મુંબઈમાં એલ્ફિન્સ્ટન બ્રિજની વાર્તા છેલ્લા ઘણા મહિનાથી ચર્ચામાં હતી. એક તરફ શહેરના ટ્રાફિકને રાહત આપવા માટે મહત્ત્વાકાંક્ષી એલિવેટેડ રોડ પ્રોજેક્ટ શરૂ થવાનો હતો, તો બીજી તરફ એ પ્રોજેક્ટને કારણે કેટલાક રહેવાસીઓની વર્ષોની વસાહત ખતરામાં મુકાઈ ગઈ હતી. અંતે ગઈ કાલે રાત્રે, ભારે પોલીસ બંદોબસ્ત અને મશીનરીના ઉપયોગ સાથે એલ્ફિન્સ્ટન બ્રિજ તોડવાની કામગીરી સત્તાવાર રીતે શરૂ થઈ ગઈ.
આ ઘટનાએ ફરી એક વાર વિકાસ અને વસાહત વચ્ચેની જૂની ચર્ચાને તાજી કરી દીધી છે.
પ્રોજેક્ટની પૃષ્ઠભૂમિ
એલ્ફિન્સ્ટન બ્રિજ મુંબઈના હૃદયસ્થાને આવેલું એક મહત્વનું કનેક્ટિવિટી પોઇન્ટ છે. પરંતુ વર્ષોથી વધતા ટ્રાફિક, અપર્યાપ્ત પહોળાઈ અને ટેકનિકલ મર્યાદાઓને કારણે આ બ્રિજ પર દૈનિક અવરજવર મુશ્કેલીભરી બની ગઈ હતી. હાલનો બ્રિજ માત્ર 13 મીટર પહોળો છે, જેના કારણે બંને તરફ દોઢ-દોઢ લેનની જ વ્યવસ્થા છે.
શહેરના ઈસ્ટ-વેસ્ટ ટ્રાફિકને ઝડપી બનાવવા તેમજ અટલ સેતુ અને કોસ્ટલ રોડને કનેક્ટ કરવા માટે મુંબઈ મેટ્રોપૉલિટન રીજન ડેવલપમેન્ટ ઓથોરિટી (MMRDA)એ નવો ડબલડેકર બ્રિજ બનાવવાનો પ્લાન તૈયાર કર્યો હતો.
નવો ડબલડેકર એલિવેટેડ રોડ – ડિઝાઇન અને લાભ
નવા પ્રોજેક્ટમાં ૨X૨ લેનના બે ડેકર હશે:
-
પ્રથમ ડેકરઃ
-
ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકર માર્ગ (ઈસ્ટ)ને
-
સેનાપતિ બાપટ માર્ગ (વેસ્ટ) સાથે જોડશે.
-
-
બીજો ડેકરઃ
-
અટલ સેતુને
-
કોસ્ટલ રોડ અને બાંદરા-વરલી સી-લિન્ક સાથે સીધી કનેક્ટિવિટી આપશે.
-
આ પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ થયા બાદ શહેરના ટ્રાફિક દબાણમાં મોટો ઘટાડો થવાની અપેક્ષા છે. મુસાફરીનો સમય ઓછો થશે અને મુંબઈની ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરલ ક્ષમતા વધશે.
રહેવાસીઓનો વિરોધ
આ પ્રોજેક્ટમાં શરૂઆતમાં અનેક બિલ્ડિંગો તોડવાની શક્યતા જણાઈ હતી. પરંતુ MMRDAએ પ્લાનમાં ફેરફાર કરીને માત્ર બે જ બિલ્ડિંગ – લક્ષ્મી નિવાસ અને હાજી નૂરાની ચાલ – તોડવા પડશે એવું જાહેર કર્યું.
આ બંને બિલ્ડિંગના 83 રહેવાસીઓને MHADAના નજીકના મકાનોમાં વૈકલ્પિક વસવાટ આપવા ખાતરી આપવામાં આવી હતી. છતાં પણ, ગઈ કાલે રાત્રે જ્યારે અધિકારીઓ અને ટ્રાફિક પોલીસ બ્રિજ બંધ કરવા સ્થળે પહોંચ્યા, ત્યારે રહેવાસીઓએ ફરી એક વાર “બ્રિજ તોડવાનો વિરોધ” કરતા રસ્તા પર ઊતરી ગયા.
તેમનો દાવો હતો કે,
-
MMRDAએ પૂરતી ચર્ચા કર્યા વિના નિર્ણય લીધો છે,
-
નવું વસવાટ સ્થળ તેમના રોજિંદા જીવન, રોજગાર અને બાળકોના અભ્યાસ પર અસર કરશે,
-
તેમને તેમના “મૂળ ઘર” છોડવું પડી રહ્યું છે.
પોલીસની કાર્યવાહી
વિરોધને ધ્યાનમાં રાખીને પોલીસે ભારે બંદોબસ્ત ગોઠવ્યો હતો.
-
બ્રિજની આજુબાજુ બૅરિકેડ્સ લગાવવામાં આવ્યા,
-
મોટી સંખ્યામાં પોલીસ કર્મચારીઓ તહેનાત કરવામાં આવ્યા,
-
વિરોધ પ્રદર્શનને નિયંત્રણમાં લેવા પગલાં લેવાયા.
જોકે પોલીસનો અભિગમ કડક હોવા છતાં, કોઈ મોટો અથડામણનો બનાવ બન્યો નહીં. અધિકારીઓએ રહેવાસીઓને સમજાવીને હટાવ્યા અને પછી JCB મશીનરીની મદદથી બ્રિજ પરના હેવી કૉન્ક્રીટ ડિવાઇડરો તોડવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ.
ડિમોલિશનના પ્રથમ તબક્કા
પ્રથમ તબક્કામાં બે લેનની વચ્ચે લગાડવામાં આવેલા હેવી કૉન્ક્રીટ ડિવાઇડરો ઉખેડીને તોડી પાડવામાં આવ્યા. આ સાથે જ બ્રિજ બંધ કરવાનો પ્રોસેસ પણ શરૂ થયો.
આગામી દિવસોમાં,
-
બ્રિજનો ઉપલા ભાગ તોડાશે,
-
ટ્રાફિકને વિકલ્પિક રસ્તાઓ પર ડાયવર્ટ કરવામાં આવશે,
-
આખરે નવો બ્રિજ બનાવવા માટે સાઇટ તૈયાર થશે.
વિકાસ સામે વસાહત – જૂનો વિવાદ
આવો વિરોધ મુંબઈમાં નવો નથી. શહેરના અનેક વિકાસ પ્રોજેક્ટો – જેમ કે મેટ્રો લાઇન, કોસ્ટલ રોડ, સ્લમ રિહેબિલિટેશન – દરમ્યાન રહેવાસીઓએ વારંવાર પોતાનો અવાજ ઉઠાવ્યો છે.
રહેવાસીઓનો પ્રશ્ન સરળ છેઃ
-
વિકાસ માટે ઘર કેમ ગુમાવવું પડે?
-
સરકાર અને એજન્સીઓ વધુ પારદર્શક રીતે નિર્ણય કેમ ન લે?
સરકાર તરફથી દલીલ છેઃ
-
શહેરના ભવિષ્ય માટે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ જરૂરી છે,
-
લોકોને વૈકલ્પિક જગ્યા આપવામાં આવે છે,
-
થોડો ત્યાગ લાંબા ગાળે સૌના હિતમાં રહેશે.
MMRDAની ખાતરી
MMRDAએ રહેવાસીઓને ખાતરી આપી છે કે,
-
તમામ 83 પરિવારોને તાત્કાલિક વૈકલ્પિક જગ્યા આપવામાં આવશે,
-
મકાનો MHADAના જ છે અને કાયદેસર છે,
-
કોઈ પરિવારને રસ્તા પર મૂકવામાં નહીં આવે.
એજન્સીએ કહ્યું કે જો પ્રોજેક્ટ મોડો થશે તો મુંબઈનું ટ્રાફિક વધુ વિકરાળ બનશે, એટલે ડિમોલિશન જરૂરી છે.
ટ્રાફિક પર અસર
બ્રિજ તોડવાના કારણે આજુબાજુના માર્ગો પર ટ્રાફિક ડાયવર્ટ કરવો પડ્યો છે. ટ્રાફિક પોલીસએ ખાસ આયોજન કર્યું છેઃ
-
અંબેડકર માર્ગ અને સેનાપતિ બાપટ માર્ગ પર વિકલ્પિક રૂટ,
-
પીક કલાકોમાં વધારાના ટ્રાફિક પોલીસ સ્ટાફ,
-
જનતા માટે નિયમિત અપડેટ્સ.
હાલમાં ટ્રાફિક જામની સ્થિતિ સર્જાઈ રહી છે, પરંતુ અધિકારીઓનો દાવો છે કે થોડા દિવસમાં લોકો નવા રૂટ્સ સાથે એડજસ્ટ થઈ જશે.
નિષ્ણાતોની પ્રતિક્રિયા
શહેર આયોજન નિષ્ણાતોના જણાવ્યા મુજબ, આ પ્રોજેક્ટ મુંબઈ માટે એક લાઇફલાઇન સાબિત થશે.
-
“ડબલડેકર બ્રિજ પૂર્ણ થયા બાદ ઈસ્ટ-વેસ્ટ કનેક્ટિવિટી ચોખ્ખી થશે,”
-
“મેટ્રો, અટલ સેતુ, કોસ્ટલ રોડ – બધાને સાથે જોડીને એક એકીકૃત ટ્રાફિક નેટવર્ક મળશે,”
-
“લાંબા ગાળે આ પ્રોજેક્ટથી લાખો મુસાફરોને ફાયદો થશે.”
પરંતુ સાથે જ નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે રહેવાસીઓ સાથે વધુ સંવાદ અને ટ્રાન્સપેરેન્સી જરૂરી હતી.
રહેવાસીઓની લાગણી
લક્ષ્મી નિવાસ અને હાજી નૂરાની ચાલના રહેવાસીઓ માટે આ સમય અત્યંત ભાવુક છે.
-
ઘણા પરિવારોએ પેઢીઓથી ત્યાં વસવાટ કર્યો છે,
-
બાળકોની શાળાઓ, રોજગાર, સાંસ્કૃતિક સંબંધો બધું જ ત્યાં છે,
-
તેમને નવી જગ્યાએ ખસેડવું “ઘર છોડવાનું દુઃખ” છે.
કેટલાક રહેવાસીઓએ કહ્યુંઃ “વૈકલ્પિક મકાન સારું હશે પણ એ આપણું ઘર નહીં બને. યાદો, પડોશીઓ અને આપણું ઈતિહાસ અહીં જોડાયેલું છે.”
નિષ્કર્ષ
એલ્ફિન્સ્ટન બ્રિજ તોડવાનું કામ હવે શરૂ થઈ ગયું છે. રહેવાસીઓના વિરોધ વચ્ચે, પોલીસ બંદોબસ્ત હેઠળ કામ આગળ વધી રહ્યું છે.
આ પ્રોજેક્ટ મુંબઈને નવી દિશા આપશે –
-
ટ્રાફિકની સમસ્યા હળવી થશે,
-
ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનું સ્તર ઊંચું જશે,
-
આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે મુંબઈનું કનેક્ટિવિટી મોડલ બનશે.
પરંતુ સાથે જ એ પ્રશ્ન છોડી જાય છેઃ “વિકાસ માટે કેટલી કિંમતે?”
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060
