“વેસ્ટમાંથી બેસ્ટની યાત્રા: પર્યાવરણની રક્ષા માટે અમદાવાદ મહાનગરપાલિકાની નવીન પહેલો – વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસ ૨૦૨૫ નિમિત્તે”

૫મી જૂન, ૨૦૨૫ – વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસના પાવન અવસરે જ્યારે સમગ્ર વિશ્વ પર્યાવરણ જાળવવા અને પ્રાકૃતિક સંસાધનોનું સંરક્ષણ કરવા પ્રતિબદ્ધતાની પુષ્ટિ કરે છે, ત્યારે ગુજરાતનું હૃદય સમાન શહેર અમદાવાદ પર્યાવરણીય સંવેદનશીલ કામગીરીમાં સર્વોચ્ચ સ્થાને પોતાનું સ્થાન બનાવી રહ્યું છે.

આપણે બહુવાર “વેસ્ટમાંથી બેસ્ટ”નું સૂત્ર સાંભળીએ છીએ, પણ અમદાવાદ મહાનગરપાલિકાએ તેને માત્ર સૂત્ર નથી રાખ્યું – એ તેને યથાર્થમાં પરિવર્તિત કરીને, શહેરના દરેક ખૂણે કચરામાંથી સર્જનાત્મક ઉત્પાદન દ્વારા સ્વચ્છતા અને પુનઃઉપયોગની દિશામાં ક્રાંતિકારી પગલાં ભર્યા છે.

પર્યાવરણની રક્ષા માટે અમદાવાદ મહાનગરપાલિકાની નવીન પહેલો

પ્લાસ્ટિક પ્રદૂષણ સામે શહેરનું સક્રિય પ્રતિસાદ

વિશ્વના મોટા શહેરો માટે પ્લાસ્ટિક પ્રદૂષણ એક મોટું પડકારરૂપ સમસ્યા છે. રોજબરોજ થતી અનિયંત્રિત પ્લાસ્ટિક વેસ્ટના કારણે મૃતિકાંશ, પાણી અને હવા ત્રણેય સ્તરે પ્રદૂષણ વધી રહ્યું છે.

**અમદાવાદ મહાનગરપાલિકા (AMC)**ના સોલિડ વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ વિભાગ દ્વારા શરૂ કરાયેલા પહેલમાં પબ્લિક-પ્રાઇવેટ પાર્ટનરશિપ (PPP) માધ્યમથી પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ ફેસિલિટી અમલમાં મુકાઈ છે.

આ યોજના હેઠળ:

પ્લાસ્ટિકને અલગથી એકત્રિત કરી
તેનું વૈજ્ઞાનિક રીતે પરિવહન અને ટ્રીટમેન્ટ કરાય છે
અને ફાઈનલ રિસાઇકલિંગ માટે ઈન્ડસ્ટ્રીઝને આપીને ઉપયોગી વસ્તુઓમાં ફેરવવામાં આવે છે

છેલ્લાં બે વર્ષમાં અંદાજિત ૫૧,૧૦૦ મેટ્રિક ટન પ્લાસ્ટિક મટિરિયલ વિવિધ ઉદ્યોગોને પૂરો પાડવામાં આવ્યો છે.

પ્લાસ્ટિકમાંથી તૈયાર થયેલ બાકડા (બેંચીસ): નકામું હવે ઉપયોગી

AMC દ્વારા શહેરનાં બગીચાઓ અને જાહેર સ્થળોએ પ્લાસ્ટિક વેસ્ટમાંથી તૈયાર કરાયેલા બાકડા (બેંચીસ) મૂકવામાં આવ્યા છે.

આ બેંચની વિશિષ્ટતાઓ:

દરેક બેન્ચમાં ૩ લોકો માટે બેસવાની જગ્યા
એક બેચ બનાવવામાં ૫૦ કિલો રિસાયકલ મલ્ટિ-લેયર્ડ પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ
૪૦૦ કિલો સુધી વજન સહન કરવાની ક્ષમતા
ગરમી શોષણ ક્ષમતા ધરાવતી શીટ્સ, જે ૭૦ ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી તાપમાને સહન કરી શકે
અનોખું ડિઝાઇન જે ઈન્સ્યુલેશન માટે પણ ઉપયોગી

આવા બેંચો માત્ર ઔપચારિક સુવિધા પૂરાં પાડતા નથી, પણ તેનાથી નાગરિકોમાં પ્લાસ્ટિક પુનઃઉપયોગ માટે જાગૃતિ ફેલાય છે.

પ્લાસ્ટિક બોટલ ક્રશિંગ મશીનો – એક પગલું રિસાયકલિંગ તરફ

અમદાવાદ શહેરમાં ૬થી વધુ લોકેશનો પર પ્લાસ્ટિક બોટલ ક્રશર મશીનો મૂકવામાં આવ્યા છે.

નાગરિકો અહીં પોતાનો પ્લાસ્ટિકનો વેસ્ટ જેમ કે:

પાણીની બોટલ્સ
સોફ્ટ ડ્રિન્ક્સના બોટલ્સ
… મૂકીને ક્રશ કરી શકે છે.

આ પિસાયેલ પ્લાસ્ટિક પછી:

પ્લાસ્ટિક થીમ યાર્ન માટે વપરાય છે
તેમાંથી જીન્સ, ટી-શર્ટ્સ, પાવચેસ વગેરે તૈયાર થાય છે

આ અભિગમ “લાઇફસાયકલ એક્સટેન્શન ઑફ પ્રોડક્ટ્સ” તરીકે ઓળખાય છે.

RRR વાન: રિડયૂસ, રિયૂઝ, રિસાઇકલ થિમ પર આધારીત નવા કદમ

મોબાઇલ RRR વાનનો શુભારંભ અમદાવાદ મહાનગરપાલિકા દ્વારા શહેરના ૭ ઝોનમાં થઈ ચૂક્યો છે. દરેક ઝોન માટે એક RRR વાન કાર્યરત છે.

આ વાન નાગરિકોની જૂની બિન-ઉપયોગી વસ્તુઓ એકત્ર કરે છે જેમ કે:

જૂના કપડાં
પગરખાં
રમકડાં
ફર્નિચર
ઇલેક્ટ્રોનિક આઇટમ્સ

આ એકત્રિત વસ્તુઓ પછી:

જરૂરમંદોને આપવી
રિપેર કરી નવા રૂપે વાપરવી
અથવા રિસાયકલ કરી નવી વસ્તુ બનાવવી

આના કારણે:

ડમ્પ સાઇટ પર જતા કચરાની માત્રામાં ઘટાડો થયો
પુનઃઉપયોગ અને સંસાધન બચત વધ્યું

પ્લાસ્ટિકને બદલે કાપડના થેલાં: વેન્ડિંગ મશીનની નવી પહેલ

પ્લાસ્ટિક થેલીઓના અતિ ઉપયોગ સામે AMCએ મહત્વકાંક્ષી પગલું ભર્યું છે.

પાયલોટ પ્રોજેક્ટ તરીકે ૭ વેજિટેબલ અને ફ્રૂટ માર્કેટોમાં ક્લોથ બેગ વેન્ડિંગ મશીનો મુકાયા છે.

નાગરિકો ઓછા ખર્ચે અહીંથી રિયૂઝેબલ કપડાંની થેલીઓ મેળવી શકે
થેલીના બદલામાં નાની ફી અથવા મટિરિયલ આપી શકાય
પ્રોજેક્ટનો વ્યાપ સફળતાના આધારે શહેરભરના બજારો સુધી વધારાશે

પર્યાવરણ માટે AMCના કાર્યના સામાજિક અને આર્થિક ફાયદા:

1. નાગરિકોને શીખ:
AMCની આ પહેલોથી નાગરિકોમાં પોતે જવાબદારીથી વર્તવાનો સંદેશ જાય છે.

2. રોજગારીમાં વૃદ્ધિ:
રિસાયકલિંગ ક્ષેત્રે અનેક લોકોને રોજગાર મળી રહ્યો છે – મશીનો ચલાવવાવાળા, કલેક્ટરો, સ્કેનર્સ, રિમેન્યુફેક્ચરિંગ કામદારો વગેરે.

3. ઘટતો કચરો – ઘટતી અસર:
આ પહેલો સતત શહેરી કચરાની માત્રામાં ઘટાડો લાવશે. લાંટફિલ્ડ સાઇટ ઉપરનો દબાણ ઘટશે.

4. પ્રેરણા અન્ય શહેરો માટે:
અમદાવાદ મેડલ સ્ટાન્ડર્ડ ઉભો કરે છે જે અન્ય શહેરો માટે રોલ મોડેલ તરીકે કાર્ય કરે.