ભારતનું આર્થિક હ્રદય કહેવાતું મુંબઈ શહેર વિશ્વની સૌથી વ્યસ્ત અને મોટા શહેરોમાંનું એક છે. અહીં દરરોજ લાખો લોકો કામકાજ માટે આવતા જતા રહે છે. લગભગ ૨ કરોડથી વધુની વસ્તી ધરાવતું આ શહેર ફક્ત વેપાર અને ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રી માટે જ નહીં, પરંતુ તેની વિશાળ સ્વચ્છતા વ્યવસ્થાની પડકાર માટે પણ જાણીતું છે. દરરોજ હજારો ટન કચરો ઉપાડવાની જવાબદારી બૃહન્મુંબઈ મ્યુનિસિપલ કૉર્પોરેશન (BMC) પર છે.
છેલ્લા ઘણા વર્ષોથી આ કાર્ય માટે BMC પાસેની કચરાગાડીઓ જર્જરીત થઈ ગઈ છે. ઘણા વાહનોમાં ક્ષમતા ઓછી હતી, ઘણા વારંવાર બગડી જતા હતા અને કેટલાકમાં કચરો લીક થતો હતો. આથી મુંબઈની સ્વચ્છતા વ્યવસ્થામાં અનેક ખામી ઊભી થતી હતી.
હવે BMC એ મોટો નિર્ણય લીધો છે—૧૫ વર્ષ જૂની ૧૩૦૦ કચરાગાડીને બદલીને તબક્કાવાર નવી ૮૦૦ ટ્રકો મુકવામાં આવશે, જેમાં ઇલેક્ટ્રિક ટ્રક પણ હશે. આ બદલાવ શહેરની સ્વચ્છતા વ્યવસ્થામાં ક્રાંતિ સમાન છે.
જૂની વ્યવસ્થાની સમસ્યાઓ :
BMCની હાલની કચરાગાડીઓ લગભગ ૧૫ વર્ષ જૂની છે. શહેરની ઝડપથી વધી રહેલી વસ્તી અને વધતા કચરાના પ્રમાણ સામે આ ગાડીઓ નબળી પડી ગઈ હતી.
-
લીકેજની સમસ્યા :
જૂની ગાડીઓમાંથી કચરાનો રસ રસ્તા પર લીક થતો. આથી દુરગંધ અને ગંદકી ફેલાતી. -
ઓછી ક્ષમતા :
કચરાનો દરરોજનો જથ્થો ૭૦૦૦ મેટ્રિક ટનથી વધુ છે, જ્યારે ગાડીઓમાં ક્ષમતા ઓછી હોવાથી વારંવાર ચક્કર મારવા પડતા. -
પ્રદૂષણ :
ડિઝલ આધારિત જૂની ગાડીઓ ધુમાડા છોડતી, જેને કારણે વાયુ પ્રદૂષણ વધતું. -
વારંવાર બગાડ :
ગાડીઓ જૂની હોવાથી ઘણીવાર રસ્તા વચ્ચે જ બંધ પડી જતી.
આ સમસ્યાઓના કારણે સ્વચ્છતા કર્મચારીઓ તથા નાગરિકોને મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડતો હતો.
નવી કચરાગાડીઓની ખાસિયતો :
નવી ગાડીઓ ત્રણ કેટેગરીમાં વહેંચાઈ છે—લાર્જ, મીડિયમ અને સ્મૉલ ટ્રક.
-
લાર્જ ટ્રક (પીળા રંગની) : મોટા કચરા નિકાલ માટે.
-
મીડિયમ ટ્રક (સફેદ રંગની) : મધ્યમ કદના કચરા માટે.
-
સ્મૉલ ટ્રક (કાળા રંગની) : સંકુચિત ગલીઓમાં સરળતા રહે.
આ ઉપરાંત, નાની ઇલેક્ટ્રિક ગાડીઓ ખાસ કરીને કિચન વેસ્ટ ઊંચકવા માટે મુકવામાં આવશે.
નવી ગાડીઓમાં કેટલીક ખાસિયતો છે :
-
લીકપ્રૂફ ટેન્ક : રસ્તા પર કચરાનો રસ નહીં વહી શકે.
-
વધુ ક્ષમતા : ઓછી વખતમાં વધુ કચરો લઈ જવાની સગવડ.
-
મૉડર્ન ડિઝાઇન : સરળતાથી સાફ કરી શકાય તેવી વ્યવસ્થા.
-
પર્યાવરણમિત્ર ઇલેક્ટ્રિક ટ્રક : પ્રદૂષણ ઘટશે, ઈંધણનો ખર્ચ પણ બચશે.
પાયલોટ તબક્કો :
ગઈ કાલે BMC હેડક્વાર્ટર સામે અશોક લેલેન્ડની એક નવી કચરાગાડી ઇન્સ્પેક્શન માટે રજૂ કરવામાં આવી હતી. અધિકારીઓએ તેનું નિરીક્ષણ કર્યું અને તેની ક્ષમતાની ચકાસણી કરી.
આ ગાડીઓ આવતા મહિને તબક્કાવાર મુંબઈના વિવિધ ઝોનમાં મુકવામાં આવશે.
નાગરિકોને ફાયદો :
આ પરિવર્તનથી મુંબઈગરાઓને અનેક ફાયદા થશે :
-
ઝડપી કચરા ઉપાડ :
વધારે ક્ષમતા હોવાથી ઓછા સમયમાં વધારે વિસ્તાર સાફ થઈ શકશે. -
રસ્તાઓ પર સ્વચ્છતા :
લીકપ્રૂફ ગાડીઓથી રસ્તા ગંદા નહીં થાય. -
વાયુ પ્રદૂષણમાં ઘટાડો :
ઇલેક્ટ્રિક ગાડીઓના કારણે ધુમાડો નહીં ફેલાય. -
ગલીઓ સુધી પહોંચ :
નાની ગાડીઓ સંકુચિત ગલીઓમાં પહોંચી શકશે, જ્યાં મોટી ગાડીઓ ન જઈ શકતી.
સ્વચ્છ ભારત અભિયાન સાથે તાદાત્મ્ય :
આ પહેલ સ્વચ્છ ભારત અભિયાન સાથે પણ જોડાયેલી છે. વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા શરૂ કરાયેલા આ અભિયાન હેઠળ દેશભરમાં સ્વચ્છતા માટે સતત પ્રયત્નો થઈ રહ્યા છે. મુંબઈ જેવી મેગાસિટીમાં કચરા વ્યવસ્થાપન સફળ થાય તો તે આખા દેશ માટે પ્રેરણા બની શકે છે.
તંત્રના વચનો :
BMC અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે :
-
શહેરમાં કચરાનો સિસ્ટમેટિક નિકાલ કરવામાં આવશે.
-
રીસાયક્લિંગ અને સેગ્રેગેશન પર ખાસ ભાર મુકવામાં આવશે.
-
આવનારા સમયમાં વધુ ઇલેક્ટ્રિક ટ્રકો સામેલ કરવામાં આવશે.
એક અધિકારીએ કહ્યું :
“અમે ઇચ્છીએ છીએ કે મુંબઈનું કચરું વૈજ્ઞાનિક રીતે નિકાલ થાય. નવી ગાડીઓ આ દિશામાં મોટો ફેરફાર લાવશે.”
પડકારો :
હાલમાં કેટલાક પડકારો પણ છે :
-
જૂની ગાડીઓ દૂર કરતી વખતે ખાલી પડતી ક્ષમતા ભરવી પડશે.
-
નવી ગાડીઓનું જાળવણી ખર્ચ વધારે હોઈ શકે છે.
-
ડ્રાઇવરો અને કર્મચારીઓને તાલીમ આપવી પડશે.
પરંતુ અધિકારીઓ માનતા છે કે લાંબા ગાળે આ પહેલ ફાયદાકારક સાબિત થશે.
નાગરિકોની પ્રતિક્રિયા :
-
એક રહેવાસીએ કહ્યું : “રોજ કચરાના રસથી રસ્તા ગંદા થઈ જતા. જો નવી ગાડીઓ લીકપ્રૂફ હશે તો ખૂબ રાહત મળશે.”
-
એક દુકાનદારે જણાવ્યું : “કચરા ગાડીઓ વારંવાર મોડું આવતી. જો હવે ઝડપી ઉપાડ થશે તો આસપાસની દુકાનોમાં દુરગંધ નહીં આવે.”
-
એક વિદ્યાર્થીએ ખુશી વ્યક્ત કરી : “શહેર સાફ રહેશે તો અમને આરોગ્યપ્રદ વાતાવરણ મળશે.”
ઉપસંહાર :
મુંબઈ જેવા મહાનગરમાં કચરાનો નિકાલ સૌથી મોટી સમસ્યાઓમાંથી એક છે. BMCનો આ નિર્ણય સમયની માંગ છે. જૂની, અપર્યાપ્ત અને લીકેજવાળી ગાડીઓ બદલીને આધુનિક અને ઇલેક્ટ્રિક ગાડીઓ લાવવાથી શહેરની છબી બદલાશે.
આ પહેલ ફક્ત સ્વચ્છતા સુધી મર્યાદિત નથી, પરંતુ પર્યાવરણની રક્ષા, પ્રદૂષણમાં ઘટાડો અને નાગરિકોને આરોગ્યપ્રદ જીવન આપવાનો પ્રયાસ છે.
જો આ યોજના સફળ થશે તો ભવિષ્યમાં મુંબઈનું નામ ફક્ત “સપનાનું શહેર” જ નહીં, પણ “સ્વચ્છ શહેર” તરીકે પણ લેવામાં આવશે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 6606
