રાષ્ટ્રીય બાળ સ્વાસ્થ્ય કાર્યક્રમનો અદભૂત પ્રભાવ : નાનકડા ખુશાલને નિઃશુલ્ક સારવારથી નવજીવન મળ્યો

પરિચય : એક સામાન્ય મજૂર પરિવારની અસામાન્ય વાર્તા

જામનગર જિલ્લાના લાલપુર તાલુકાના હરિપર ગામમાં રહેતા રમેશભાઈ પરમાર એક સામાન્ય મજૂર છે. રોજગાર માટે મજૂરી એજ તેમના જીવનનો આધાર છે. આવક મર્યાદિત હોવા છતાં, પરિવાર સુખ-દુઃખમાં જીવતો હતો. ૩ જાન્યુઆરી, ૨૦૨૫ના રોજ તેમના ઘરે દીકરાનો જન્મ થયો. દીકરાના જન્મથી ઘરમાં ખુશીનો માહોલ છવાયો અને પરિવારજનોએ તેનું નામ પ્રેમથી “ખુશાલ” રાખ્યું.

પરંતુ, જન્મ પછી થોડા જ દિવસોમાં પરિવારને ખબર પડી કે બાળકના શરીરમાં કંઈક ગડબડ છે. આ સમાચાર સાંભળતાંજ ઘરમાં આનંદની જગ્યાએ દુઃખ અને ચિંતાનું વાતાવરણ ફેલાયું. આ જ ઘટના આગળ ચાલીને **રાષ્ટ્રીય બાળ સ્વાસ્થ્ય કાર્યક્રમ (RBSK)**નું મહત્વ દર્શાવતી એક પ્રેરણાત્મક કથા બની.

શરૂઆતનો આંચકો : જન્મજાત ખોડ-ખાંપણનું નિદાન

જન્મ પછી ખુશાલના શરીરમાં તબીબોને ખામી દેખાઈ. તપાસ કરતા જાણવા મળ્યું કે તેની કમરની હાડકીઓની પાસે ગાંઠ હતી. તબીબી ભાષામાં આ સ્થિતિને ન્યુરલ ટ્યુબ ડિફેક્ટ (Neural Tube Defect) કહેવામાં આવે છે.

આવી ગંભીર સમસ્યાનો સામનો કરવો કોઈપણ પરિવાર માટે આઘાતજનક હોય છે. ખાસ કરીને આર્થિક રીતે નબળા પરિવારો માટે આ પ્રકારની સારવાર શક્ય નથી, કારણ કે ખાનગી હોસ્પિટલોમાં આ ઓપરેશનનો ખર્ચ ૫ થી ૭ લાખ રૂપિયા જેટલો થાય છે.

પરમાર પરિવાર નિરાશ હતો, પરંતુ તેઓ જાણતા નહોતા કે સરકારના RBSK કાર્યક્રમ દ્વારા તેમની આ મુશ્કેલી દૂર થવાની છે.

RBSK ટીમની એન્ટ્રી : આશાની કિરણ

૧૦ જાન્યુઆરી, ૨૦૨૫ના રોજ લાલપુર તાલુકાની RBSK (Rashtriya Bal Swasthya Karyakram) ટીમ ગામની મુલાકાતે આવી. આ ટીમમાં ડો. કાજલ ગોજીયા અને એફ.એચ.ડબલ્યુ. ધર્મિષ્ઠાબેન રાવલિયા સામેલ હતા.

ટીમે ખુશાલનું નિરીક્ષણ કર્યું અને પરિવારને સમજાવ્યું કે સરકાર આ પ્રકારની જન્મજાત ખામી ધરાવતા બાળકોને નિઃશુલ્ક સારવાર આપે છે.

તેમણે પરિવારને આશ્વાસન આપ્યું કે હવે ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. બાળકને યોગ્ય સારવાર મળશે અને સરકાર તરફથી તેનો તમામ ખર્ચ ઉઠાવવામાં આવશે.

જિલ્લા અને તાલુકા આરોગ્ય તંત્રની સક્રિય ભૂમિકા

આ કેસને ગંભીરતાથી લઈને જિલ્લા તંત્ર સક્રિય બન્યું.

જિલ્લા વિકાસ અધિકારી (DDO) શ્રી અંકિત પન્નુના માર્ગદર્શન હેઠળ કેસ આગળ ધપાવવામાં આવ્યો.
મુખ્ય જિલ્લા આરોગ્ય અધિકારી (CDHO) ડો. નુપુર પ્રસાદએ સમગ્ર પ્રક્રિયાની દેખરેખ રાખી.
લાલપુર તાલુકા હેલ્થ ઓફિસર ડો. પી.ડી. પરમારએ પણ ખાસ ધ્યાન આપ્યું.

તંત્રના આ તાત્કાલિક પ્રયાસોથી ખાતરી થઈ કે ખુશાલને યોગ્ય સમય પર યોગ્ય સારવાર મળશે.

અમદાવાદ સિવિલ હોસ્પિટલમાં સફળ ઓપરેશન

RBSK ટીમે ખુશાલને પહેલેથી જમ્મનગરની જી.જી. હોસ્પિટલમાં મોકલ્યો અને ત્યારબાદ વધુ સારી સારવાર માટે અમદાવાદ સિવિલ હોસ્પિટલમાં રિફર કર્યો.

૮ એપ્રિલ, ૨૦૨૫ના રોજ ખુશાલને હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવ્યો. ૧૪ એપ્રિલે નિષ્ણાત સર્જનોએ ખૂબ જ કુશળતાપૂર્વક ઓપરેશન કર્યું. આ ઓપરેશન જોખમી હોવા છતાં સફળ રહ્યું.

૧૦ દિવસની સારવાર બાદ ૨૪ એપ્રિલે ખુશાલને ડિસ્ચાર્જ કરવામાં આવ્યો. ઓપરેશન પછીના દિવસોમાં RBSK ટીમે ઘેર જઈને પણ બાળકની તબિયત તપાસી અને આનંદની વાત એ રહી કે ખુશાલ સંપૂર્ણપણે તંદુરસ્ત હતો.

ખાનગી ખર્ચ સામે સરકારની નિઃશુલ્ક સેવા

ખાનગી હોસ્પિટલમાં આ ઓપરેશન માટે ઓછામાં ઓછા ૫ થી ૭ લાખ રૂપિયાનો ખર્ચ થાત. આટલી રકમ ભરવી મજૂરી કરતા રમેશભાઈ માટે અશક્ય હતું.

પરંતુ, RBSK કાર્યક્રમ હેઠળ આખી સારવાર વિનામૂલ્યે થઈ.
આથી પરિવારને આર્થિક બોજમાંથી મુક્તિ મળી અને બાળકને નવજીવન મળ્યું.

પરિવારની લાગણી : દુઃખમાંથી સુખમાં પરિવર્તન

રમેશભાઈએ જણાવ્યું:
“સરકાર અને RBSK ટીમ ન હોત તો અમારે બાળકને બચાવવું અશક્ય હતું. ખાનગી હોસ્પિટલનો ખર્ચ અમારા માટે અપ્રાપ્ય હતો. પરંતુ, આજે અમારા દીકરાને નવજીવન મળ્યો છે. અમે આ માટે રાજ્ય સરકાર અને સમગ્ર આરોગ્ય તંત્રનો હૃદયપૂર્વક આભાર માનીએ છીએ.”

ખુશાલની માતાએ કહ્યું:
“જ્યારે અમે પ્રથમ વખત બાળકને તકલીફમાં જોયો ત્યારે અમને લાગ્યું કે કદાચ અમારો દીકરો કદી સારું જીવન જીવી નહીં શકે. પરંતુ હવે અમે આશાવાન છીએ કે તે પણ બીજા બાળકો જેવી સામાન્ય રીતે જીવી શકશે.”

રાષ્ટ્રીય બાળ સ્વાસ્થ્ય કાર્યક્રમ (RBSK) શું છે?

ભારત સરકાર દ્વારા શરૂ કરાયેલ આ કાર્યક્રમનો હેતુ શિશુઓથી લઈને ૧૮ વર્ષ સુધીના બાળકોની તબિયતની નિયમિત તપાસ કરવાનો છે.

આ કાર્યક્રમ હેઠળ ચાર પ્રકારની સમસ્યાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવે છે:

જન્મજાત ખામીઓ (Birth Defects)
રોગો (Diseases)
અપંગતાઓ (Deficiencies)
વિકાસમાં વિલંબ (Developmental Delays)

ગુજરાત રાજ્યમાં પણ આ યોજના હેઠળ હજારો બાળકોને સારવાર મળી છે. ખુશાલની વાર્તા એ જ પ્રયત્નોનું જીવંત ઉદાહરણ છે.

સામાજિક સંદેશો : સરકારની યોજનાઓથી લોકો વાકેફ થવા જોઈએ

આ ઘટના પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ગરીબ અને સામાન્ય પરિવારોને સરકાર દ્વારા ચલાવવામાં આવતી યોજનાઓની માહિતી પહોંચાડવી અત્યંત જરૂરી છે.

જો RBSK ટીમ સમયસર ગામે પહોંચી ન હોત તો પરિવાર અજાણ્યો રહી જાય.
આર્થિક તંગીને કારણે બાળકને સારવાર મળી શકી ન હોત.
લોકો સુધી આરોગ્ય યોજનાઓનો પ્રચાર-પ્રસાર કરવો એ પણ સરકાર અને સમાજની સામૂહિક જવાબદારી છે.

નિષ્કર્ષ : ખુશાલની વાર્તા – હજારો પરિવારો માટે આશાની કિરણ

આ સમગ્ર કથામાં ત્રણ મુખ્ય સંદેશો સ્પષ્ટ થાય છે:

સરકારી આરોગ્ય યોજનાઓનો વ્યાપક લાભ સમાજને મળી રહ્યો છે.
RBSK જેવી ટીમોની સક્રિયતા અને નિષ્ઠા અસંખ્ય બાળકોને નવજીવન આપી રહી છે.
ગરીબી હવે આરોગ્ય માટે અવરોધ નહીં રહે, જો સરકારની યોજનાઓનો યોગ્ય ઉપયોગ થાય.

ખુશાલની વાર્તા માત્ર એક બાળકની વાર્તા નથી. આ એ સંદેશો છે કે સંયુક્ત પ્રયત્નોથી કોઈપણ જીવ બચાવી શકાય છે.

જામનગર જિલ્લાના હરિપર ગામમાં એક સામાન્ય મજૂર પરિવારનો દીકરો આજે તંદુરસ્ત છે અને તેના માતા-પિતા ભવિષ્ય માટે આશાવાન છે – અને તેનો શ્રેય રાષ્ટ્રીય બાળ સ્વાસ્થ્ય કાર્યક્રમને જાય છે.

WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL

FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…

Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl

TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl

જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 6606