નવરાત્રીની ઉજવણીમાં નવી ઝલક : લાઉડસ્પીકર સમયવધારો, જ્ઞાનમય પંડાલ અને સળગતી ઈંઢોણીનો અનોખો રાસ

નવરાત્રી એટલે કે શક્તિની ઉપાસનાનો પવિત્ર તહેવાર. માતાજીની અખંડ ભક્તિ, શ્રદ્ધા અને લોકજીવનની ઉજવણી સાથે જોડાયેલ આ તહેવાર માત્ર ધાર્મિક જ નહીં પરંતુ સામાજિક, સાંસ્કૃતિક અને કલાત્મક રંગોથી પણ ભરપૂર રહે છે. દર વર્ષે જેમ જ શરદ ઋતુમાં નવરાત્રીનું આગમન થાય છે, તેમ તેમ સમગ્ર ભારતભરમાં વિશેષ ઉત્સાહ છવાઈ જાય છે. આ તહેવારમાં સંગીત, નૃત્ય, રંગબેરંગી વસ્ત્રો, સજાવટ અને ભક્તિનો અનોખો સંગમ જોવા મળે છે.

આ વર્ષે પણ નવરાત્રીની ઉજવણીને વધુ રંગીન અને ભવ્ય બનાવતી કેટલીક ખાસ જાહેરાતો અને પરંપરાઓએ લોકોમાં નવી ઉર્જા ભરી છે. મુંબઈ જિલ્લાના કલેક્ટર કચેરી દ્વારા ખેલૈયાઓ માટે કરાયેલ મહત્વપૂર્ણ જાહેરાત હોય, કે ઝારખંડના રાંચી શહેરમાં જ્ઞાન પર આધારિત અનોખો પંડાલ હોય અથવા રાજકોટના મવડી ચોક પર યોજાતો સળગતી ઈંઢોણીનો રાસ હોય – બધે જ નવરાત્રીની છટા કંઈક વિશિષ્ટ રીતે પ્રસરી રહી છે.

મુંબઈમાં ખેલૈયાઓ માટે ખુશખબર : રાતે ૧૨ વાગ્યા સુધી ગરબા

નવરાત્રીની રાત્રિઓમાં ખેલૈયાઓની મોજમસ્તી અદભૂત રહે છે. લાઉડસ્પીકરની ધૂન પર રાસ-ગરબાનો માહોલ ખેલૈયાઓને મંત્રમુગ્ધ કરી દે છે. જોકે, ધ્વનિપ્રદૂષણના નિયમોને કારણે સામાન્ય રીતે રાત્રે ૧૦ વાગ્યા બાદ લાઉડસ્પીકર બંધ કરવાની ફરજિયાતી હતી.

પરંતુ આ વર્ષે મુંબઈ જિલ્લા કલેક્ટર કચેરીએ ખેલૈયાઓને વિશેષ રાહત આપી છે. સોમવારથી બુધવાર – એટલે કે ૨૯ સપ્ટેમ્બર, ૩૦ સપ્ટેમ્બર અને ૧ ઑક્ટોબર – આ ત્રણેય દિવસોમાં રાત્રે ૧૨ વાગ્યા સુધી લાઉડસ્પીકર અને ઍમ્પ્લિફાયર વગાડવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે.

સાથે સાથે સવારે ૬ વાગ્યાથી રાત્રે ૧૨ વાગ્યા સુધી ખેલૈયાઓ ધ્વનિના મસ્તીમાં ગરબા રમી શકશે. આમ, નવરાત્રીની છેલ્લી ત્રણ રાતો ખેલૈયાઓ માટે વધુ રોમાંચક બનશે. જોકે, આ મંજૂરી સાથે સાથે કલેક્ટર કચેરીએ સ્પષ્ટ નિર્દેશ કર્યો છે કે ધ્વનિપ્રદૂષણના નિયમોનું કડક પાલન કરવું જ પડશે.

આ જાહેરાતથી મુંબઈ શહેરના ખેલૈયાઓમાં ભારે આનંદ જોવા મળી રહ્યો છે. કારણ કે છેલ્લાં કેટલાક વર્ષોથી સમયમર્યાદાને કારણે ગરબાની મોજ અડધે અધૂરી રહી જતી હતી. હવે ખેલૈયાઓ વધારે સમય સુધી રાસ-ગરબાની મજા માણી શકશે.

ઝારખંડના રાંચીમાં જ્ઞાનમય પંડાલ : “જ્ઞાન જ સાચી શક્તિ”

ભારતભરમાં દુર્ગાપૂજાની પરંપરા પોતાની આગવી ઓળખ ધરાવે છે. ખાસ કરીને પંડાલોની સજાવટમાં હંમેશાં કોઈને કોઈ નવી થીમ અપનાવવામાં આવે છે. આ વર્ષે ઝારખંડના રાંચી શહેરમાં તૈયાર થયેલા એક વિશાળ પંડાલે સૌનું ધ્યાન ખેંચ્યું છે.

આ પંડાલની થીમ હતી – “જ્ઞાન જ સાચી શક્તિ છે.”

અહીં માતાજીના પંડાલને ધર્મગ્રંથો અને વિજ્ઞાનના પુસ્તકોની પ્રતિમૂર્તિઓ વડે સુશોભિત કરવામાં આવ્યો હતો. શ્રી ભગવદ્ગીતા, મહાભારત, રામાયણ જેવા ભારતીય ધર્મગ્રંથો ઉપરાંત રસાયણવિજ્ઞાન, જીવવિજ્ઞાન જેવા આધુનિક વિજ્ઞાનના પુસ્તકોનાં કવર વડે પંડાલને અનોખી રીતે સજાવવામાં આવ્યો હતો.

આથી સ્પષ્ટ સંદેશ આપવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવ્યો કે ભલે તે ધાર્મિક જ્ઞાન હોય કે વૈજ્ઞાનિક જ્ઞાન – બંને જીવનને પ્રકાશિત કરે છે. સાચી શક્તિ માત્ર ભક્તિમાં નથી, પરંતુ જ્ઞાનમાં પણ સમાયેલી છે.

આ પંડાલને જોવા માટે હજારોની સંખ્યામાં લોકો ઉમટી રહ્યા છે. ખાસ કરીને વિદ્યાર્થીઓ અને યુવાનોને આ પંડાલ ખુબ ગમી રહ્યો છે, કારણ કે તે તેમને પરંપરા અને આધુનિકતાની વચ્ચેનું સંતુલન સમજાવે છે.

રાજકોટનો અનોખો રાસ : માથે સળગતી ઈંઢોણી, હાથમાં મશાલ

સૌરાષ્ટ્રમાં નવરાત્રીની ધૂમ ધામ અપ્રતિમ રહે છે. રાજકોટ શહેરમાં તો ગરબાની મજા માટે દેશ-વિદેશમાંથી લોકો ઉમટી આવે છે. પરંતુ અહીંનો એક અનોખો રાસ દેશભરમાં પોતાની આગવી ઓળખ ધરાવે છે – તે છે સળગતી ઈંઢોણીનો રાસ.

આ વિશિષ્ટ રાસ દર વર્ષે મવડી ચોક ખાતે યોજાય છે. અહીં કિશોરીઓ પોતાના માથા પર સળગતી ઈંઢોણી અને હાથમાં મશાલ લઈને નિર્ભયતાથી રાસ રમે છે.

આ દ્રશ્ય અત્યંત રોમાંચક અને સાથે સાથે ભક્તિમય હોય છે. આગની જ્વાળાઓની વચ્ચે રમાતો આ રાસ માતાજીની આરાધનાનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. લોકોમાં વિશ્વાસ છે કે માતાજીની કૃપાથી આ રાસમાં ભાગ લેતી યુવતીઓને કોઈ આંચ ન આવે.

આ અનોખો રાસ જોવા માટે હજારો લોકો ભેગા થાય છે. લોકોના મતે, આ રાસ માત્ર મનોરંજન નથી પરંતુ ભક્તિ, હિંમત અને સમર્પણનું જીવંત પ્રતિક છે.

તહેવારોમાં આનંદ સાથે જવાબદારીનું પાલન

નવરાત્રીની ઉજવણીનો સાર એક જ છે – ભક્તિ, આનંદ અને સામાજિક એકતા. પરંતુ સાથે સાથે આ તહેવાર દરમિયાન નિયમોનું પાલન કરવું એટલું જ મહત્વનું છે.

મુંબઈમાં ખેલૈયાઓને આપવામાં આવેલી સમયસુવિધા આનંદદાયક છે, પરંતુ સાથે સાથે ધ્વનિપ્રદૂષણના નિયમોનું પાલન કરવું ફરજિયાત છે. ઝારખંડના રાંચીનો પંડાલ અમને જ્ઞાનનું મહત્ત્વ સમજાવે છે, તો રાજકોટનો સળગતી ઈંઢોણીનો રાસ આપણને હિંમત અને ભક્તિનું પ્રતિક આપે છે.

આ રીતે ભારતભરમાં નવરાત્રીની ઉજવણી માત્ર એક ધાર્મિક તહેવાર ન રહીને સાંસ્કૃતિક વૈવિધ્ય, ભક્તિ અને માનવ મૂલ્યોના સંદેશનો પાવન પ્રસંગ બની રહે છે.