જેલની દિવાલો વચ્ચે આઝાદી અને આરોગ્યનો સંગમ: જામનગર સેન્ટ્રલ જેલમાં એઈડ્સ જાગૃતિનું અનોખું આયોજન, રેડિયો પ્રિઝન દ્વારા કેદીઓ સુધી પહોંચ્યો જીવંત સંદેશ

આઝાદીનો અર્થ – ફક્ત રાષ્ટ્રીય નહિ, વ્યક્તિગત પણ

જામનગર | 12 ઓગસ્ટ 2025 –
ભારતની સ્વતંત્રતાની 78મી વર્ષગાંઠના પવિત્ર અવસર પર દેશભરમાં તિરંગો ફરક્યો, દેશભક્તિના ગીતો ગાયા, અને અનેક સ્થળોએ રાષ્ટ્રપ્રેમથી ભરપૂર કાર્યક્રમો યોજાયા. પરંતુ જામનગર સેન્ટ્રલ જેલમાં આ વર્ષની આઝાદીની ઉજવણી કંઈક જુદી હતી. અહીં તિરંગા લહેરાયો, પરંતુ તેની સાથે જ કેદીઓના મનમાં એક અલગ પ્રકારની “આંતરિક આઝાદી”ની ચિંગારી પ્રગટાવી – એ હતી સ્વાસ્થ્ય અને જાગૃતિની આઝાદી.

સેન્ટ્રલ જેલના ઇન્ચાર્જ સુપરિન્ટેન્ડન્ટ શ્રી રાયજાદાની આગેવાની હેઠળ HIV/AIDS અંગે જાગૃતિ ફેલાવવાના હેતુથી એક અનોખો કાર્યક્રમ યોજાયો, જેમાં રેડિયો પ્રિઝન મારફતે કેદીઓ સુધી સંવેદનશીલ અને જીવન બદલનાર સંદેશ પહોંચાડાયો.

કાર્યક્રમનું આયોજન – વિચારથી હકીકત સુધી

આ આયોજન ગુજરાત રાજ્યના પોલીસ મહાનિર્દેશક (જેલ અને સુધારાત્મક વહીવટ)ના માર્ગદર્શન હેઠળ થયું હતું. વિચાર સ્પષ્ટ હતો – “કાયદેસર સજા ભોગવતા કેદીઓને ફક્ત સજા નહીં, પરંતુ સુધાર અને જ્ઞાનના અવસર પણ આપવાના.”

શ્રી રાયજાદાએ તેમની ટીમ સાથે બેઠકો કરી, જેમાં નક્કી થયું કે આઝાદીના પર્વે ફક્ત સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો પૂરતા નહીં, પરંતુ કેદીઓ માટે આરોગ્ય અંગે ગંભીર અને ઉપયોગી માહિતી આપવી. HIV/AIDS વિષય પસંદ કરવાનો હેતુ સ્પષ્ટ હતો – આ બીમારી અંગે જેલોમાં ઘણીવાર ગેરસમજ, અફવા અને કલંક જોવા મળે છે.

રેડિયો પ્રિઝન – જેલની અંદરનો અવાજ

કાર્યક્રમમાં ઉપયોગમાં લેવાયું **”રેડિયો પ્રિઝન”**નું માધ્યમ – જે જેલની અંદર સ્થાપિત એક આંતરિક પ્રસારણ વ્યવસ્થા છે. આ માધ્યમ કેદીઓ સુધી માહિતી, પ્રેરણાત્મક ભાષણો, સંગીત અને શૈક્ષણિક સંદેશ પહોંચાડવામાં અત્યંત અસરકારક સાબિત થયું છે.

રેડિયો પ્રિઝન પર ખાસ સેશન રાખવામાં આવ્યું, જેમાં HIV/AIDS અંગેના તથ્ય, સારવાર, નિવારણ અને માનસિકતા પરિવર્તન અંગે ચર્ચા થઈ. દરેક સંદેશ કેદીઓની ભાષામાં, સરળ શબ્દોમાં અને હૃદયસ્પર્શી રીતે પહોંચાડવામાં આવ્યો.

શ્રી રાયજાદાનો સંદેશ – આઝાદીનું સાચું અર્થઘટન

કાર્યક્રમ દરમ્યાન શ્રી રાયજાદાએ પોતાના ભાષણમાં એક ઊંડો વિચાર મૂક્યો:

“આજની આઝાદી ફક્ત રાજકીય કે રાષ્ટ્રીય નથી. આ એ દિવસ છે જ્યારે આપણે આપણા મનના બંધનો તોડી શકીએ છીએ. HIV/AIDS અંગેની અજ્ઞાનતા, ડર અને કલંક પણ એક પ્રકારનો કેદ છે. જો આપણે આ બાંધણ તોડી શકીએ, તો એ સાચી આઝાદી છે.”

તેમણે સ્પષ્ટ કર્યું કે જેલમાં રહેલા દરેક વ્યક્તિને આરોગ્યની માહિતી અને સારવારની પહોંચ હોવી જ જોઈએ. “સજા ભોગવતા હોવું એ માનવીના મૂળભૂત અધિકારો છીનવી લેતું નથી,” એમ તેમણે ભારપૂર્વક કહ્યું.

GSNP+નો સહયોગ – નિષ્ણાતી અને અનુભવ

કાર્યક્રમમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી શ્રી કૃષ્ણકુમાર ચુડાસમા, રાજ્ય કાર્યક્રમ વ્યવસ્થાપક – પ્રિઝન (GSNP+), જે HIV/AIDS સાથે જીવતા લોકોને સશક્ત બનાવતા સંગઠન સાથે જોડાયેલા છે. GSNP+ નું વિઝન છે – “સશક્ત પીડિત વ્યક્તિઓ માટે એક સ્વસ્થ અને HIV મુક્ત પેઢી.”

શ્રી ચુડાસમાએ રેડિયો પ્રિઝન મારફતે HIV/AIDS અંગે અનેક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ સમજાવ્યા:

HIV કેવી રીતે ફેલાય છે અને કેવી રીતે નથી ફેલાતો
સમયસર નિદાન અને ART (એન્ટિરેટ્રોવાયરલ થેરાપી) સારવારનું મહત્વ
HIV સાથે જીવતા લોકોને પણ સામાન્ય અને સક્રિય જીવન જીવવાનો અધિકાર
સમાજમાં કલંક, ભેદભાવ અને એકલતાનો خاتમો

તેમણે જણાવ્યું કે “HIV કરતાં વધુ ખતરનાક એના વિશેનો ભ્રમ છે. જ્યારે માહિતી સાચી અને ખુલ્લી રીતે વહે છે, ત્યારે ડર ઓગળી જાય છે.”

જેલમાં આરોગ્ય અંગેના સતત પ્રયાસો

જામનગર સેન્ટ્રલ જેલમાં છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી આરોગ્ય પ્રત્યે વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવી રહ્યું છે. અધિક્ષક શ્રી નાસિરુદ્દીન લોહાર અને સુપરિન્ટેન્ડન્ટ શ્રી રાયજાદાના માર્ગદર્શન હેઠળ મેડિકલ ચેક-અપ કેમ્પ, મનોવિજ્ઞાન કાઉન્સેલિંગ, યોગા સેશન અને પોષણ પર વ્યાખ્યાન જેવા કાર્યક્રમો નિયમિત થાય છે.

આ HIV/AIDS જાગૃતિ કાર્યક્રમ એ જ આરોગ્યયાત્રાનો એક મહત્વપૂર્ણ પડાવ હતો.

કેદીઓની પ્રતિક્રિયા – દિલને સ્પર્શી ગયેલી ક્ષણો

કાર્યક્રમના અંતે અનેક કેદીઓએ પોતાના અભિપ્રાયો વ્યક્ત કર્યા. એક કેદીએ કહ્યું:

“આજે સમજાયું કે આપણા જીવનનું પણ મૂલ્ય છે. HIV હોય કે ન હોય, આપણે માનવી છીએ અને જીવવાનો અધિકાર છે. આજે જે શીખ્યા તે ક્યારેય નહીં ભૂલાય.”

બીજા કેદીએ ઉમેર્યું:

“રાયજાદા સાહેબે જે રીતે વાત કરી, તે દિલને લાગી ગઈ. અહીં હોવા છતાં પણ એક પ્રકારની આઝાદી અનુભવાઈ.”

આઝાદી અને આરોગ્ય – અવિભાજ્ય જોડાણ

આ કાર્યક્રમ એક જીવંત ઉદાહરણ છે કે જેલ ફક્ત સજા ભોગવવાનું સ્થળ નથી, પણ સુધાર અને નવી શરૂઆતનું મંચ પણ બની શકે છે. આઝાદી પર્વે તિરંગો ફક્ત ધ્વજસ્તંભ પર નહિ, પરંતુ કેદીઓના હૃદયમાં પણ ફરક્યો – આરોગ્ય, માહિતી અને આત્મગૌરવના રૂપમાં.

ભવિષ્ય માટેનો માર્ગ – મોડેલ રૂપે અપનાવવું

GSNP+ અને જેલ તંત્ર વચ્ચેના આ સહયોગને કારણે આ કાર્યક્રમ એટલો સફળ રહ્યો કે હવે અન્ય જેલોમાં પણ આવો મોડેલ લાગુ કરવાની વિચારણા ચાલી રહી છે. HIV/AIDS જેવી ગંભીર પરંતુ અવગણાતી સમસ્યાને આ રીતે માનવીય દૃષ્ટિકોણથી સમજાવવી એ એક નવો અભિગમ છે.

અંતિમ વિચાર

જામનગર સેન્ટ્રલ જેલમાં આઝાદી પર્વે યોજાયેલ HIV/AIDS જાગૃતિ કાર્યક્રમ એ સાબિત કરે છે કે સાચી આઝાદી ત્યારે જ મળે જ્યારે મનમાંથી ડર અને અજ્ઞાનતાના કેદ તૂટી જાય.

રેડિયો પ્રિઝનનો અવાજ, શ્રી રાયજાદાની નેતૃત્વ શક્તિ, GSNP+ની નિષ્ણાતી અને કેદીઓની ખૂલી માનસિકતા – આ બધાનું સંયોજન એ દિવસે એક નવા અધ્યાયની શરૂઆત કરી ગયું.

WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL

FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…

Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl

TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl

જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060