“મુંબઈમાં મલેરિયા-ચિકનગુનિયાનો પ્રકોપ : ૨૦૨૫માં આરોગ્ય તંત્ર માટે મોટો પડકાર, નાગરિકો માટે જરૂરી સાવચેતી”

મુંબઈ જેવા મહાનગરમાં વરસાદી સીઝન એટલે રોગચાળાઓ માટેનું ‘ઓપનિંગ બેલ’. દર વર્ષે મોન્સૂન શરૂ થતા જ નાગરિકોને ડેન્ગ્યુ, મલેરિયા, ચિકનગુનિયા, ગેસ્ટ્રો, ટાઈફોઈડ, હિપેટાઈટિસ જેવા રોગો ઘેરી લે છે.

પરંતુ વર્ષ ૨૦૨૫ની પરિસ્થિતિ થોડો અલગ પરિચય આપી રહી છે. આ વર્ષે બૃહન્મુંબઈ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન (BMC)ના એપિડેમિક સેલે જાહેર કરેલા આંકડા મુજબ, મલેરિયા અને ચિકનગુનિયાના કેસોમાં ભારે વધારો નોંધાયો છે. બીજી બાજુ, ડેન્ગ્યુ તથા અન્ય પાણીજન્ય રોગોમાં થોડો ઘટાડો થયો છે.

આ આંકડા માત્ર હેલ્થ બ્યુલેટિન નથી, પરંતુ મુંબઈના આરોગ્ય તંત્ર અને નાગરિકો માટે ચેતવણીનો ઘંટાડો છે. ચાલો, આ પરિસ્થિતિને વિગતે સમજીએ.

🔹 મલેરિયાનો વધતો પ્રકોપ

મલેરિયા એ મચ્છરજન્ય રોગ છે જે ઍનોફિલીઝ મચ્છર મારફતે ફેલાય છે. આ વર્ષે મલેરિયાના કેસોમાં નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળ્યો છે.

જાન્યુઆરીથી ૧૫ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૫ દરમિયાન ૬,૨૭૭ કેસ નોંધાયા,
જ્યારે ગયા વર્ષે આ જ ગાળામાં માત્ર ૫,૧૮૨ કેસ હતા.

માત્ર ઓગસ્ટ મહિનાની જ વાત કરીએ તો આ વર્ષે ૫,૭૦૬ કેસ નોંધાયા, જ્યારે ગયા વર્ષે આ આંકડો ૪,૦૨૧ હતો. એટલે કે એક જ મહિને મલેરિયાના કેસોમાં લગભગ ૪૦% નો વધારો જોવા મળ્યો.

BMCના અધિકારીઓનો મત છે કે વરસાદ દરમિયાન શહેરમાં ઉભેલા પાણી, ખાડાઓમાં ભરાયેલા વરસાદી પાણી, તેમજ અડોશપડોશમાં બિનજરૂરી જળાશયો મચ્છરોનાં પ્રજનન માટે આદર્શ વાતાવરણ ઉભું કરે છે.

🔹 ચિકનગુનિયાની ચિંતા

મલેરિયા સાથે ચિકનગુનિયા પણ મુંબઈમાં નાગરિકોની તકલીફ વધારી રહ્યું છે. આ રોગ Aedes aegypti મચ્છરથી ફેલાય છે, જે ડેન્ગ્યુનો પણ મુખ્ય વાહક છે.

આ વર્ષે જાન્યુઆરીથી સપ્ટેમ્બર વચ્ચે ૫૪૨ કેસ નોંધાયા,
જ્યારે ગયા વર્ષે આ જ ગાળામાં ૩૬૬ કેસ હતા.

અહીં પણ લગભગ ૫૦% નો વધારો સ્પષ્ટપણે જોવા મળે છે. ચિકનગુનિયામાં તાવ સાથે શરીરમાં ભારે દુખાવો રહે છે, જેના કારણે દર્દી અશક્ત બની જાય છે.

🔹 ડેન્ગ્યુ અને અન્ય રોગોમાં ઘટાડો

રાહતની વાત એ છે કે ડેન્ગ્યુ, ગેસ્ટ્રો, હિપેટાઈટિસ જેવા અન્ય રોગોમાં આ વર્ષે ઘટાડો નોંધાયો છે.

BMCના રિપોર્ટ અનુસાર ડેન્ગ્યુના કેસો છેલ્લા વર્ષની સરખામણીમાં ઓછી સંખ્યામાં નોંધાયા.
પાણીજન્ય રોગોમાં પણ કોઈ મોટો વધારો જોવા મળ્યો નથી.

આનો અર્થ એ છે કે BMC દ્વારા કરાયેલા જાગૃતિ અભિયાનો, ખાસ કરીને પાણી શુદ્ધિકરણ અને નાગરિકોને સુચના આપવાના પ્રયત્નો કંઈક હદે સફળ રહ્યા છે.

🔹 ગણેશઉત્સવ દરમિયાન ખાસ જાગૃતિ

આ વર્ષે ગણેશઉત્સવ દરમ્યાન લાખો લોકો જાહેર પંડાલોમાં ભેગા થયા હતા. આવી ભીડમાં રોગચાળો ફેલાવાનો જોખમ સૌથી વધુ રહે છે. પરંતુ BMCના આરોગ્ય વિભાગે ખાસ અભિયાનો હાથ ધર્યા:

પંડાલોમાં ફોગિંગ અને દવા છાંટકાવ.
નાગરિકોને જાગૃત કરવા પોસ્ટર અને જિંગલ્સનો ઉપયોગ.
આરોગ્ય કર્મચારીઓ દ્વારા સ્થળ પર જ ચકાસણી.

આ પગલાંઓને કારણે ડેન્ગ્યુ જેવા રોગોમાં વધારો અટકાવ્યો ગયો.

🔹 આરોગ્ય નિષ્ણાતોની ચેતવણી

ડૉક્ટરોનાં જણાવ્યા પ્રમાણે મલેરિયા અને ચિકનગુનિયાનો વધારો ચિંતાજનક છે કારણ કે:

બંને રોગોમાં તાવ, નબળાઈ, સાંધામાં દુખાવો જેવા લક્ષણો લાંબા સમય સુધી રહે છે.
ચિકનગુનિયામાં ઘણીવાર મહિનાઓ સુધી સાંધાના દુખાવા રહે છે.
જો સમયસર સારવાર ન મળે તો બાળકો અને વડીલો માટે જોખમી સાબિત થાય છે.

🔹 નાગરિકો માટે જરૂરી સાવચેતી

BMC અને આરોગ્ય નિષ્ણાતો નાગરિકોને વારંવાર નીચે મુજબની સૂચનાઓ આપી રહ્યા છે:

ઘરમાં અને આજુબાજુ સ્થિર પાણી ભેગું થવા ન દો.
મચ્છરદાની અને જાળીનો ઉપયોગ કરો.
સૂતી વખતે લાંબા કપડા, મોજાં પહેરો.
વરસાદમાં નિર્લજ્જપણે ચાલવાનું ટાળો, ખાસ કરીને ભેજવાળી જગ્યાએ.
પીવાનું પાણી ઉકાળીને અથવા ફિલ્ટર કરેલું જ પીવો.
બહારનું, ખાસ કરીને રસ્તાના ખોરાક ટાળો.
તાવ, શરીરમાં નબળાઈ, સતત દુખાવો જેવા લક્ષણો દેખાય તો તરત ડૉક્ટરની સલાહ લો.

🔹 BMCના પ્રયાસો

મલેરિયા અને ચિકનગુનિયાને કાબૂમાં લેવા માટે BMC દ્વારા હાથ ધરાયેલા મુખ્ય પગલાં:

દરરોજ ફોગિંગ અને મચ્છર નાશક દવાઓનો છાંટકાવ.
હોસ્પિટલોમાં ખાસ ફીવર ક્લિનિક્સ શરૂ.
નાગરિકોમાં જાગૃતિ ફેલાવવા સોશિયલ મીડિયા, રેડિયો, પોસ્ટર અભિયાન.
સ્કૂલ-કૉલેજમાં આરોગ્ય વ્યાખ્યાન.

🔹 સમાજની ભૂમિકા

આ પ્રકારના રોગચાળો માત્ર સરકાર કે મ્યુનિસિપલ તંત્રની જવાબદારી નથી. સમાજ અને નાગરિકો પણ સક્રિય સહભાગી બને તો જ પરિણામ આવશે.

હાઉસિંગ સોસાયટીઓમાં પાણી ભેગું ન થવા દેવું.
સાફસફાઈ અભિયાન હાથ ધરવું.
પડોશી બીમાર થાય તો તેને તાત્કાલિક સારવાર લેવા પ્રોત્સાહિત કરવો.

🔹 નિષ્કર્ષ

મુંબઈમાં મલેરિયા અને ચિકનગુનિયાનો પ્રકોપ એ શહેરના આરોગ્ય તંત્ર માટે પડકારરૂપ છે. આંકડા સ્પષ્ટ દર્શાવે છે કે ગયા વર્ષની સરખામણીમાં આ વર્ષે દર્દીઓની સંખ્યા વધી છે. જો કે ડેન્ગ્યુ અને અન્ય પાણીજન્ય રોગોમાં ઘટાડો નોંધાવવો એ BMC માટે સફળતા ગણાય.

તેમ છતાં નાગરિકો માટે સંદેશ એક જ છે – સાવચેતી એ જ બચાવ. સ્થિર પાણી ટાળો, મચ્છરોથી બચવા ઉપાય કરો, તાવ આવે તો અવગણશો નહીં.

મુંબઈ જેવું ઘનવસ્તીવાળું શહેર રોગચાળાઓ માટે હંમેશા સંવેદનશીલ રહે છે. આવા સમયે નાગરિકો, આરોગ્ય તંત્ર અને સામાજિક સંસ્થાઓના સંયુક્ત પ્રયત્નોથી જ મલેરિયા અને ચિકનગુનિયા પર નિયંત્રણ મેળવી શકાય છે.

WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL

FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…

Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl

TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl

જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 6606