ગાંધીનગર, 29 જુલાઈ 2025 –
ભવિષ્યની પેઢીને યોગ્ય સંસ્કાર આપવાની શરૂઆત પરિવારમાંથી થાય છે અને માતાપિતા એ શિક્ષણના પ્રથમ વૈજ્ઞાનિક બની જાય છે – આ પ્રેરણાદાયી ભાવના સાથે રાજ્યપાલ શ્રી આચાર્ય દેવવ્રતજીએ આજે ચિલ્ડ્રન્સ રિસર્ચ યુનિવર્સિટી દ્વારા ગાંધીનગર ટાઉનહોલ ખાતે આયોજિત ‘ધન્યોગૃહસ્થાશ્રમ’ યુગલ માર્ગદર્શન કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત યુવા દંપતીઓને માર્ગદર્શન આપ્યું હતું.
માનવતાનું બીજ – સંસ્કારોથી સિંચાયેલા પરિવારો
રાજ્યપાલશ્રીએ પોતાની ઉદ્બોધન પ્રવચન દરમિયાન કહ્યું કે, “માણસને માત્ર અભ્યાસથી પણ ઉછેર અને સંસ્કારથી બનાવવામાં આવે છે.” પરિવાર એ માનવ નિર્માણની પ્રથમ પ્રયોગશાળા છે. માતા-પિતા એ વૈજ્ઞાનિક છે, જે આ પ્રયોગશાળામાં બાળકોના મન, ભાવનાઓ અને જીવનમૂલ્યોનો વિકાસ કરે છે.
તેમણે કહ્યું કે જો ભવિષ્યની પેઢી સંસ્કારી બને, તો સમાજ અને રાષ્ટ્રમાં શાંતિ, સમરસતા અને સૌહાર્દ સતત બની રહે. “વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી અને વિકાસ જરૂરી છે, પણ જો માનવી મૂલ્યહીન બને તો એ તમામ વિકાસ નાશનો માર્ગ બની શકે છે.”
સંતુલિત બાળકનો વિકાસ: વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ અને પ્રાચીન તત્વજ્ઞાન
આજના કાર્યક્રમમાં મહર્ષિ ચરકની જન્મજયંતિને યાદ કરતા રાજ્યપાલશ્રીએ ભારપૂર્વક કહ્યું કે, “અપાર તપશ્ચર્યાથી ઋષિ-મુનિઓએ જે સંશોધન કર્યું તે આજે પણ આધુનિક વિજ્ઞાન માટે માર્ગદર્શક છે.” તેમણે કહ્યું કે ગર્ભધારણથી લઈને અગ્નિસંસ્કાર સુધીના 16 સંસ્કાર બાળકના સમગ્ર વિકાસ માટેની જૈવિક અને આધ્યાત્મિક પદ્ધતિઓ છે.
તેમણે ઉમેર્યું કે, “જેમ એક સામાન્ય લોખંડ વૈજ્ઞાનિક હસ્તકથી માઇક્રોફોન બને છે, તેમ એક સામાન્ય બાળક પણ માતા-પિતા અને શિક્ષણ વ્યવસ્થાની સાચી ઘડવણીથી મહાન વ્યક્તિ બની શકે છે.”
ચેતનશીલ સમાજ માટે સંવેદનશીલ પેઢીની જરૂરિયાત
રાજ્યપાલશ્રીએ આજેના સમાજની સમસ્યાઓ સામે પણ દૃઢ વાણીમાં વાત કરી. “આજની સમસ્યા સંપત્તિનો અભાવ નથી, પણ સંવેદનશીલતા, કરુણા અને સહિષ્ણુતાનો અભાવ છે,” તેમણે જણાવ્યું. ભવિષ્યની પેઢીને માત્ર ડૉક્ટર કે એન્જિનિયર બનાવવાથી નથી ચાલતું. તેમને સત્યવાદી, સદાચારી અને દેશપ્રેમી પણ બનાવવા પડશે.
તેમણે વિશ્વવિખ્યાત મનોવિજ્ઞાનિ સિગ્મંડ ફ્રાયડનો ઉલ્લેખ કરતાં કહ્યું કે બાળકના વ્યક્તિત્વનું નિર્માણ માતાની ખોળમાંથી શરૂ થાય છે. પરંતુ આપણા ઋષિઓએ તો ગર્ભસ્થિત અવસ્થાથી જ ઘડતર કરવાની પદ્ધતિ વિકસાવી હતી.
ચિલ્ડ્રન્સ રિસર્ચ યુનિવર્સિટી: માનવ ઘડતરનું કેન્દ્ર
પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્રભાઈ મોદીના દૃષ્ટિકોણ અને આગવી વિચારસરણીની સરાહના કરતાં રાજ્યપાલશ્રીએ જણાવ્યું કે, “ભારતના ઈતિહાસમાં પહેલી વાર ચિલ્ડ્રન્સ રિસર્ચ યુનિવર્સિટી જેવી સંસ્થા રચાઈ છે, જે ફક્ત શૈક્ષણિક સંસ્થા નહીં પરંતુ સંસ્કાર પ્રદાન કરતી માનવ ઘડતરની પ્રયોગશાળા છે.”
તેમણે ઉમેર્યું કે આ યુનિવર્સિટી ભારત માટે તો આશાવાદી ચળવળ છે, પણ જો વિશ્વના અન્ય દેશો પણ આ વિચારો અપનાવે તો સમગ્ર માનવતાનું કલ્યાણ શક્ય બને.
પ્રાકૃતિક ખેતી અને સ્વસ્થ જીવનશૈલીનો મંત્ર
રાજ્યપાલશ્રીએ ખાદ્યપ્રદૂષણ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી. તેમણે જણાવ્યું કે, આજે માતાના દૂધમાં પણ જંતુનાશકો મળી આવ્યા છે, જે આપણા બાળકોના આરોગ્ય માટે ખતરનાક છે. એના માટે આયુષ આધારિત જીવનશૈલી અને પ્રાકૃતિક ખેતી આવશ્યક છે.
તેમણે કહ્યું કે, “અન્નથી મન બને છે,” તેમ ગીતામાં કહેવામાં આવ્યું છે. શુદ્ધ ખોરાક, શુદ્ધ વિચારો અને શ્રેષ્ઠ સંસ્કારોથી જ સંવેદનશીલ અને મજબૂત પેઢી ઊભી થઈ શકે.
પ્રધાનમંત્રીશ્રીના માર્ગદર્શન હેઠળ શરૂ થયેલી રાષ્ટ્રીય પ્રાકૃતિક ખેતી મિશન અંગે જણાવ્યું કે, “ગુજરાતમાં 9 લાખથી વધુ ખેડૂતોએ આ ચળવળને અપનાવી છે. હવે ઘરો અને સંસ્થાઓમાં પણ આ ચિંતન પ્રવર્તાવાની જરૂર છે.”
ડૉ. હિતેશ જાનીનો વૈદિક વિઝન
કાર્યક્રમમાં ગૌ વિશ્વ વિદ્યાપીઠમના કુલપતિ ડૉ. હિતેશ જાનીએ ગર્ભસંસ્કાર અંગે વૈજ્ઞાનિક અને આયુર્વેદિક દૃષ્ટિએ વિસ્તૃત માહિતી આપી.
તેમણે જણાવ્યું કે, “માતાપિતાના વિચાર, વાણી, આહાર અને વર્તન ગર્ભના બાળકના વ્યક્તિત્વ ઘડતર પર સીધો અસર કરે છે.” તેમણે ગર્ભસંસ્કારના દરેક તબક્કા – ધારણ પૂર્વ આયોજનથી લઈ સંવાદિતા, સંગીત થેરાપી, આહાર નિયમો અને શારિરીક-માનસિક અનુકૂળતા સુધીની વિગતો આપી.
તેમણે વિજ્ઞાનના આધારે પણ જણાવી દીધું કે એક જ ગોત્રમાં લગ્ન કરવાથી જન્મી રહેલા બાળકોમાં અનેક જનૈતિક વિકારો જોવા મળે છે. તેથી ગોત્રની વૈજ્ઞાનિક સમજ પણ સમજી જોઈએ.
MoU હસ્તાક્ષર અને કેલેન્ડર વિમોચન
આ પ્રસંગે રાજ્યપાલશ્રી અને મહાનુભાવો દ્વારા ગર્ભાવસ્થા માટે વિશિષ્ટ તૈયાર કરાયેલ કેલેન્ડરનું વિમોચન કરવામાં આવ્યું. ઉપરાંત ચિલ્ડ્રન્સ રિસર્ચ યુનિવર્સિટી દ્વારા વિવિધ સંસ્થાઓ સાથે 18 સહમતી覚ો (MoU) પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા.
આ કાર્યક્રમમાં મોટી સંખ્યામાં યુવા દંપતીઓ, સગર્ભા સ્ત્રીઓ, શિક્ષણવિદો, મનોવિજ્ઞાન નિષ્ણાતો અને ડોક્ટરો ઉપસ્થિત રહ્યા.
અંતે એક કટાક્ષ સાથે સંદેશ
રાજ્યપાલશ્રીએ અંતે કહ્યું, “જ્યાં બાળકનું નિર્માણ યોગ્ય રીતે થાય છે, ત્યાં રાષ્ટ્રનું ભવિષ્ય ઉજળું બને છે. એક સંવેદનશીલ અને સંસ્કારી બાળક આખા રાષ્ટ્રને પ્રકાશિત કરી શકે છે. આથી યુવા દંપતીઓએ આ પવિત્ર કાર્યોને એ સર્વોચ્ચ ફરજ માનીને લેવા જોઈએ.”
આ કાર્યક્રમ માનવ ઘડતર અને રાષ્ટ્રના સુનિર્માણ માટે અત્યંત પ્રેરક અને વિચારપ્રેરક સાબિત થયો.
