નકલી ઉત્પાદનોનો વધતો ખતરો
ગત કેટલાક વર્ષોમાં ગુજરાતમાં નકલી પદાર્થોના ધંધાએ ચોંકાવનારી ગતિ પકડી છે. ક્યારેક નકલી પનીર, દૂધ અને ઘી, ક્યારેક નકલી મીઠાઈ, બિસ્કિટ અથવા જીરું, ક્યારેક નકલી એન્જિન ઓઇલ અને દવા – આ બધા કિસ્સાઓ વચ્ચે હવે તાજેતરમાં નકલી તમાકુના કિસ્સાઓ પણ સામે આવ્યા હતા.
પણ હવે આ ગેરકાયદેસર કૌભાંડમાં એક નવો ખતરો ઉમેરાયો છે – નકલી બીડી. બોટાદ જિલ્લાના ગઢડા વિસ્તારમાંથી તાજેતરમાં પોલીસએ નકલી બીડીનો મોટો જથ્થો પકડ્યો છે. આ કાર્યવાહી માત્ર એક નાના વેપારી વિરુદ્ધ નહીં, પરંતુ સમગ્ર ગેરકાયદેસર સપ્લાઈ ચેઇન સામે કડક સંદેશ છે.
ઘટનાની વિગત – ગઢડા થી ગોંડલ સુધીનો જથ્થો
પોલીસને ગુપ્ત માહિતી મળી હતી કે બોટાદ જિલ્લાના ગઢડા વિસ્તારમાં ‘ચારભાઈ’ બ્રાન્ડની નકલી બીડીનું ઉત્પાદન અને જથ્થાબંધ વેચાણ ચાલી રહ્યું છે.
આ માહિતીના આધારે પોલીસે રેડ પાડી અને સ્થળ પરથી મોટી સંખ્યામાં નકલી બીડીનો જથ્થો જપ્ત કર્યો.
આ કાર્યવાહી દરમિયાન પોલીસે ગોંડલના આદમ જીનાણી નામના વ્યક્તિને પણ પકડ્યો છે, જે આ ગેરકાયદેસર જથ્થાનો મુખ્ય સપ્લાયર હોવાનું પ્રાથમિક તપાસમાં સામે આવ્યું છે.
જપ્ત કરાયેલ સામાનની કિંમત અને જથ્થો
તપાસ મુજબ, જપ્ત કરાયેલા નકલી બીડીના જથ્થાની અંદાજિત કિંમત લાખો રૂપિયાની છે.
પ્રથમ દ્રષ્ટિએ આ બીડી પેકેજિંગ, લોગો અને બ્રાન્ડિંગમાં મૂળ ‘ચારભાઈ’ બીડી જેવી જ દેખાય છે, જેથી સામાન્ય ગ્રાહકને મૂળ-નકલી વચ્ચેનો ફરક સમજવો મુશ્કેલ બને છે.
આ જથ્થામાં હજારો પેકેટ સામેલ છે, જે વિવિધ ગામ-શહેરોમાં વિતરણ માટે તૈયાર હતા.
નકલી બીડી બનાવવાની પદ્ધતિ – નફાની લાલચમાં ગુણવત્તાનો બલિદાન
નકલી બીડી બનાવવામાં સસ્તા અને ઘટિયા કાચામાલનો ઉપયોગ થાય છે.
-
તમાકુમાં મિશ્રણ તરીકે ઘાસ, સુકાં પાંદડાં અને અન્ય અખાદ્ય પાવડર મિક્સ કરવામાં આવે છે.
-
બીડી પાન (ટેન્ડુ પત્તા) ની ગુણવત્તા નીચી હોય છે.
-
પેકિંગ મશીનરીથી મૂળ બ્રાન્ડની ડિઝાઇન નકલ કરીને બજારમાં મૂકી દેવામાં આવે છે.
આ પ્રકારે ઉત્પાદકો ઉત્પાદન ખર્ચમાં ભારે બચત કરે છે અને નફો અનેકગણો વધી જાય છે.
સ્વાસ્થ્ય પર પડતા ઘાતક પ્રભાવ
તમાકુજન્ય પદાર્થો પોતે જ આરોગ્ય માટે હાનિકારક છે, પણ નકલી બીડીમાં વપરાતા રસાયણો અને અખાદ્ય મિશ્રણો કારણે નુકસાન અનેકગણું વધી જાય છે.
-
ફેફસાંના રોગ, કેન્સર અને શ્વસનતંત્રની સમસ્યાઓનું જોખમ વધે છે.
-
શરીરમાં ઝેરી પદાર્થો એકત્રિત થાય છે, જે લોહીની ગુણવત્તા પર અસર કરે છે.
-
ગરીબ વર્ગ, જે બીડીનો મુખ્ય ગ્રાહક છે, તે સીધો ભોગ બને છે.
પોલીસની કાર્યવાહી – ચેઇન તોડવા તરફનો પહેલો પગલું
ગઢડા પોલીસ સ્ટાફે તાત્કાલિક સ્થળ પર છાપો મારી સમગ્ર જથ્થો જપ્ત કર્યો.
આદમ જીનાણીની ધરપકડ બાદ પોલીસે તેની પુછપરછ શરૂ કરી છે, જેથી આ ગેરકાયદેસર નેટવર્કના અન્ય સભ્યો સુધી પહોંચી શકાય.
પ્રાથમિક પુછપરછમાં જાણવા મળ્યું છે કે આ નકલી બીડી ગઢડાથી ગોંડલ, રાજકોટ, અમરેલી અને સુરત જેવા શહેરોમાં મોકલવામાં આવતી હતી.
કાયદાકીય કાર્યવાહી અને કલમો
આ કેસમાં આરોપીઓ સામે IPCની છેતરપિંડી સંબંધિત કલમો, ટ્રેડમાર્ક એક્ટના ઉલ્લંઘન, તથા ખાદ્ય સુરક્ષા અને ધુમ્રપાન પ્રતિબંધ સંબંધિત કાયદાકીય કલમો હેઠળ ગુનાની નોંધ કરવામાં આવી છે.
-
IPC કલમ 420 – છેતરપિંડી
-
ટ્રેડમાર્ક એક્ટ – બ્રાન્ડની નકલ
-
FSSAI એક્ટ – અખાદ્ય પદાર્થનું ઉત્પાદન અને વેચાણ
દોષ સાબિત થવા પર આમાં કેદ, દંડ અથવા બંનેની સજા થઈ શકે છે.
સ્થાનિક વેપારીઓની પ્રતિક્રિયા
ગઢડા અને ગોંડલના વેપારીઓએ આ ઘટનાની નિંદા કરી છે. તેમનું કહેવું છે કે નકલી ઉત્પાદનોના કારણે મૂળ ઉત્પાદકોની પ્રતિષ્ઠાને ભારે નુકસાન થાય છે અને વેપારમાં પારદર્શિતા ઘટે છે.
સ્થાનિક વેપારી સંઘોએ આવા ગેરકાયદેસર ધંધાઓ સામે કડક કાર્યવાહી કરવાની માંગણી કરી છે.
ગ્રાહકો માટે ચેતવણી
પોલીસ અને સ્વાસ્થ્ય વિભાગે ગ્રાહકોને અપીલ કરી છે કે –
-
બીડીના પેક પર છપાયેલ મેન્યુફેક્ચરિંગ કોડ, લોગો અને પેકેજિંગ તપાસો.
-
અત્યંત સસ્તી કિંમતે મળતી બીડીની ખરીદીથી બચો.
-
શંકાસ્પદ પ્રોડક્ટની જાણ તાત્કાલિક નજીકના પોલીસ સ્ટેશન કે ગ્રાહક હેલ્પલાઇન પર કરો.
નિષ્ણાતોની ટિપ્પણીઓ
સ્વાસ્થ્ય નિષ્ણાત : “નકલી બીડીમાં મળાવટને કારણે ફેફસાં અને હ્રદય પર થતી અસર ગંભીર હોઈ શકે છે. ધુમ્રપાનના જોખમો તો જાણીતા છે જ, પરંતુ નકલી પદાર્થના કારણે ઝેરી અસર ઝડપથી વધી શકે છે.”
કાયદાકીય નિષ્ણાત : “ટ્રેડમાર્ક અને બ્રાન્ડની નકલ કરવી એક ગંભીર ગુનો છે. આ માત્ર કંપનીની પ્રતિષ્ઠાને નહીં, પણ ગ્રાહકોની સુરક્ષાને પણ જોખમમાં મૂકે છે.”
નકલી ઉત્પાદનોના વિરુદ્ધ સતત ઝુંબેશની જરૂર
આ ઘટના બતાવે છે કે નકલી પદાર્થોનું નેટવર્ક ઊંડું અને વ્યાપક છે. એક દિવસની કાર્યવાહીથી સમસ્યા પૂરી નહીં થાય.
સરકાર, પોલીસ, ઉત્પાદકો અને ગ્રાહકો – સૌએ મળીને જાગૃતિ ફેલાવવી અને સતત તપાસ ચાલુ રાખવી જરૂરી છે.
ઉપસંહાર – સ્વચ્છ બજાર માટે સજાગ સમાજ
નકલી બીડીનો આ કેસ એક ચેતવણી છે કે નફાની લાલચમાં ગેરકાયદેસર ધંધા ક્યાં સુધી જઈ શકે છે.
ગ્રાહક તરીકે આપણું ફરજ છે કે ખરીદી કરતી વખતે સાવચેત રહીએ અને આવા ધંધાઓ સામે અવાજ ઉઠાવીએ.
પોલીસની આ કાર્યવાહી માત્ર શરૂઆત છે, પણ જો સમાજ સજાગ બને, તો આવા કૌભાંડો ઝડપથી સમૂળે નાશ પામી શકે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060
