મુંબઈને ભારતનું હૃદય કહેવાય છે, અને મુંબઈની લોકલ ટ્રેનોને આ શહેરની ધબકારા સાથે સરખાવવામાં આવે છે. દરરોજ 80 લાખથી વધુ લોકો લોકલ ટ્રેનમાં મુસાફરી કરે છે. આટલી મોટી સંખ્યામાં મુસાફરોની હિલચાલને કારણે લોકલ ટ્રેનોને “મુંબઈની લાઈફલાઇન” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. પરંતુ આ જ લાઈફલાઇન મુસાફરો માટે ઘણી વાર જોખમરૂપ પણ સાબિત થાય છે.
ખાસ કરીને ખુલ્લા દરવાજાવાળી કોચોમાં મુસાફરી કરવાથી દર વર્ષે હજારો લોકો અકસ્માતનો ભોગ બને છે. કેટલીકવાર મુસાફરો ટ્રેનમાંથી પટકાઈ જાય છે તો ક્યારેક લટકીને મુસાફરી કરતાં અકસ્માત સર્જાય છે. આ ગંભીર પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને કેન્દ્ર સરકાર અને રેલવે મંત્રાલયે હવે મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય લીધો છે.
રેલવે પ્રધાન અશ્વિની વૈષ્ણવે જાહેરાત કરી છે કે વર્ષના અંત સુધીમાં મુંબઈમાં દોડતી તમામ નવી લોકલ ટ્રેનો બંધ દરવાજાવાળી જ હશે.
જાહેરાતનો મુખ્ય મુદ્દો
રેલવે પ્રધાને સ્પષ્ટ કર્યું કે –
-
હવેથી મુંબઈ માટે જેટલી નવી લોકલ ટ્રેન બનાવાશે, એમાં બંધ દરવાજાવાળા કોચ ફરજિયાત હશે.
-
હાલમાં સેવા આપતી જૂની લોકલ ટ્રેનોમાં પણ રેટ્રોફિટ દરવાજા લગાડવાનો પ્રયોગ શરૂ કરવામાં આવ્યો છે.
-
AC લોકલ ટ્રેનોમાં તો પહેલેથી જ બંધ દરવાજા હોય છે, હવે Non-AC ટ્રેનોમાં પણ ફરજિયાત દરવાજા રહેશે.
-
વર્ષના અંત સુધી મુસાફરો માટે સંપૂર્ણ સુરક્ષિત લોકલ સેવા શરૂ કરવાનો સરકારનો લક્ષ્ય છે.
હાલની પરિસ્થિતિ : ખુલ્લા દરવાજાની સમસ્યા
મુંબઈની લોકલ ટ્રેનો દાયકાઓથી ખુલ્લા દરવાજા સાથે દોડી રહી છે. તે પાછળના મુખ્ય કારણો :
-
મુસાફરોની ભારે ભીડને કારણે લોકો દરવાજા પાસે લટકીને મુસાફરી કરે છે.
-
પીક અવર્સમાં અંદર ચડવું મુશ્કેલ હોવાથી મુસાફરો ખુલ્લા દરવાજા પર ઊભા રહે છે.
-
ઘણા મુસાફરોને આવતી સ્ટેશન પર ઉતરવા માટે દરવાજા પાસે ઊભા રહેવાની ટેવ પડી ગઈ છે.
આ પરિસ્થિતિએ અનેકવાર દુર્ઘટનાઓને જન્મ આપ્યો છે. આંકડા દર્શાવે છે કે –
-
દર વર્ષે લગભગ 2,000 થી 2,500 મુસાફરો ટ્રેનમાંથી પટકાઈને મોતને ભેટે છે.
-
હજારો મુસાફરો ગંભીર રીતે ઘાયલ થાય છે.
-
સૌથી વધુ અકસ્માતો પીક અવર્સમાં, ખાસ કરીને ચર્ચગેટ-વસઈ, CSMT-કાસારા અને CSMT-પનવેલ રૂટ પર થાય છે.
રેલવે પ્રધાનની યોજનાઓ
અશ્વિની વૈષ્ણવે લોકલ ટ્રેનોમાં સલામતી માટે ત્રણ સ્તરીય યોજના જાહેર કરી છે :
-
રેટ્રોફિટ દરવાજા લગાડવા
-
હાલ જે નૉન-AC લોકલ ટ્રેનો સેવા આપે છે, તેમાં મશીનરી દ્વારા આપમેળે બંધ થનારા દરવાજા લગાડવામાં આવશે.
-
આ ટેક્નૉલોજી ‘ડોર અપગ્રેડેશન સિસ્ટમ’ તરીકે ઓળખાય છે.
-
-
નવી Non-AC ટ્રેનોમાં બંધ દરવાજા ફરજિયાત
-
હવે હવેથી Non-AC લોકલ ટ્રેનો પણ એરલાઈન જેવી બંધ દરવાજાવાળી જ હશે.
-
મુસાફરોને દરવાજા ખુલે ત્યારે જ ચડવા-ઉતરવાની સગવડ મળશે.
-
-
AC લોકલ ટ્રેનોનો વિસ્તાર
-
હાલ મુંબઈમાં AC લોકલ ટ્રેનો ચાલી રહી છે. આમાં પહેલેથી જ બંધ દરવાજા હોય છે.
-
હવે વધુ AC લોકલ ટ્રેનો લાવવામાં આવશે.
-
મુસાફરો માટેના લાભ
-
સુરક્ષા : સૌથી મોટો લાભ એ છે કે અકસ્માતોની સંખ્યા ઘટશે.
-
સગવડતા : દરવાજા આપમેળે ખુલે-બંધ થશે એટલે મુસાફરોને સુવ્યવસ્થિત ચડવા-ઉતરવાની તક મળશે.
-
આધુનિક અનુભવ : મુસાફરી વધુ આરામદાયક અને એરલાઈન જેવા અનુભવ સાથેની બનશે.
-
વિશ્વાસ : મુસાફરો તેમના પરિવારજનોને વધુ વિશ્વાસપૂર્વક મુસાફરી કરવા મોકલી શકશે.
પડકારો
-
મુસાફરોની ભારે ભીડ : પીક અવર્સમાં લાખો મુસાફરો એક સાથે મુસાફરી કરે છે. ત્યારે બંધ દરવાજા કેટલા અસરકારક રહેશે?
-
માનસિકતા બદલવાની જરૂર : વર્ષોથી ખુલ્લા દરવાજા સાથે મુસાફરી કરતા મુંબઈકરોને નવી સિસ્ટમ સ્વીકારવામાં સમય લાગશે.
-
ટેક્નૉલોજીનો જતન : દરવાજા ઓટોમેટિક સિસ્ટમમાં ખામી ન આવે એ માટે મશીનરીની યોગ્ય જાળવણી જરૂરી રહેશે.
-
ખર્ચ : રેટ્રોફિટ દરવાજા લગાડવા અને નવી ટ્રેનો ખરીદવા કરોડો રૂપિયાનો ખર્ચ આવશે.
નિષ્ણાતોની પ્રતિક્રિયા
-
ટ્રાન્સપોર્ટ નિષ્ણાતો કહે છે : “આ નિર્ણય ખૂબ જ અગત્યનો છે. લાંબા સમયથી આની માંગણી થઈ રહી હતી. મુંબઈની સુરક્ષા માટે આ ઐતિહાસિક પગલું સાબિત થશે.”
-
સામાજિક કાર્યકરોનું માનવું છે કે “દર વર્ષે હજારો લોકો મોતને ભેટે છે. બંધ દરવાજા ફરજિયાત થવાથી મૃત્યુઆંક ચોક્કસ ઘટશે.”
-
મુસાફરોની સંસ્થા કહે છે : “બંધ દરવાજા સારો નિર્ણય છે, પરંતુ પીક અવર્સમાં મુસાફરોને અંદર ચડવા મુશ્કેલી થશે. તેના માટે વધારાની બોગીઓ કે ટ્રેનોની સંખ્યા પણ વધારવી પડશે.”
મુંબઈકરોની પ્રતિક્રિયા
-
ઘણા યુવાનો ખુશ છે કે હવે દુર્ઘટનાઓ ઘટશે.
-
કેટલાકે સોશિયલ મીડિયા પર મજાક કરી કે “હવે તો હીરોવાળી સ્ટાઇલમાં દરવાજા પર ઊભા રહીને વીડિયો બનાવવાનો મોકો જ નહીં મળે.”
-
વૃદ્ધ મુસાફરો અને મહિલાઓએ રાહત વ્યક્ત કરી છે કે હવે ચડવા-ઉતરવામાં વધારે સુરક્ષા રહેશે.
-
કેટલાક મુસાફરોને ચિંતા છે કે સિસ્ટમમાં ખામી આવી તો ટ્રેન અટકી જશે કે મુસાફરો અંદર ફસાઈ જશે.
ભવિષ્યની દિશા
-
2025 ના અંત સુધીમાં મુંબઈમાં દોડતી મોટાભાગની ટ્રેનોમાં બંધ દરવાજા ફરજિયાત થઈ જશે.
-
2030 સુધી રેલવે મંત્રાલયનું લક્ષ્ય છે કે સંપૂર્ણ લોકલ નેટવર્ક બંધ દરવાજાવાળી ટ્રેનોમાં રૂપાંતરિત થાય.
-
સાથે સાથે AC લોકલ ટ્રેનોનો વિસ્તાર કરીને મુસાફરોને આધુનિક, આરામદાયક અને સુરક્ષિત સફર કરાવવામાં આવશે.
સમાપન
મુંબઈની લોકલ ટ્રેનોમાં બંધ દરવાજા ફરજિયાત કરવાનો નિર્ણય માત્ર એક ટેક્નૉલોજિકલ ફેરફાર નથી, પણ લાખો મુસાફરોના જીવનને સુરક્ષિત કરવાની દિશામાં ઐતિહાસિક પગલું છે.
અત્યાર સુધીમાં દર વર્ષે હજારો લોકોના મોત થતી દુર્ઘટનાઓ સામે આ નિર્ણય એક મજબૂત જવાબ છે. હવે જરૂર છે કે મુસાફરો પણ પોતાની માનસિકતા બદલે, નિયમોનું પાલન કરે અને આ નવી સિસ્ટમને સહકાર આપે.
મુંબઈની લાઈફલાઇન હવે વધુ સુરક્ષિત બનશે – આ જ આશા સાથે આ યોજના આગળ વધે છે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 6606
