મુખ્યમંત્રીને સંબોધિત વિગતવાર મેમોરેન્ડમ રજૂ
શહેરા તાલુકાના શિક્ષક વર્ગે લાંબા સમયથી અનુભવી રહેલી વેદનાને વાણી મળી, જ્યારે જિલ્લા અને તાલુકા રાષ્ટ્રીય શૈક્ષિક મહાસંઘના આગેવાનો միասે મળીને પ્રાંત કચેરી ખાતે એક વિશાળ આવેદન રજૂ કર્યું. આ આવેદન ફક્ત બીએલઓ તરીકે ફરજ બજાવતા શિક્ષકોને પડતી મુશ્કેલીઓ સુધી મર્યાદિત નહોતું, પરંતુ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં શિક્ષકવર્ગ પર વધતા પ્રશાસકીય દબાણો, ધરપકડ વૉરંટ જેવી કઠોર પ્રથાઓ અને માનવતાવિહોણા વલણ સામેનો વિશાળ પ્રતિકાર દર્શાવતું હતું.
શહેરા તાલુકાના શૈક્ષણિક મહાસંઘ અધ્યક્ષ મિતેશભાઈ પટેલ, ઉપપ્રમુખ મિનેષભાઈ પટેલ, મહામંત્રી જયપાલસિંહ બારિયા સહિતના શિક્ષક નેતાઓના માર્ગદર્શન હેઠળ તૈયાર કરાયેલા આ મેમોરેન્ડમને નાયબ મામલતદાર શ્રી આશિષ ચૌધરીએ સ્વીકાર્યું અને સરકાર સુધી પહોંચાડવાની ખાતરી આપી.
આ સમગ્ર પ્રક્રિયાએ દર્શાવ્યું કે શિક્ષકો હવે માત્ર શૈક્ષણિક જવાબદારીઓ જ નહીં, પરંતુ પ્રશાસકીય બોજ સામે પોતાના હક્ક માટે મક્કમપણે અવાજ ઊંચાવી રહ્યાં છે.
⦿ બીએલઓની કામગીરી — શિક્ષકોની પરંપરાગત મુશ્કેલી હવે અસહ્ય સ્તરે
બૂથ લેવલ ઓફિસર (BLO) તરીકે શિક્ષકોને ચૂંટણી વિભાગ દ્વારા સોંપવામાં આવતી કામગીરી વર્ષોથી વિવાદાસ્પદ મુદ્દો બની રહી છે. બીએલઓની ફરજોમાં—
• ઘર-ઘર જઈ મતદારોની વિગતો એકત્ર કરવી
• નવો નોંધણી કાર્ય
• વોટર લિસ્ટ ચકાસણી
• વિશેષ રીવિઝન કામગીરી
• ઈ-શક્તિ એપ અને ડિજિટલ અપડેશન
જવી અનેક કાર્યવહીઓનો સમાવેશ થાય છે, જે મૂળભૂત રીતે એક પૂર્ણ પ્રશાસકીય કામ છે.
આ ફરજો માટે—
❖ વિશાળ સમયની જરૂરિયાત હોય છે
❖ દુરસ્ત ગામોમાં જવાનું જોખમ
❖ સ્કૂલની કામગીરી પર અસર
❖ પરીક્ષા સમય દરમિયાન વધારાનો બોજ
❖ રજાદિનમાં પણ કામ
જેને કારણે શિક્ષકોમાં લાંબા સમયથી અસંતોષ છે.
શહેરા તાલુકાના શિક્ષકોનો આક્ષેપ છે કે વનવિભાગ, આરોગ્ય વિભાગ કે અન્ય શાસનની રચનાઓમાં આવી ફરજો માટે વ્યક્તિગત સ્ટાફ જ હોય છે. પરંતુ શિક્ષણ વિભાગને “ઉપલબ્ધ માનવીયસંસાધન” તરીકે સતત ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જે શિક્ષણની ગુણવત્તાને સીધી અસર કરે છે.
⦿ શિક્ષકો સામે ધરપકડ વૉરંટ — શિક્ષણ વ્યવસ્થાની કારમેખ ગણતરી!
અન્ય રાજ્યોમાં તો સ્વૈચ્છિક પરિમાણ ખૂબ જ છે, પરંતુ ગુજરાતના કેટલાક જિલ્લાઓમાં છેલ્લા વર્ષોમાં બીએલઓ ફરજોમાં વિલંબ/તકેદારીના અભાવે શિક્ષકો સામે ધરપકડ વૉરંટ ઈશ્યૂ કરવામાં આવેલા બનાવો સામે આવ્યા છે.
આ વાતે શિક્ષકવર્ગમાં ભારે અક્રોશ છે.
શિક્ષકો કહે છે—
“જ્યારે શિક્ષક સ્વૈચ્છિક રીતે પ્રશાસનને મદદ કરે છે, ત્યારે તેમને ગુનેગાર જેવો વલણ કેમ?”
આવેદનપત્રમાં સ્પષ્ટ રીતે માગણી કરવામાં આવી કે—
✔ ધરપકડ વૉરંટ ઈશ્યૂ કરવાની પ્રથા સંપૂર્ણપણે બંધ થાય.
✔ વિલંબ થાય તો પહેલાં કારણ પૂછવામાં આવે અને માનવ અધિકારનું માન રાખવામાં આવે.
✔ શિક્ષકની સામે કાનૂની કાર્યવાહી અંતિમ વિકલ્પ બને, પ્રાથમિક નહીં.
⦿ 55 વર્ષથી વધુ વયના શિક્ષકો અને શારીરિક સમસ્યાવાળા શિક્ષકોને મુક્તિની માગણી
શૈક્ષિક મહાસંઘે જણાવ્યું કે 55 વર્ષથી વધુ વયના શિક્ષકોને વારંવાર ઘર-ઘર પહોંચીને તાપ, વરસાદ, ઠંડીમાં માહિતી મેળવવાની ફરજ બહુ જ કઠણ બને છે.
તેઓએ રજૂ કર્યું કે—
• વય સાથે તબિયત સંબંધિત સમસ્યાઓ વધે છે
• લાંબા સમય સુધી ચાલવું અને મુસાફરી કરવી મુશ્કેલ
• ગામોમાં વાહન વ્યવહારની અછત
• વનવિસ્તારો ધરાવતા તાલુકાઓમાં સિંહ-ચિત્તા જેવા જંગલી પ્રાણીઓનો જોખમ
અને આ પરિસ્થિતિઓને ધ્યાનમાં રાખીને 55+ શિક્ષકોને બીએલઓની કામગીરીમાંથી સંપૂર્ણ મુક્તિ અપાય.
તે ઉપરાંત—
• હૃદયરોગ
• અસ્થમાના દર્દી
• ગંભીર ડાયાબિટીસ
• કાનૂની રીતે “દિવ્યાંગ” શ્રેણી ધરાવતા
• ગર્ભાવસ્થા ધરાવતી મહિલા શિક્ષિકાઓ
—તેવા તમામને બીએલઓ ફરજમાંથી મુક્તિ આપવાની સરકારે ગાઇડલાઇન તૈયાર કરવી જોઈએ, એવી માંગણી મેમોરેન્ડમમાં સ્પષ્ટ રીતે દર્શાવવામાં આવી.
⦿ ભૂગોળ અને મતદાર સંખ્યા આધારિત વહીવટ — હોલિસ્ટિક ફેરફારની જરૂરિયાત
આવેદનમાં રજૂ થયેલ અન્ય મુખ્ય મુદ્દાઓમાં—
-
ભૂગોળને ધ્યાનમાં રાખીને બીએલઓનો વિસ્તાર નક્કી કરવામાં આવે
-
પર્વતીય ગામો, નદીકાંઠા અને વનવસ્તુઓ ધરાવતા વિસ્તારમાં કામનો બોજ ઓછો કરવામાં આવે
-
મતદાર સંખ્યા ઉપર આધારિત ક્ષેત્રફાળવણી થાય
-
એક BLOને તર્કસંગત સંખ્યા કરતા વધુ ઘરો ન સોંપવામાં આવે
આ વહીવટી માળખું નક્કી કરવામાં આવે તો—
• શિક્ષકો પરનું ભારણ ઘટશે
• કાર્યક્ષમતામાં સુધારો થશે
• ચૂંટણી વિભાગને પણ સાચી, નિષ્ઠાવાન માહિતી મળશે.
⦿ “સૌમ્યતા અને સહકાર” — શિક્ષકો સાથે વ્યવહાર માટે નવી માર્ગદર્શિકા બનાવવાની માંગ
શૈક્ષણિક સંઘે વધુ એક મહત્વની વાત રજૂ કરી—
ઘણા વખત શિક્ષકોને કામમાં નાની ભૂલો માટે કઠોર ભાષામાં નોટિસ આપવામાં આવી જાય છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં તો “ખુલાશો” માટે મોહર ઉઠાવવાનો પણ સમય મળતો નથી.
આથી માગણી કરવામાં આવી—
✔ શિક્ષકો સાથે માનવતાપૂર્વક અને સૌમ્યતા થી વર્તન કરવું.
✔ નાના વિલંબ અથવા ટેકનિકલ ભૂલ માટે તરત જ નોટિસ/ધમકી ન આપવામાં આવે.
✔ પ્રથમ માર્ગદર્શન, ત્યારબાદ ચેતવણી—અને અંતમાં જ કાનૂની કાર્યવાહી.
આ વલણ અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓ પર પણ અસર કરે છે, કારણ કે—
જ્યારે શિક્ષક માનસિક દબાણમાં હોય, ત્યારે શિક્ષણની ગુણવત્તા ઘટે છે.
⦿ મુખ્યમંત્રી સુધી પહોંચેલું આવેદન – હવે અપેક્ષા સુધારાની
નાયબ મામલતદાર આશિષ ચૌધરીએ આ મેમોરેન્ડમ સ્વીકાર્યું અને જણાવ્યું કે તમામ મુદ્દાઓ મુખ્યમંત્રીશ્રી સુધી પ્રાથમિકતા સાથે પહોંચાડવામાં આવશે.
શિક્ષકવર્ગમાં હવે આશા છે કે—
• રાજ્ય સરકાર સમજદારીપૂર્વક બીએલઓ પ્રણાલીમાં સુધારણા કરશે
• ધરપકડ વૉરંટ જેવી કઠોર પ્રથાઓ બંધ થશે
• શિક્ષકોને તેમના પ્રાથમિક કાર્ય—શિક્ષણ—પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની તક મળશે
• શિક્ષણ વિભાગને તમાચો મારતી આવી અસંગતતાઓનું અંત થશે
⦿ શિક્ષકો શું કહે છે? — અનુભવ, વ્યથા અને આશાઓ
વિસ્તારના ઘણા શિક્ષકોનું કહેવું છે કે—
“અમે ચૂંટણી પ્રક્રિયા માટે મદદ કરીએ છીએ, પરંતું અમને ગુનેગારની જેમ ટ્રીટ ન કરાય.”
એક વરિષ્ઠ શિક્ષકે કહ્યું—
“અમારું કામ બાળકોને ઘડવાનું છે, સરકારી દસ્તાવેજો ભરવાનું નહીં. અમે મદદ કરીએ છીએ કારણ કે આ રાષ્ટ્રીય ફરજ છે—but not at the cost of humiliation.”
એક મહિલા શિક્ષિકાએ વ્યક્ત કર્યું—
“નવેમ્બર-ડિસેમ્બર દરમિયાન રાતે 8 વાગ્યા સુધી કામ કરવું પડે છે. બાળકો, પરિવાર અને આરોગ્ય—બધું અસર પામે છે.”
આવેદનપત્રમાં રજૂ થયેલી આ તમામ લાગણીઓ માત્ર ફરિયાદો નથી—પરંતુ શિક્ષકવર્ગની વ્યથા, પ્રશાસન સામેનો સંઘર્ષ અને બદલાવ માટેની તીવ્ર ઈચ્છા દર્શાવે છે.
⦿ સમાપન — શિક્ષક એટલે સમાજનો આધારસ્તંભ, બીએલઓ નહિ!
શહેરા તાલુકાના શિક્ષકોએ આજે જે અવાજ ઊંચાવ્યો છે—તે માત્ર પોતાના હિત માટેનો સંઘર્ષ નથી.
તે એક મોટો સંદેશ છે—
કે શિક્ષકોને શિક્ષણ સિવાયના વધારાના પ્રશાસકીય બોજોથી મુક્ત કરીને શિક્ષણ વ્યવસ્થાને મજબૂત કરવી જ અંતિમ પ્રાથમિકતા હોવી જોઈએ.
આવેદનપત્રના મુદ્દાઓ—
• બીએલઓ પ્રણાલીની પુનઃરચના
• ધરપકડ વૉરંટ જેવા અમાનવીય પગલાંનો અંત
• વયસ્ક અને શારીરિક મુશ્કેલી ધરાવતા શિક્ષકોને છૂટ
• માનવતા-આધારિત વહીવટ
—આ બધું શિક્ષણ સિસ્ટમના ઉત્કર્ષ તરફનું પગલું છે.
હવે નજર છે રાજ્ય સરકારની આગામી કાર્યવાહીની તરફ—
જેમાં શિક્ષકવર્ગની વેદના સમજાશે અને બીએલઓ કાર્યપ્રણાલીમાં ઐતિહાસિક સુધારણા શક્ય બનશે.
