિકારી તમને પૈસા ટ્રાન્સફર કરવા કહેશે, એ શક્ય જ નથી

• વિડિયો કોલ પર યુનિફોર્મ બતાવવાથી કોઈ અધિકૃતતા સાબિત થતી નથી

• કોઈ શંકાસ્પદ કૉલ આવે તો તરત 1930 પર કોલ કરો

■ નિવૃત શિક્ષકનો માનસિક આઘાત

આ સમગ્ર ઘટનાએ નિવૃત શિક્ષકને માનસિક રીતે ખુબજ હચમચાવી દીધા છે.
આ જીવનભરના બચતનાં પૈસા હતા – જેમના પર ભવિષ્યનું આરામદાયક વૃદ્ધાવસ્થાનું નિર્ભર હતું.

તેમણે પોલીસને જણાવ્યું કે,
“જ્યારે તેઓ બોલતા હતા ત્યારે મને લાગ્યું કે હું ગંભીર ગુનામાં ફસાઈ ગયો છું… હું એટલો ડરી ગયો કે વિચારવાનું બંધ થઈ ગયું.”

■ નિષ્કર્ષ — સાવચેત રહો, સાયબર ઠગાઈથી બચો

આધુનિક ટેક્નોલોજી સાથે ઠગાઈ પદ્ધતિઓ પણ અતિ આદ્યતન બની રહી છે. રાજકોટના આ કેસે ફરી સાબિત કર્યું છે કે માત્ર એક અજાણ્યા કૉલથી પણ લાખો રૂપિયા પળોમાં ગળી શકે છે.

લોકોની સાયબર જાગૃતિ જ વધારવાનું એ હમણાંના સમયનું સૌથી મોટું હથિયાર છે.

Author: samay sandesh