શરદ પૂર્ણિમા 2025: કોજાગરી પૂર્ણિમા અને ચંદ્ર પૂજાનો સંપૂર્ણ માર્ગદર્શિકા

હિંદુ પૌરાણિક માન્યતાઓ અનુસાર, દરેક પૂનમનો પોતાનો વિશેષ મહત્વ હોય છે, પણ શરદ પૂર્ણિમા, જેને કોજાગરી પૂર્ણિમા પણ કહેવામાં આવે છે, તેની વિધિ, ધાર્મિક મહત્ત્વ અને ચંદ્રપૂજા માટે વિશેષ ઓળખ છે. શરદ પૂર્ણિમાનું ઉત્સવ માત્ર તહેવાર નહિ, પરંતુ ધર્મ, તહેવાર અને પરંપરા સાથે જોડાયેલા એક આધ્યાત્મિક તહેવાર તરીકે ઓળખાય છે.

વિશ્વભરમાં હિંદુ ધર્મને માનનારા લોકો આ દિવસે ચંદ્ર, ભગવાન વિષ્ણુ અને માતા લક્ષ્મીની પૂજા કરે છે. આ દિવસે રાત્રિના અંશમાં ચંદ્ર સોળેકળામાં પૂર્ણપ્રકાશમાં ખીલે છે. આ પ્રકાશને પ્રાચીન સંસ્કૃતિમાં અમૃતસરવંત માનવામાં આવે છે. શરદ પૂર્ણિમા ધન, સમૃદ્ધિ, તંદુરસ્તી અને ચંદ્રની કૃપા માટે વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે.

આ લેખમાં આપણે વિસ્તૃત જાણકારી મેળવીશું:

શરદ પૂર્ણિમાની તારીખ અને સમય
પૂજા અને વ્રતની વિધિ
કોજાગરી પૂર્ણિમા તરીકે તેનો મહત્વ
ધાર્મિક અને વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિકોણ
આજના યુગમાં આ તહેવારનો આધુનિક રીતે ઉજવણી

શરદ પૂર્ણિમા 2025: તારીખ અને સમય

2025માં શરદ પૂર્ણિમા 6 ઓક્ટોબર 2025ના રોજ ઉજવવામાં આવશે. આ પૂર્ણિમા પંચાંગ મુજબ 6 ઓક્ટોબર બપોરે 12:23 મિનિટથી શરૂ થશે અને 7 ઓક્ટોબર 2025ના રોજ સવારે 9:16 મિનિટ સુધી રહેશે.

ચંદ્રોદયનો સમય: 6 ઓક્ટોબર 2025ના રોજ સવારે 5:27 મિનિટ
પૂજાનું શુભ મુહૂર્ત: રાત્રે 11:45 મિનિટથી શરૂ થશે
પૂજાની પૂર્ણતા: મોડી રાત્રે 12:34 મિનિટ
પૂજાનો સમયગાળો: 49 મિનિટ

ધાર્મિક કથાઓ અનુસાર, શરદ પૂર્ણિમા રાત્રે પવિત્ર ચંદ્રપ્રકાશમાં દર્શન અને પૂજા માટે ઉત્તમ સમય હોય છે.

શરદ પૂર્ણિમાની ધાર્મિક અને પૌરાણિક મહત્ત્વ

શરદ પૂર્ણિમાને ધનદેવી માં લક્ષ્મીની પૂજા અને ચંદ્રપૂજા માટે ઉત્તમ દિવસ માનવામાં આવે છે. માન્યતા છે કે:

સંપત્તિ અને સમૃદ્ધિ: આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુ અને માં લક્ષ્મીની પૂજા કરવાથી ઘરમાં સમૃદ્ધિ અને સુખ-શાંતિ આવે છે.
ચંદ્રપ્રકાશનું મહત્વ: ચંદ્રની સોળેકળામાં પ્રકાશ પવિત્ર અને અમૃતસરવંત માનવામાં આવે છે. આ પ્રકાશનો સ્પર્શ આત્માને શુદ્ધ કરે છે.
કોજાગરી પૂર્ણિમા: મહારાષ્ટ્ર અને દક્ષિણ ભારતના રાજ્યોમાં આ તહેવારને કોજાગરી પૂર્ણિમા કહેવામાં આવે છે, જેનો અર્થ છે “જાગતા રહેતા દેવીને પ્રસન્ન કરવા”. માન્યતા છે કે આ રાત્રે મંદિરો અને ઘરોમાં દેવીઓની જાગૃતિ અને આરાધના કરવાથી નસીબ અને શુભતા મળે છે.
વ્રત અને ઉપવાસ: આ દિવસે સ્વચ્છતાનું પાલન કરીને, જલ્દી ઊઠી, સ્નાન કરીને ઉપવાસ કરવો અને ધર્મ વિધિ સાથે પૂજા કરવી શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.

શરદ પૂર્ણિમાની પૂજા વિધિ

શરદ પૂર્ણિમાની રાત્રે ચંદ્ર, ભગવાન વિષ્ણુ અને માતા લક્ષ્મીની પૂજા માટે વિશેષ વિધિ છે:

સવારે આરંભ

વહેલા ઊઠવું અને સ્નાન કરવું
સફેદ કપડાં પહેરવા અને સ્વચ્છતા જાળવવી
ઘરમાં ચંદ્રદેવ માટે વિશેષ આયોજન કરવું

ચંદ્રપૂજા વિધિ

લોટામાં પાણી, દૂધ, ચોખા અને સફેદ ફૂલ ભરીને ચંદ્રદેવને અર્પણ કરવું
રાત્રિના શુભ મુહૂર્તમાં આ વિધિ કરવી
ચંદ્ર પ્રકાશમાં ખીર અથવા મીઠાઈ રાખી દેવી
બીજા દિવસે પ્રસાદ તરીકે તેને ભોજનમાં સામેલ કરવો

માં લક્ષ્મીની પૂજા

ચંદ્રપૂજા બાદ માં લક્ષ્મીની પૂજા કરવી
મોહરાના વિશેષ ઉપકરણો અને ઘરની સાફસફાઈ સાથે પૂજા કરવી
આરતી અને સ્તુતિ સાથે સમૂહમાં આરાધના કરવી

રાત્રિનું મહત્વ

રાત્રે પૂજા અને આરતીની વિધિ કરતા સમયે ચંદ્રપ્રકાશ મહત્વપૂર્ણ છે
કોજાગરી પૂર્ણિમામાં માતાજીની આરતી અને ચંદ્રપૂજા સાથે જાગવું જરૂરી છે
રાત્રે નવચંદ્ર પ્રકાશ અને આરતી સાથે ધન-સંપત્તિ માટે શુભકામનાઓ કરવી

કોજાગરી પૂર્ણિમા: વિશેષતા

શરદ પૂર્ણિમાને કોજાગરી પૂર્ણિમા પણ કહેવામાં આવે છે, ખાસ કરીને મહારાષ્ટ્ર અને દક્ષિણ ભારતીય રાજ્યોમાં.

અર્થ: કોજાગરી = “જાગતાં રહેવું”
વિશેષતા: આ રાત્રે રાત્રિભર જાગીને માતાજી અને ચંદ્ર પૂજા કરવી.
પ્રતિકાર: માનવામાં આવે છે કે જે જાગી રહે છે, તેને જીવનમાં સુખ, આરોગ્ય અને સંપત્તિ મળે છે.

કોજાગરી પૂર્ણિમાની રાત્રે લોકો ઘરો, મંદિરો અને પવિત્ર સ્થળોએ આરતી અને પૂજા માટે ભેગા થાય છે.

વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિકોણ

શરદ પૂર્ણિમા માત્ર ધાર્મિક રીતે નહીં, પરંતુ વૈજ્ઞાનિક રીતે પણ રસપ્રદ છે:

ચંદ્રની સ્થિતિ: આ દિવસે ચંદ્ર પૌર્વણિમા (Poornima) પર હોય છે, એટલે કે ચંદ્ર સોળેકળામાં પૂર્ણ પ્રકાશમાં ખીલેલો હોય છે.
પ્રકાશ અને વિટામિન D: ચંદ્રપ્રકાશની વિજ્ઞાનિક રીતે રાત્રે સરળ દ્રષ્ટિ માટે અને આધ્યાત્મિક શાંતિ માટે ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે.
સાંસ્કૃતિક વિજ્ઞાન: ચંદ્રપ્રકાશમાં ખીર, દૂધ અથવા ખાદ્ય પદાર્થ રાખવાનું પ્રાચીન જ્ઞાન માન્ય છે, જે સ્વચ્છતાનો અને આરોગ્યનો સંકેત આપે છે.

શરદ પૂર્ણિમાની આધુનિક ઉજવણી

આજના સમયમાં શરદ પૂર્ણિમાની ઉજવણી માત્ર પૂજા સુધી સીમિત નથી, પરંતુ સાંસ્કૃતિક અને સામાજિક કાર્યક્રમો પણ જોડાય છે:

સમૂહ પૂજા: મંદિરોમાં ભક્તિભાવ સાથે સમૂહ આરતી અને પૂજા.
કોક્ટેલ અને ખીર વિતરણ: કુટુંબ અને મિત્રો સાથે પવિત્ર ખીરનો પ્રસાદ વહેંચવો.
જાગરણ કાર્યક્રમો: સાંજે મંદિરોમાં રાત્રિભર ભજન-કીર્તન અને ચંદ્રપૂજા.
ડિજિટલ અને સોશિયલ મીડિયા: નવપૌર્ણિમાની ઉજવણીની તસવીરો અને વિડિઓઝ ફેસબુક, ઇન્સ્ટાગ્રામ પર શેર કરવી.

શરદ પૂર્ણિમાની વિધિમાં ધ્યાન રાખવાના મુદ્દા

સ્નાન અને સ્વચ્છતાનું પાલન કરવું.
સફેદ કપડાં પહેરવા, આરતી અને પૂજામાં ભક્તિભાવ જાળવવો.
ચંદ્ર પ્રકાશમાં ખીર અથવા ખાદ્ય પદાર્થ રાખવો.
રાત્રિભર જાગીને કોસાગરી પૂર્ણિમાનો લાભ લેવું.
ઘરમાં સંપત્તિ અને સુખ-શાંતિ માટે પૂજા વિધિ સંપૂર્ણ રીતે કરવી.

સમાપન

શરદ પૂર્ણિમા 2025ના રોજ 6 ઓક્ટોબરે ઉજવાશે. આ દિવસ માત્ર પૂનમનું દિવસ નથી, પરંતુ ધન, સમૃદ્ધિ અને આત્મશુદ્ધિ માટે શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. ચંદ્રપ્રકાશમાં કરેલી પૂજા, જાગરણ, આરતી અને માં લક્ષ્મીની આરાધના આ તહેવારને પવિત્ર બનાવે છે.

આ તહેવારનું આયોજન કટિબદ્ધ રીતે કરવાથી ન માત્ર ધર્મનું પાલન થાય છે, પરંતુ સંસ્કૃતિ અને પરંપરા પણ વધુ પ્રબળ બને છે. શરદ પૂર્ણિમાની પૂજા, કોજ