બિહાર ચૂંટણીમાં સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશ બાદ ચૂંટણી પંચે રદ્દ કરાયેલા મતદારોની યાદી જાહેર કરી – લોકતંત્રમાં પારદર્શિતા જાળવવા મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય

ભારત વિશ્વનું સૌથી મોટું લોકતંત્ર છે. લોકતંત્રની સફળતા એના પાયો પર આધારિત છે – અને એ પાયો છે મતદાર. મતદારને મળતું મતાધિકાર લોકશાહીનું મૂળ છે, પરંતુ જો મતદાર યાદીમાં નામ જ ન હોય તો સામાન્ય નાગરિક પોતાનો લોકશાહી અધિકાર ગુમાવે છે. બિહારમાં છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં મતદાર યાદીમાંથી અનેક નાગરિકોના નામો રદ્દ કરવામાં આવ્યા હતા. આ અંગે અનેક અરજીઓ અને ફરિયાદો સુપ્રીમ કોર્ટ સુધી પહોંચતા, 14 ઑગસ્ટના રોજ સુપ્રીમ કોર્ટએ એક મહત્વપૂર્ણ આદેશ આપ્યો.

આ આદેશ મુજબ, ચૂંટણી પંચને એ તમામ નાગરિકોની યાદી જાહેર કરવાની ફરજ પડી છે જેઓના નામ મતદાર યાદીમાંથી રદ્દ કરવામાં આવ્યા છે. પરિણામે હવે બિહાર રાજ્યમાં ચૂંટણી પંચે એ યાદી જાહેર કરી દીધી છે. આ નિર્ણય માત્ર એક પ્રક્રિયાત્મક પગલું નથી, પરંતુ લોકતંત્રની વિશ્વસનીયતા અને પારદર્શિતાને મજબૂત બનાવતો એક ઐતિહાસિક પગલું છે.

પૃષ્ઠભૂમિ – મતદાર યાદીમાંથી નામ રદ્દ થવાની ફરિયાદો

છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં બિહારમાં અનેક રાજકીય પક્ષો તેમજ સામાન્ય નાગરિકો દ્વારા વારંવાર ફરિયાદો કરવામાં આવી હતી કે મતદાર યાદીમાંથી તેમના નામ ગેરકાયદેસર રીતે કાપી નાખવામાં આવ્યા છે. ઘણા નાગરિકો મતદાનના દિવસે પોતાના મતદાન કેન્દ્ર પર પહોંચતા હતા ત્યારે તેમને ખબર પડતી હતી કે તેમનું નામ યાદીમાં નથી.

એવા કિસ્સાઓમાં સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ હતો કે આ નામો શા માટે કાઢવામાં આવ્યા? શું ખરેખર તે વ્યક્તિઓ બે જગ્યાએ નોંધાયેલા હતા કે પછી ભૂલથી એમના નામ કાપી નાખવામાં આવ્યા?

આ સવાલો જ અંતે કાનૂની પડકાર બનીને સુપ્રીમ કોર્ટ સુધી પહોંચ્યા.

સુપ્રીમ કોર્ટનો 14 ઑગસ્ટનો આદેશ

14 ઑગસ્ટે સુપ્રીમ કોર્ટએ સ્પષ્ટ આદેશ આપ્યો કે ચૂંટણી પંચ પારદર્શિતા જાળવે. જો મતદાર યાદીમાંથી કોઈનું નામ રદ્દ કરવામાં આવ્યું હોય તો તેની સંપૂર્ણ માહિતી જાહેર થવી જોઈએ.

આ આદેશનો મુખ્ય હેતુ એ હતો કે કોઈ પણ નાગરિકને અજાણમાં મતાધિકારથી વંચિત ન રાખવામાં આવે. જો કોઈ કારણસર નામ કાપવામાં આવ્યું હોય તો તે અંગે નાગરિકને ખબર હોવી જોઈએ, અને જો કાયદેસર આધાર વગર નામ રદ્દ થયું હોય તો નાગરિકને ફરીથી નામ ઉમેરવાની તક મળી શકે.

ચૂંટણી પંચનો નિર્ણય

સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશ બાદ, બિહારના ચૂંટણી પંચે ઝડપથી કાર્યવાહી હાથ ધરી. રાજ્યની તમામ મતદાર યાદીઓમાંથી રદ્દ કરાયેલા નામોની યાદી તૈયાર કરી જાહેર કરવામાં આવી.

આ યાદીમાં લાખો નાગરિકોના નામનો સમાવેશ થાય છે. હવે દરેક મતદાર પોતાની વિસ્તારની યાદી જોઈને સમજી શકે છે કે તેમનું નામ સાચું છે કે રદ્દ થયું છે.

પારદર્શિતા અને જવાબદારી

આ નિર્ણય લોકતંત્રમાં પારદર્શિતા વધારવાનો એક મોટો પ્રયાસ છે. અત્યાર સુધી સામાન્ય નાગરિકને ખબર પડતી નહોતી કે શા માટે તેનો મતદાર યાદીમાં સમાવેશ નથી. પરંતુ હવે જાહેર થયેલી યાદીથી નાગરિકોને ખબર પડશે કે એમનું નામ રદ્દ થયું છે કે નહીં, અને જો થયું હોય તો તેનું કારણ શું છે.

ચૂંટણી પંચે સાથે સાથે ફરિયાદ નિકાલ પ્રક્રિયા પણ શરૂ કરી છે. જો કોઈ મતદારને લાગે કે તેનું નામ અયોગ્ય રીતે કાપી નાખવામાં આવ્યું છે તો તે તાત્કાલિક ફરિયાદ નોંધાવી શકે છે.

રાજકીય પ્રતિક્રિયા

બિહારમાં રાજકીય પક્ષોએ આ નિર્ણયનું સ્વાગત કર્યું છે, પરંતુ સાથે સાથે સરકાર અને ચૂંટણી પંચની નિષ્પક્ષતા પર સવાલ પણ ઉઠાવ્યા છે. કેટલાક વિરોધ પક્ષોએ દાવો કર્યો છે કે મતદાર યાદીમાંથી નામ કાપવાનું એક “રાજકીય કાવતરું” છે, ખાસ કરીને ચોક્કસ સમુદાયોને મતાધિકારથી વંચિત રાખવા માટે.

બીજી બાજુ, સત્તાધારી પક્ષે જણાવ્યું છે કે આ પ્રક્રિયા કાનૂની છે અને ચૂંટણી પંચ સ્વતંત્ર રીતે કાર્ય કરે છે.

સામાન્ય નાગરિકોની પ્રતિક્રિયા

સાધારણ મતદારોમાં આ નિર્ણય મિશ્ર પ્રતિક્રિયા લાવ્યો છે. કેટલાકે કહ્યું કે આ જાહેર યાદીથી તેઓને ખબર પડી છે કે તેમના નામ ભૂલથી કાપી નાખવામાં આવ્યા હતા, અને હવે તેઓ ફરીથી અરજી કરી પોતાના અધિકારને પાછો મેળવી શકે છે.

બીજાઓએ કહ્યું કે આ યાદી જાહેર થવામાં મોડું થઈ ગયું, જો પહેલાથી આ માહિતી મળતી તો તેઓ અગાઉની ચૂંટણીમાં મતદાનથી વંચિત ન રહેતા.

લોકતંત્ર માટેનું મહત્વ

મતાધિકાર એ લોકશાહીમાં સૌથી મોટું હથિયાર છે. જો નાગરિકોને આ અધિકારથી વંચિત રાખવામાં આવે તો લોકશાહીનો પાયો નબળો પડે છે. સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશ અને ચૂંટણી પંચની કાર્યવાહીથી એક બાબત સ્પષ્ટ થઈ ગઈ છે – દેશની અદાલતો અને બંધારણીય સંસ્થાઓ નાગરિકોના અધિકારોને સુરક્ષિત રાખવામાં પ્રતિબદ્ધ છે.

ભવિષ્યમાં પડકારો

આ નિર્ણય બાદ એક મોટો પ્રશ્ન એ ઉભો થયો છે કે ભવિષ્યમાં આ પ્રકારની પરિસ્થિતિ ફરીથી ન બને તે માટે શું પગલાં ભરવા પડશે.

મતદાર યાદી અપડેટ કરવાની પ્રક્રિયા વધુ પારદર્શક બનાવવી પડશે.
દરેક નાગરિકને સમયસર માહિતી આપવી પડશે.
જો કોઈનું નામ કાપવામાં આવે તો તેને SMS, પત્ર અથવા ઈમેઇલ દ્વારા જાણ કરવી ફરજીયાત બનાવવી જોઈએ.
સ્થાનિક સ્તરે અવેરનેસ અભિયાન ચલાવી નાગરિકોને પોતાના નામ ચકાસવા પ્રોત્સાહિત કરવું પડશે.

નિષ્કર્ષ

બિહારમાં ચૂંટણી પંચે સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશ બાદ રદ્દ કરાયેલા મતદારોની યાદી જાહેર કરીને લોકશાહીમાં વિશ્વાસ વધાર્યો છે. આ પગલું માત્ર એક કાનૂની ફરજ નથી, પરંતુ લોકતંત્રમાં નાગરિકોને તેમના અધિકારો અંગે જાગૃત બનાવવાનું એક ઐતિહાસિક કાર્ય છે.

મતદાર યાદીમાંથી નામ રદ્દ થવું નાગરિકના અધિકારો પર સીધો પ્રહાર છે, પરંતુ હવે જાહેર યાદીથી નાગરિકો પોતાનું હક પાછું મેળવવા માટે પગલાં લઈ શકે છે. આ નિર્ણય લોકશાહી માટે એક મહત્વપૂર્ણ મંજિલ છે અને ભવિષ્યમાં દેશની અન્ય રાજ્યો માટે પણ એક ઉદાહરણરૂપ છે.

WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL

FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…

Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl

TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl

જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060