સુલતાનપુર ગામમાં ગ્રામ્ય ઉકેલ કેન્દ્ર (VCE) દ્વારા ખેડૂતો પાસેથી રૂ.100 લેવાના મામલે છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી ઉગ્ર વિવાદ સજ્જડ ચર્ચામાં છે. ગામના ખેડૂતોની ફરિયાદ, સ્થાનિક આગેવાનોની ચીમકીઓ, આપના નેતા જીગીષાબેન પટેલ દ્વારા થયેલો “ભાંડાફોડ”, જિલ્લા વિકાસ અધિકારી (DDO)ની તપાસ, TDOની કડક કાર્યવાહી અને તેના પછી ઉભી થયેલી ગ્રામજનોની પ્રતિક્રિયા—આ સમગ્ર મુદ્દાએ આજે તંત્ર અને જનતા વચ્ચેનું તણાવસભર વાતાવરણ ઊભું કરી દીધું છે.
આ વિવાદ માત્ર ફી વસૂલવાની બાબત પૂરતો જ નથી રહ્યો, પરંતુ ગામના સ્વાભિમાન, સુવિધાઓ માટેની લડત, સ્થાનિક નેતૃત્વની હસ્તક્ષેપ શક્તિ, અને સરકારી પ્રક્રિયાઓની કાર્યપદ્ધતિ વિશેના અનેક સવાલો પણ ઊભા કરી રહ્યો છે.
આપ નેતા જીગીષાબેન પટેલની મુલાકાતે મામલો ગરમાયો
ખેડૂતો પાસેથી રૂ.100 પ્રતિ ફોર્મના આક્ષેપો સામે જ્યારે કોઈ સ્પષ્ટ જવાબ મળી રહ્યો ન હતો ત્યારે આ મુદ્દો ગામની બહાર પહોંચ્યો. આપ (Aam Aadmi Party) નેતા જીગીષાબેન પટેલ ગામે સીધી પહોંચ્યાં અને મૂળ સમસ્યાનું સ્થળ પર જઈને નિરીક્ષણ કર્યું.
તેમણે ખેડૂતો સાથે મુલાકાત કરી અને જાણકારી લીધી કે ખરેખર VCE શિવા ભાઈ ગોંડલિયા દ્વારા દરેક ખેડૂત પાસેથી રૂ.100 વસૂલવામાં આવતું હતું કે નહીં. ઘણા ખેડૂતો દ્વારા સ્વીકાર્ય નિવેદનો મળતા જ જીગીષાબેન પટેલે મીડિયા સમક્ષ આ મુદ્દાનો “ભાંડાફોડ” કર્યો.
તેઓએ જણાવ્યું કે:
-
સરકાર ની મદદ મેળવવા ખેડૂતોને ફોર્મ ભરવામાં સહાય કરવી એ VCE નું કામ છે
-
પરંતુ સુલતાનપુરમાં આ સેવા “ચાર્જેબલ” બનાવી દેવામાં આવી હતી
-
ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગના ખેડૂતોની મુશ્કેલીઓ વધે તેવું વર્તન VCE પાસેથી અસ્વીકાર્ય છે
આ નિવેદન બહાર આવતા જ મામલો જિલ્લા સ્તરે ગંભીરતાથી લેવાયો અને તપાસ પ્રક્રિયા શરૂ થઈ.
DDOની તપાસમાં આક્ષેપો સાચા સાબિત થયા
જિલ્લા વિકાસ અધિકારી શ્રી દ્વારા આ મામલામાં અનુસંધાન તપાસ હાથ ધરવામાં આવી હતી.
ઉલ્લેખિત ખેડૂતોના નિવેદનો, ફોર્મ ભરાવવાની પ્રક્રિયામાં લેવાયેલા રકમના પુરાવા અને ગ્રામ્ય લોકોના સતાવાર માંગલિક હિસ્ટ્રીના આધારે, તપાસમાં સ્પષ્ટ થયું કે—ખરેખર VCE શિવા ભાઈ ગોંડલિયાએ રૂ.100 વસૂલ્યા હતા.
પછી જ તંત્ર હરકતમાં આવ્યું અને TDO દ્વારા આદેશ આપવામાં આવ્યો:
-
VCE શિવા ભાઈ ગોંડલિયાને તાત્કાલિક સેવા પરથી મુક્ત કરાયા
-
અને આગળ ફોજદારી કાર્યવાહી કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરવાનો હુકમ કરવામાં આવ્યો
આ નિર્ણય સરકારની “શૂન્ય સહનશીલતા” નીતિ અનુસાર યોગ્ય ગણાયો.
પરંતુ ગામમાં ઉલટચક્ર: VCE ઉપર કાર્યવાહીથી ગ્રામજનોનો આક્રોશ
VCEને છુટા કરવામાં આવ્યા બાદ ગામમાં પરિસ્થિતિ અચાનક પલટી ગઈ. ખેડૂતોની બહુમતી એ પગલું નકાર્યું. ગ્રામજનો, ખાસ કરીને ખેડૂતોનો એક મોટો વર્ગ VCE શિવા ભાઈના સમર્થનમાં ઊભો થયો.
તેમના મુખ્ય દલીલો:
1. સુલતાનપુર ગામના 2700 ખેડૂત – 15 દિવસમાં ફોર્મ ભરવું અસંભવ
સરકારની વિવિધ સહાય યોજનાઓ અંતર્ગત દર વર્ષે ખેડૂતોને વિવિધ ફોર્મ ભરવા પડે છે.
સુલતાનપુર ગામના ખેડૂતોની સંખ્યા લગભગ 2700 છે.
-
તમામ ફોર્મ 15 દિવસના સમયગાળા માં પૂરાં કરાવવાં બહુ મુશ્કેલ
-
VCE એક વ્યક્તિ હોવાને કારણે કામકાજનો બોજ અસમાન્ય
-
તેથી જ VCEએ બે વધારાં ઓપરેટર રાખ્યા
-
તેમનો ખર્ચ વસૂલી શકાતો ન હોવાથી ગ્રામજનોની “લખિત મંજૂરી”થી રૂ.100 લેવાતા હોવાનું નિવેદન
2. VCE દૂર થતાં ખેડૂતો અટવાઈ ગયા
તત્કાલિક રીતે VCEને દૂર કરતાં ફોર્મ ભરાવવાની પ્રક્રિયામાં અકાળું માઠું રોકાણ આવવા લાગ્યું.
ગામના ખેડૂતોને દૂરના ગામડે જઈને ફોર્મ ભરાવવાં પડતું હોવાથી તેમની મુશ્કેલી વધી.
3. ગામજનો અને આગેવાનોનો એકજૂટ પ્રદર્શન
સુલતાનપુરના આગેવાનો, ગ્રામપંચાયત, વિવિધ સંસ્થાઓ—બધા એકસાથે મામલતદાર કચેરી ખાતે રજુવાત કરવા પહોંચ્યા.
તેમણે તંત્રને સ્પષ્ટ ચેતવણી આપી કે:
“જો VCE પર ફોજદારી કેસ કરવામાં આવશે તો સુલતાનપુર ગામ અનિશ્ચિત મુદત સુધી બંધ રાખી દેવાશે.”
આ ચીમકી અત્યંત ગંભીર ગણાય છે કારણ કે ગામબંધથી સરકારી યોજનાઓ, વ્યવસાય, શાળાઓ અને રોજગાર સંબંધિત કામગીરી બધી અસરગ્રસ્ત થઈ શકે છે.
ગ્રામપંચાયત બોડીનો સામૂહિક રાજીનામાનો ઇશારો
ગ્રામપંચાયતના સરપંચ, તાલુકા પંચાયત સભ્ય, મંડળી પ્રમુખ, જિલ્લા પંચાયત ઉપપ્રમુખ સહિતના અનેક હોદેદારો દ્વારા જાહેરમાં જણાવ્યું કે:
“જો VCE પર તંત્ર કોઈપણ પ્રકારનું કડક પગલું કરશે, અને ખેડૂતોની વાસ્તવિક મુશ્કેલીઓને ધ્યાનમાં લઈને નિર્ણય નહીં લે, તો અમે તમામ હોદેદારો સામૂહિક રાજીનામું આપી દેશું.”
આ વાતે સમગ્ર મામલાને રાજકીય અને સામાજિક રીતે અત્યંત સંવેદનશીલ બનાવી દીધો છે.
VCEનું સ્પષ્ટીકરણ: હું નિર્દોષ છું – બે ઓપરેટર માટે મંજુરશુદા ફી જ લેવામાં આવી
શિવા ભાઈ ગોંડલિયામાં પોતાનું નિવેદન આપતાં જણાવ્યું કે:
-
તેઓએ ક્યારેય વ્યક્તિગત લાભ માટે પૈસા લીધા નથી
-
વાસ્તવમાં 2700 ખેડૂતોના ફોર્મ 15 દિવસમાં પૂર્ણ કરવાનો ભાર લીધેલો હતો
-
બે વધારાના ઓપરેટર રાખ્યા—જેને વેતન આપવું જરૂરી હતું
-
ઓપરેટર ખર્ચની રકમ ખેડૂતોની “મંજુરશીબી”થી જ લેવાતી હતી
-
કોઈપણ પ્રકારની “જબરદસ્તી”, “બ્લેકમેલિંગ” અથવા “ઠગાઈ” કરવામાં આવી ન હતી
ઘણા ગ્રામજનો પણ તેમના સમર્થનમાં આવી રહ્યાં છે અને ગામના લોકપ્રિય VCEને “સજ્જન અને મહેનતુ” તરીકે ઓળખાવે છે.
ન્યાય અને જનહિત વચ્ચે તંત્રની દ્વિવિધી મુશ્કેલી
હાલમાં તંત્ર માટે બે મોટાં પ્રશ્નો ઊભા થયા છે:
1. બંન્ને પક્ષોની દલીલો વાજબી લાગે છે
-
તપાસમાં આક્ષેપો સાચા નીકળ્યાં
-
પરંતુ ખેડૂતોની વાસ્તવિક પરિસ્થિતિ અને ઓપરેટર રાખવાની જરૂરિયાત પણ વાજબી
2. તંત્ર કાયદો માને કે જનભાવના?
-
કાયદો કહે છે કે VCE ફોર્મ ભરવા માટે ફી લઈ શકતા નથી
-
પરંતુ ગામની પરિસ્થિતિ અને સંખ્યા દર્શાવે છે કે એક વ્યક્તિ માટે બધું શક્ય નથી
ગામની આંતરિક રાજનીતિ અને બે જૂથો વચ્ચે ટકરાવની સંભાવના
સુલતાનપુર ગામની અંદર બે અલગ અલગ જૂથો ઉભાં થઈ ગયા છે:
જૂથ – 1:
-
VCEના સમર્થનમાં
-
ખેડૂતોની મુશ્કેલીઓની વાત કરે છે
-
માને છે કે “રૂ.100” લેવું જરૂરીયાત મુજબનું હતું
-
ગામબંધાની ચીમકી આપનારાઓનો સમાવેશ
જૂથ – 2:
-
જીગીષાબેન પટેલ અને વિરોધીઓને સમર્થન
-
માને છે કે સરકારી સેવાઓમાં પૈસા લેવો એ ભ્રષ્ટાચાર છે
-
તંત્રની કડક કાર્યવાહીને યોગ્ય ગણતું જૂથ
આ ટકરાવ આગામી દિવસોમાં વધે તેવી શંકા છે.
ગામમાં લોકોની ચર્ચાઓ—કોન સાચું? કોન ખોટું?
ચોપડે-ચોપડે, ચૌક-ચોપાળે, ચા ની કીટલી પાસે અને ખેતરના મકાનાંઝૂંપડાં સુધી—દરેક જગ્યાએ એક જ ચર્ચા છે:
-
VCE દોષી કે નિર્દોષ?
-
તંત્રએ નિર્ણય ઉતાવળમાં કર્યો?
-
જીગીષાબેન પટેલે રાજકીય મુદ્દો ઉછાળ્યો કે ખેડૂત હિતને ઉચેર કર્યું?
-
ગ્રામજનોનું આક્રોશ સાચી સમસ્યા કે ભાવનાત્મક પ્રતિભાવ?
ગામમાં આ મુદ્દો દિવસની સાથે રાતે પણ ગરમ ચર્ચાનો વિષય બન્યો છે.
આગામી દિવસો શું સંદેશ આપે છે?
આ મુદ્દો હવે ત્રણ દિશામાં જઈ શકે છે:
1️⃣ તંત્ર નરમ નિર્ણય લે અને VCEને ફરી જગ્યા પર રાખે
ખેડૂતોની વાસ્તવિક મુશ્કેલીઓને ધ્યાનમાં રાખીને, આગેવાનોના દબાણથી તંત્ર થોડું નરમ થઈ શકે છે.
2️⃣ ફોજદારી કેસ આગળ વધે અને ગામમાં મોટું તણાવ ઊભું થાય
જો તંત્ર કડક વલણ જ રાખે તો ગામબંધાની ચીમકી હકીકતમાં રૂપાંતરિત થઈ શકે છે.
3️⃣ સમજૂતીનો રસ્તો: ફોર્મ પ્રક્રિયા માટે વધારાનો સ્ટાફ સરકાર જ મૂકે
આ સૌથી વાજબી રસ્તો છે જેનાથી ન તો ખેડૂતોને નુકસાન થશે અને ન તો VCE ઉપર દબાણ રહેશે.
અંતિમ નિષ્કર્ષ
સુલતાનપુર ગામનો આ વિવાદ માત્ર રૂ.100ની વસૂલાતનો મુદ્દો નથી.
આ મામલો ઘણો વિશાળ છે—
-
ખેડૂતોની વધતી કામગીરી
-
સરકારી વ્યવસ્થાની મર્યાદાઓ
-
સ્થાનિક નેતૃત્વની પ્રતિષ્ઠા
-
રાજકીય તત્વોનો હસ્તક્ષેપ
-
અને ગ્રામ્ય તંત્રની વાસ્તવિક ક્ષમતા
આ બધું મળીને આ આખું ઘટનાક્રમ એક વિશાળ સામાજિક-પ્રશાસકીય ચક્રવાત બની ગયું છે.
આગામી દિવસોમાં તંત્ર શાંતિપૂર્ણ, વ્યવહારૂ અને ગ્રામહિતમાં નિર્ણય લેશે તેવી જ ગામજનોની અપેક્ષા છે.
