શિક્ષણના મંદિરમાં લાંચનો દાનવ: દેત્રોજની શાળાના આચાર્ય-ક્લાર્ક એસીબીના છટકામાં ઝડપાયા

શિક્ષણને સમાજનું પવિત્ર ક્ષેત્ર માનવામાં આવે છે. શિક્ષક એ “ગુરુ” છે, જે વિદ્યાથીની અંદર જ્ઞાનનો પ્રકાશ પ્રગટાવે છે. પરંતુ જ્યારે શિક્ષણના આ મંદિરમાં ભ્રષ્ટાચારનો પ્રવેશ થાય ત્યારે એ સમગ્ર વ્યવસ્થાને કલંકિત કરે છે. તાજેતરમાં જ અમદાવાદ જિલ્લાના દેત્રોજ તાલુકાની એક ગ્રાન્ટેડ શાળામાં એવી જ ઘટના પ્રકાશમાં આવી છે કે જેમાં પ્રિન્સિપાલ (આચાર્ય) અને ક્લાર્કને નવ નિયુક્ત શિક્ષિકા પાસેથી ₹35,000ની લાંચ લેતા એન્ટી કરપ્શન બ્યુરો (ACB)એ રંગેહાથ ઝડપી પાડ્યા છે.

આ બનાવે શિક્ષણક્ષેત્રમાં ચાલી રહેલા ભ્રષ્ટાચારના કાળા સત્યને ફરી એકવાર ખુલ્લું મૂકી દીધું છે.

કેવી રીતે પકડાયા આચાર્ય અને ક્લાર્ક?

એસીબીને મળેલી ચોક્કસ માહિતી મુજબ, દેત્રોજની એક ગ્રાન્ટેડ શાળામાં તાજેતરમાં જ મહિલા ઉમેદવારની શિક્ષિકા તરીકે પસંદગી થઈ હતી. પસંદગી કેન્દ્રિય ભરતી પ્રક્રિયા દ્વારા મેરિટ પરથી થઈ હતી, એટલે કે શાળાના સંચાલન કે પ્રિન્સિપાલ પાસે પસંદગી પ્રક્રિયામાં કોઈ હસ્તક્ષેપ નહોતો.

પરંતુ, શાળાના આચાર્ય કમલેશભાઈ માણેકલાલ પટેલ અને ક્લાર્ક વિમલભાઈ ભાઈલાલ પટેલએ ઉમેદવાર પાસે “ઈ-યુજી સર્ટિફિકેટ”ના બહાને રૂ. 35,000ની લાંચ માંગી હતી.

ઉમેદવાર ભયભીત હતી પરંતુ તેણે એસીબીનો સંપર્ક કર્યો. ત્યારબાદ એસીબીની ટીમે સુચિત રકમ સ્વીકારવાની ઘડી સુધી સાવચેતીપૂર્વક ટ્રેપ ગોઠવ્યો. અને જેવું જ આચાર્ય અને ક્લાર્કે લાંચની રકમ સ્વીકારી, તેવો જ તેમને રંગેહાથ ઝડપી પાડવામાં આવ્યા.

ACBની કાર્યવાહી

એસીબીની આ સફળ કાર્યવાહી બાદ બંને આરોપીઓને કસ્ટડીમાં લેવામાં આવ્યા છે. તેમની સામે ભ્રષ્ટાચાર નાબૂદી અધિનિયમ હેઠળ ગુનો દાખલ કરાયો છે. તપાસ દરમિયાન તેમના પાસેથી મેળવાયેલા પુરાવા (લાંચની નોટો, કાનૂની દસ્તાવેજો વગેરે) પણ કબ્જે કરાયા છે.

અધિકારીઓએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે નિમણૂક હુકમ સીધા જિલ્લા શિક્ષણાધિકારી (DEO) તરફથી આપવામાં આવે છે, શાળા સંચાલક કે પ્રિન્સિપાલને એ પ્રક્રિયામાં કોઈ ભૂમિકા નથી. એટલે કે શાળાએ કોઈ ડોક્યુમેન્ટ્સ માગવાની કે પ્રક્રિયામાં ફેરફાર કરવાની વાત જ ઊભી થતી નથી.

શિક્ષણક્ષેત્રમાં ભ્રષ્ટાચારનો કાળો ચહેરો

આ બનાવ એક અલગ ઘટના નથી. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી અનેકવાર ગ્રાન્ટેડ શાળાઓના સંચાલકો અથવા પ્રિન્સિપાલો દ્વારા શિક્ષક ઉમેદવાર પાસેથી લાંચ માગવાની ફરિયાદો થતી આવી છે.

કેટલાક ઉમેદવારો પાસે “નોકરી પક્કી કરાવી આપવાની” ખાતરીના બહાને રૂપિયા ઉઘરાવવામાં આવે છે.
કેટલાક કેસોમાં વધારાની પગાર પત્રક તૈયાર કરાવવા, ડોક્યુમેન્ટ ચકાસણી ઝડપથી કરાવવા, અથવા સેવા પુસ્તકમાં એન્ટ્રી કરાવવા જેવી સામાન્ય બાબતો માટે પણ લાંચ માગવામાં આવે છે.

આવી પરિસ્થિતિમાં, મેરિટ પરથી પસંદ થયેલા યોગ્ય ઉમેદવારને પણ ભ્રષ્ટાચારની ભેળસેળ સહન કરવી પડે છે.

કાનૂની દ્રષ્ટિએ ગંભીર ગુનો

ભારતના પ્રિવેન્શન ઓફ કરપ્શન એક્ટ, 1988 મુજબ લાંચ લેવી કે આપવી – બન્ને ગંભીર ગુના છે.

સજા: 3 થી 7 વર્ષની કેદ અને દંડ.
સરકારી કર્મચારી તરીકે લાંચ લેવું: ફરજિયાત નોકરીમાંથી સસ્પેન્શન કે બરતરફી.

આ કેસમાં પણ આરોપી આચાર્ય અને ક્લાર્ક સામે કડક કાર્યવાહી થવાની પૂરી શક્યતા છે.

સમાજ અને વિદ્યાર્થીઓ પર અસર

શિક્ષણક્ષેત્રનો આ પ્રકારનો ભ્રષ્ટાચાર માત્ર ઉમેદવારોને જ નહીં, પરંતુ આખા સમાજને નુકસાન પહોંચાડે છે.

વિદ્યાર્થીઓ પર પ્રભાવ: શિક્ષક એ મૂર્તિમંત આદર્શ છે. જો તે જ ભ્રષ્ટાચારથી ભરેલો હોય તો વિદ્યાર્થીઓમાં શિક્ષણ પ્રત્યે વિશ્વાસ ઘટે છે.
સમાજમાં સંદેશ: આવી ઘટનાઓથી સામાન્ય જનતા માનવા લાગે છે કે લાંચ વિના કશું મળતું નથી.
મેરિટનું અવમૂલ્યન: કાબેલ ઉમેદવાર પણ જો પૈસા ન આપે તો તેને તક ન મળે એવી વૃત્તિ વિકાસ પામે છે.

ઉમેદવારની હિંમત: ભ્રષ્ટાચાર સામે લડવાનો સંદેશ

આ ઘટનાનો સકારાત્મક પાસો એ છે કે મહિલા ઉમેદવારે હિંમત બતાવી અને સીધું એસીબીનો સંપર્ક કર્યો. ઘણી વાર ભય, દબાણ કે અજાણતા ઉમેદવારો લાંચ આપી દે છે, પરંતુ અહીં ઉમેદવારની સતર્કતા અને હિંમતથી ભ્રષ્ટાચાર સામે લડત મળી.

આ પ્રેરણાદાયક ઉદાહરણ છે કે જો ભ્રષ્ટાચાર સામે લોકો અવાજ ઉઠાવે તો એસીબી જેવી એજન્સીઓ તુરંત પગલા ભરી શકે છે.

DEOની સ્પષ્ટતા

અમદાવાદ ગ્રામ્ય DEOએ જણાવ્યું કે નિમણૂક હુકમ સીધો DEO ઓફિસમાંથી જારી થાય છે. શાળાની કોઈ જવાબદારી નથી. તેથી શાળાએ ઉમેદવાર પાસેથી દસ્તાવેજો કે પૈસા માગવા એ કાયદેસર ખોટું છે.

સાથે જ તેમણે ખાતરી આપી કે ખાતાકીય તપાસ કરવામાં આવશે અને જો શાળા સંચાલન મંડળની સંડોવણી જણાશે તો તેઓ સામે પણ કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.

ભવિષ્યમાં રોકથામ માટેના પગલાં

આવા બનાવો ફરી ન બને તે માટે કેટલાક મહત્વના પગલાં લેવાં જરૂરી છે:

ભરતી પ્રક્રિયામાં સંપૂર્ણ ડિજિટાઈઝેશન: તમામ પ્રક્રિયા ઓનલાઈન અને પારદર્શક બનાવવી.
ઉમેદવાર માટે હેલ્પલાઈન: જો કોઈ શાળા કે અધિકારી પૈસા માગે તો તાત્કાલિક ફરિયાદ કરી શકાય તેવી વ્યવસ્થા.
એસીબીની સક્રિયતા વધારવી: દરેક જિલ્લામાં નિયમિત તપાસ અભિયાન.
ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી તાલીમ: શાળાઓના સંચાલકો અને સ્ટાફ માટે નૈતિકતા આધારિત ટ્રેનિંગ.
ફાસ્ટ ટ્રેક કોર્ટ: આવા કેસોમાં ઝડપથી ચુકાદો આવે તેવી વ્યવસ્થા.

સામાજિક પ્રતિભાવ

સ્થાનિક સ્તરે આ બનાવે ભારે ચર્ચા જગાવી છે.

ઘણા વાલીઓએ આચાર્ય અને ક્લાર્કના વર્તનની નિંદા કરી છે.
શિક્ષણવિદો માને છે કે આવા કિસ્સાઓ શિક્ષણક્ષેત્રને શરમજનક બનાવે છે.
વિદ્યાર્થીઓમાં પણ ગુસ્સો જોવા મળ્યો છે કે તેમના “ગુરુ”જ ભ્રષ્ટાચાર કરે છે.

ઉપસંહાર

દેત્રોજની આ ઘટનાએ ફરી એકવાર સાબિત કર્યું કે ભ્રષ્ટાચાર કોઈપણ ક્ષેત્રમાં હોવાનો જોખમ રહે છે. શિક્ષણક્ષેત્ર, જે સમાજની મજબૂત નૈતિક ભીત ગણે છે, ત્યાંથી જો લાંચના સમાચાર આવે તો એ દરેકને હચમચાવી દે છે.

પરંતુ સાથે જ આ ઘટના એ સંદેશ પણ આપે છે કે –
👉 જો દરેક નાગરિક હિંમતપૂર્વક અવાજ ઉઠાવે,
👉 જો દરેક ઉમેદવાર ભ્રષ્ટાચાર સામે લડવાની તૈયારી રાખે,
👉 જો કાયદાકીય તંત્ર તાત્કાલિક પગલા ભરે,

તો શિક્ષણક્ષેત્ર ફરી પવિત્રતા અને પારદર્શકતા તરફ આગળ વધી શકે છે.

“શિક્ષણ મંદિર છે, તેને લાંચના દાનવે ગ્રસવા ન દઈએ.”

WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL

FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…

Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl

TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl

જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 6606