દેશભરમાં સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાતી મેસેજિંગ સેવા WhatsApp તથા Telegram, Snapchat, ShareChat, JioChat, Arattai અને Josh જેવી અન્ય લોકપ્રિય પ્લેટફોર્મ્સ માટે કેન્દ્ર સરકારે એક મોટો અને ઐતિહાસિક નિર્ણય જાહેર કર્યો છે. શનિવારે બહાર પાડવામાં આવેલા આ નવા આદેશ મુજબ હવે આ તમામ એપ્સ સિમ કાર્ડ સાથે બાઈન્ડ રહેશે, એટલે કે તમારા મોબાઈલમાં જે સિમ કાર્ડ રજીસ્ટર છે તે જ સિમ એક્ટિવ રહેશે તો જ તમે આ એપ્સનો ઉપયોગ કરી શકશો. સિમ ફોનમાંથી કાઢી દેવાતાં જ WhatsApp સહિત તમામ મેસેજિંગ એપ્સ તરત બંધ થઈ જશે.
સાઈબર સુરક્ષા, નકલી ઓળખ, ફ્રોડ કૉલ્સ, સ્પામ મેસેજ અને ડિજિટલ મથલબજારી અટકાવવા માટે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા આ કડક પગલું લેવામાં આવ્યું હોવાનું સત્તાવાર સૂત્રો દ્વારા જણાવવામાં આવ્યું છે. આ નિર્ણયને કારણે કરોડો ભારતીય યુઝર્સના દૈનિક ડિજિટલ ઉપયોગના સ્વરૂપમાં મોટો ફેરફાર થવાનો છે.
સિમ બાઈન્ડિંગ શું છે? અને કેમ જરૂરી બન્યું?
સરકારે જાહેર કરેલા નવા નિયમ મુજબ હવે તમામ મેસેજિંગ એપ્સ સિમ કાર્ડ સાથે બાંધવામાં આવશે, જેને સિમ બાઈન્ડિંગ સિસ્ટમ કહેવામાં આવે છે.
→ એટલે કે:
-
મોબાઈલમાં જે સિમ કાર્ડ રજીસ્ટર છે, તે જ સિમ એક્ટિવ હોવાથી જ WhatsApp વગેરે એપ્સ કાર્યરત રહેશે.
-
ફોનમાંથી સિમ કાઢી દેવાં કે બદલવામાં આવતાં એપ્સ ઓટોમેટિક બંધ થઈ જશે.
-
ફક્ત WiFi થી લોગિન રાખીને મેસેજિંગ સર્વિસનો ઉપયોગ કરી શકાશે નહીં.
-
કોઈપણ એપને ખોલવા માટે ફોનમાં સિમ હોવું ફરજિયાત થશે.
આ પગલાંનો મુખ્ય હેતુ છે – ફેક એકાઉન્ટ્સ, બોગસ નંબરથી ચલાવવામાં આવતા સ્કેમ, OTP-ચોરી, નકલી પ્રોફાઇલ બનાવી લોકોને છેતરવા અને બિન-અનુમતિ વપરાશને રોકવું.
વેબ લોગિન માટે કડક નિયમો: 6 કલાકે ફરજિયાત લોગઆઉટ
WhatsApp Web અથવા કોઈ પણ પ્લેટફોર્મની વેબ વર્ઝનનો ઉપયોગ કરતા લાખો લોકો માટે પણ મોટો ફેરફાર કરવામાં આવ્યો છે.
હવે આગળથી:
-
જો તમે WhatsApp Web અથવા Telegram Web વગેરે ઉપયોગ કરો છો,
-
તો તમને દર 6 કલાકે ફરજિયાત લોગ આઉટ થવું પડશે.
-
ત્યારબાદ ફરી QR કોડ સ્કેન કર્યા બાદ જ લોગ ઇન થઈ શકશો.
-
એટલે કે અનલિમિટેડ ટાઈમ સુધી WhatsApp Web ચાલતું રહેશે એવો વિકલ્પ હવે રહેશે નહીં.
આ સુવિધા ઓફિસોમાં, કોલ સેન્ટર્સમાં અને જાહેર કમ્પ્યુટર્સમાં અનધિકૃત ઍક્સેસ રોકવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
કેમ લેવામાં આવ્યો આ નિર્ણય? સરકારનું સ્પષ્ટીકરણ
સરકારના ઉચ્ચ અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી મેસેજિંગ પ્લેટફોર્મ્સનો ઉપયોગ ફેક એકાઉન્ટ બનાવીને છેતરપિંડી, તોડફોડ, હેરાનગતિ, ડેટા-ચોરી, અપરાધિક પ્રવૃત્તિઓ અને આતંકવાદી સંચાર માટે વધી રહ્યો હતો.
ખાસ કરીને—
-
નકલી સિમ,
-
નકલી ઓળખ,
-
WiFi આધારિત અજાણ્યા લોગિન,
-
વિદેશી સર્વર મારફતે ફેક મેસેજ ફેલાવવાની ઘટનાઓમાં વધારો થયો.
સરકારના મતે નવા નિયમો લાગુ થતાં—
-
યુઝર વેરિફિકેશન વધશે,
-
ફેક એકાઉન્ટ્સ બંધ થશે,
-
OTP Fraud ઘટશે,
-
અને ડિજિટલ સુરક્ષામાં સુધારો થશે.
કયા પ્લેટફોર્મ પર લાગુ થશે નવા નિયમો?
આ આદેશ દેશભરના તમામ મોટા મેસેજિંગ પ્લેટફોર્મ્સ પર લાગુ થશે, જેમાં મુખ્યત્વે સામેલ છે:
-
WhatsApp
-
Telegram
-
Snapchat
-
ShareChat
-
JioChat
-
Arattai
-
Josh
આ ઉપરાંત તમામ નાના-મોટા ઇન્ડિયન અથવા વિદેશી મેસેજિંગ પ્લેટફોર્મ્સને પણ આ નિયમોનું પાલન કરવું પડશે.
નવા નિયમો 90 દિવસની અંદર અમલમાં આવશે
સરકાર દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા ગાઈડલાઈનમાં સ્પષ્ટ જણાવાયું છે કે—
→ તમામ પ્લેટફોર્મ્સને 90 દિવસની અંદર આ નિયમો ફરજિયાત રીતે અમલમાં લાવવા પડશે.
વોટ્સએપ, ટેલિગ્રામ, મેટા, સ્નેપચેટ સહિતની તમામ કંપનીઓને હવે ટેકનિકલ બદલાવ કરવા પડશે, જેમાં સમય લાગી શકે છે.
યુઝર્સ પર સીધો શું પ્રભાવ પડશે?
આ નિર્ણયનો સામાન્ય યુઝર્સ પર ઘણો મોટો પ્રભાવ પડશે.
1. સિમ ન હોવા સુધી એપ બંધ – ફક્ત WiFi થી કામ નહીં
જો તમારો મોબાઈલ WiFi પર ચાલે છે પરંતુ તેમાં સિમ ન હોય—
→ WhatsApp નહીં ચાલે.
→ Telegram નહીં ચાલે.
→ અન્ય બધા મેસેજિંગ એપ્સ પણ બંધ.
2. ફોન ખોવાઈ ગયા બાદ કોઈ બીજો તમારા WhatsApp નો ઉપયોગ નહીં કરી શકે
સિમ બાઈન્ડિંગ સિસ્ટમથી—
→ ફક્ત તમારી સિમ સાથે જ તમારો એકાઉન્ટ ચાલશે.
→ સિમ વગર કોઈ બીજું ડિવાઈસ તમારા WhatsApp/Web માં પ્રવેશી શકશે નહીં.
3. WhatsApp Web નો ઉપયોગ મુશ્કેલ બનશે
6 કલાકે ફરી QR સ્કેન કરવાની ફરજ પડવાથી ઓફિસ યુઝર્સને ખાસ મુશ્કેલી થઈ શકે છે.
4. ફેક એકાઉન્ટ્સ પર મોટો પ્રહાર
નકલી નંબર અથવા વર્ચ્યુઅલ નંબરથી બનેલા WhatsApp–Telegram એકાઉન્ટ્સ હવે ચાલશે જ નહીં.
સોશિયલ મીડિયા પર મિશ્ર પ્રતિસાદ
નવા નિયમોને લઈને સોશ્યલ મીડિયા પર લોકો વચ્ચે વિરોધ અને સમર્થન બંને જોવા મળી રહ્યું છે.
સમર્થકોનું કહેવું છે:
-
સુરક્ષા વધશે
-
નકલી એકાઉન્ટ્સ દૂર થશે
-
સાયબર ક્રાઈમ ઘટશે
-
OTP Fraud અને મેસેજ સ્કેમ અટકશે
વિરોધકોનું કહેવું છે:
-
પ્રાઈવસી પર અસર પડશે
-
WhatsApp Web નો ઉપયોગ કઠિન બનશે
-
એક ફોનમાંથી બીજા ફોનમાં બદલાવ મુશ્કેલ
-
પરદેશમાં પ્રવાસે જતા લોકો માટે સમસ્યા
ટેક્નિકલ નિષ્ણાતોની અભિપ્રાય
સાયબર સુરક્ષા નિષ્ણાતો માને છે કે સિમ બાઈન્ડિંગ સિસ્ટમ યુરોપ અને જાપાન જેવા દેશોમાં પહેલાથી ઉપયોગમાં છે.
ભારતમાં આ મોડલ અસરકારક બનશે પરંતુ—
-
OTP આધારિત વેરિફિકેશન
-
સિમ-સર્વર સિંક
-
આંતરરાષ્ટ્રીય રોમિંગ મુદ્દાઓ
આ માટે વધુ સ્પષ્ટ માર્ગદર્શિકા જરૂરી બનશે.
