પંચમહાલમાં પાનમ ડેમના દરવાજામાં લીકેજનો બનાવ: પાણી સંસાધન વિભાગની ટીમે મરામત કામગીરી હાથ ધરી, જીવાદોરી સમાન ડેમની સલામતી અંગે ઉઠ્યા પ્રશ્નો

ઘટનાનો સંક્ષિપ્ત પરિચય

પંચમહાલ જિલ્લાના માટે જીવનદાયી ગણાતો પાનમ ડેમ એકવાર ફરીથી ચર્ચામાં આવ્યો છે. ડેમના બે નંબરના ગેટની ડાબી બાજુના રબર સીલમાં લીકેજ નોંધાતા પાણી સંસાધન વિભાગની ટીમ તરત જ સતર્ક બની હતી. વડોદરા યાંત્રિક વિભાગની ટેકનિકલ ટીમને પણ તાકીદે બોલાવવામાં આવી હતી, જેમણે સ્થળ પર પહોંચી મેન્ટેનન્સની કામગીરી હાથ ધરી.

પાનમ ડેમ પંચમહાલ જિલ્લાના કૃષિ, પીવાના પાણીની જરૂરિયાત અને ઔદ્યોગિક વિકાસ માટે અત્યંત મહત્વનો છે. આવા સમયે લીકેજ જેવી ઘટના લોકોમાં ચિંતા ઊભી કરે છે.

🌊 પાનમ ડેમનું મહત્વ

પાનમ નદી પર બાંધવામાં આવેલ આ ડેમ પંચમહાલ જિલ્લાના ખેડૂતો માટે જીવદોરી સમાન છે.

કૃષિ સિંચાઈ: હજારો હેક્ટર ખેતરોને પાણી મળે છે.
પીવાનું પાણી: ગોધરા સહિતના અનેક શહેરો અને ગામોને પાણી પૂરું પાડવામાં આવે છે.
ઔદ્યોગિક ઉપયોગ: જિલ્લાના નાના-મોટા ઉદ્યોગો આ ડેમના પાણી પર આધારિત છે.

આવા સમયે જો ગેટમાં લીકેજ થાય, તો તેની અસર વિસ્તારના લાખો લોકોના જીવન પર પડી શકે છે.

⚙️ લીકેજની ઘટના અને તાત્કાલિક કાર્યવાહી

ડેમના બે નંબરના ગેટની ડાબી બાજુના રબર સીલમાંથી પાણીનું સ્રાવ થવા લાગ્યું. સામાન્ય રીતે આ સીલ પાણીના દબાણને રોકવા માટે હોય છે. પરંતુ સમય જતાં રબર સીલ નબળા પડે છે અથવા ડેમ પર વધેલા દબાણને કારણે તેમાં ફાટ પડી શકે છે.

📌 જેમ જ અધિકારીઓને આ અંગે જાણ થઈ, તાત્કાલિક:

પાનમ વિભાગની ટીમ સ્થળ પર પહોંચી.
વડોદરા યાંત્રિક વિભાગની ટેકનિકલ ટીમને પણ બોલાવવામાં આવી.
વિશેષ મશીનરીની મદદથી ગેટનું નિરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું.
પાણીનો દબાણ નિયંત્રિત કરવા માટે તાત્કાલિક પગલાં લેવામાં આવ્યા.

🏗️ મેન્ટેનન્સ કામગીરી

લીકેજને અટકાવવા માટે મેન્ટેનન્સ કામગીરી હાથ ધરાઈ:

જૂની રબર સીલની સમારકામ અને ચકાસણી.
જરૂરી હોય ત્યાં નવી સીલ લગાડવાની પ્રક્રિયા.
પાણીના દબાણનું માપન અને નિયંત્રણ.
ગેટની બીજી બાજુઓની પણ તપાસ, જેથી ભવિષ્યમાં આવી સમસ્યા ન સર્જાય.

વિભાગના ઇજનેરો અનુસાર, હાલની સ્થિતિ નિયંત્રણમાં છે અને ડેમની સુરક્ષાને કોઈ ખતરો નથી.

📊 સ્થાનિક લોકોમાં ચિંતા

જ્યારે ડેમના ગેટમાં લીકેજની ખબર ફેલાઈ, ત્યારે આસપાસના ગામોમાં લોકોમાં ચિંતા અને ડર જોવા મળ્યો.

ખેડૂતો ચિંતિત થયા કે જો ડેમમાં મોટું નુકસાન થાય, તો સિંચાઈ માટે પાણી મળશે કે નહીં?
શહેરી વિસ્તારમાં લોકોમાં પ્રશ્નો ઊઠ્યા કે પીવાના પાણી પર અસર થશે કે નહીં?
કેટલાક લોકોએ પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો કે, શું સરકાર નિયમિત મેન્ટેનન્સ કરે છે કે ફક્ત સમસ્યા આવે ત્યારે જ પગલાં લે છે?

🔍 ટેકનિકલ દ્રષ્ટિકોણે સમસ્યા

ડેમના ગેટમાં લાગેલી રબર સીલનું કામ પાણી રોકવાનું હોય છે.

સીલ જૂની થવાથી તેમાં ક્રેક આવી શકે છે.
વધુ દબાણ થતાં સીલ બેસી જાય છે.
નિયમિત ચકાસણી ન થવાથી આવી સમસ્યાઓ અચાનક ઉભી થાય છે.

ઇજનેરો કહે છે કે, ડેમના ગેટની સીલનો જીવનકાળ 8-10 વર્ષ હોય છે, ત્યારબાદ તેને બદલવી જરૂરી છે. જો સમયસર ન બદલાય, તો લીકેજ અને નુકસાનની શક્યતા વધે છે.

📰 અગાઉ પણ આવી ઘટનાઓ

પાનમ ડેમમાં અગાઉ પણ મોનસૂન દરમ્યાન નાનાં-મોટાં લીકેજ કે ટેકનિકલ ખામીના બનાવો થયા છે.

કેટલાક વર્ષો પહેલા ગેટના ગિયર સિસ્ટમમાં ખામી આવી હતી.
એક વખત પાણીનું વધેલું દબાણ ગેટને ખોલવામાં મુશ્કેલી ઉભી કરી હતી.
આવી ઘટનાઓ બાદ સરકારે મોટો ખર્ચ કરી મરામત કાર્ય કરાવ્યું હતું.

💡 લોકોના પ્રશ્નો

આ ઘટના બાદ સ્થાનિકોમાં અનેક પ્રશ્નો ઉઠવા લાગ્યા છે:

શું ડેમનું નિયમિત મેન્ટેનન્સ થાય છે?
જો આવું લીકેજ મોટા પાયે થાય, તો તેનો ભાર કોણ ઉઠાવશે – સરકાર કે કોન્ટ્રાક્ટર?
શું પંચમહાલના નાગરિકો માટે સુરક્ષા સુનિશ્ચિત છે?
ભારે વરસાદ કે પૂર આવે ત્યારે ગેટ્સ સલામત રીતે કાર્ય કરશે?

🌧️ મોનસૂન અને ડેમની સુરક્ષા

હાલ મોનસૂન પૂરતા પ્રમાણમાં સક્રિય છે. ડેમમાં પાણીનું સ્તર સામાન્ય કરતાં વધારે હોય છે. આવી સ્થિતિમાં જો ગેટમાં ખામી આવે, તો પાણી બહાર નિકળી જવાથી પૂરની પરિસ્થિતિ સર્જાઈ શકે છે.

અધિકારીઓએ ખાતરી આપી છે કે હાલ કોઈ જોખમ નથી અને મરામત કાર્ય પૂર્ણ થયા બાદ ડેમ સુરક્ષિત રહેશે.

🗣️ અધિકારીઓના નિવેદનો

પાણી સંસાધન વિભાગના એક અધિકારીએ જણાવ્યું:

“લીકેજની ઘટના તાત્કાલિક નિયંત્રણમાં લઈ લેવામાં આવી છે. રબર સીલની મરામત થઈ રહી છે. ડેમ સંપૂર્ણ સુરક્ષિત છે અને નાગરિકોને ચિંતા કરવાની જરૂર નથી.”

📌 નિષ્કર્ષ

પંચમહાલ જિલ્લાના પાનમ ડેમના ગેટમાં થયેલા લીકેજની ઘટના નાગરિકો માટે એક ચેતવણીરૂપ છે કે ડેમ જેવી જીવનદાયી રચનાઓનું નિયમિત મેન્ટેનન્સ અતિ આવશ્યક છે. તાત્કાલિક કામગીરીથી હાલ પરિસ્થિતિ નિયંત્રણમાં આવી ગઈ છે, પરંતુ આ બનાવે એક મોટો પ્રશ્ન ઊભો કર્યો છે –
શું આપણા ડેમો ખરેખર લાંબા ગાળે સુરક્ષિત છે?