પાટણ જિલ્લાનો એક સામાન્ય ગામ, ચારણકા, આજે વિશ્વના ઉર્જા નકશા પર એક તેજસ્વી બિંદુ બની ગયું છે. જે સ્થાન ક્યારેક સૂકું, પડતર અને અઉપયોગી જમીન ગણાતું હતું, તે આજે ભારતની ગ્રીન રેવોલ્યુશનનું પ્રતીક બની ગયું છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદીની દૃઢ ઇચ્છાશક્તિ, દુરંદેશી દ્રષ્ટિ અને નવીન વિચારોના પરિણામે ચારણકા ગામે સૌર ઉર્જા ક્ષેત્રે એક નવો અધ્યાય લખ્યો છે.
🌞 વિકાસની દીપશખા: એક દૃષ્ટિથી ઉર્જા ક્રાંતિ સુધી
વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદીએ ૭ ઓક્ટોબર, ૨૦૦૧ના રોજ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા તે દિવસથી જ રાજ્યના સર્વાંગી વિકાસની નવી સફર શરૂ થઈ. તેમણે સ્પષ્ટ દિશામાં કહ્યું હતું કે — “ગુજરાત માત્ર ઉદ્યોગથી નહીં, પરંતુ પ્રકૃતિની શક્તિથી પણ ઊર્જા ઉત્પન્ન કરશે.” આ જ વિચારથી સૌર ઉર્જાના ક્ષેત્રે તેમણે નવી ક્રાંતિનો શંખનાદ કર્યો.
તેમના નેતૃત્વ હેઠળ ૨૦૧૦માં પાટણ જિલ્લાના ઉત્તર છેડે આવેલ ચારણકા ગામે ૩,૦૦૦ એકર જમીન પર ગુજરાત સોલાર પાર્ક પ્રોજેક્ટનું ભૂમિપૂજન કરવામાં આવ્યું. આ યોજના એ સમયગાળા માટે વિશ્વના સૌથી મોટાં પ્રોજેક્ટ્સમાંની એક ગણાતી હતી. ત્યારબાદ માત્ર બે વર્ષમાં જ, એપ્રિલ ૨૦૧૨માં, તત્કાલીન મુખ્યમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આ પ્રોજેક્ટ રાષ્ટ્રને સમર્પિત કર્યો હતો.
⚡ “સૂર્યથી સમૃદ્ધિ” — ચારણકાનો ચમત્કાર
ચારણકા સોલાર પાર્કના સ્થાપનથી માત્ર એક વીજ પ્રોજેક્ટ નહીં, પરંતુ “સૂર્યથી સમૃદ્ધિ”નો વિચાર સાકાર થયો. પ્રારંભમાં ૨૧૪ મેગાવોટ ઇન્સ્ટોલ કેપેસિટીથી શરૂ થયેલો આ પ્રોજેક્ટ આજે વધીને ૭૩૦ મેગાવોટ સુધી પહોંચી ગયો છે. અત્યારે અહીં ૩૬ જેટલી રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ કાર્યરત છે, જેમાં અદાણી, ટાટા, વીજાય ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, એસીયન, એબીઇબી જેવી પ્રતિષ્ઠિત કંપનીઓનો સમાવેશ થાય છે.
સોલાર પાર્કનો વિસ્તાર હવે ૫,૦૦૦ એકર સુધી ફેલાયો છે. અહીં રોજબરોજ હજારો સોલાર પેનલો સૂર્યકિરણોને વીજળીમાં પરિવર્તિત કરી દેશના અનેક ભાગોમાં પ્રકાશ અને ઉર્જા પહોંચાડે છે.
🌍 વિશ્વ ફલક પર ગુજરાતની ગૌરવ ગાથા
ચારણકા સોલાર પાર્કે ગુજરાતને ક્લીન એન્ડ ગ્રીન એનર્જી ક્ષેત્રે વિશ્વના નકશા પર અંકિત કર્યું છે. વિશ્વના અનેક દેશોના પ્રતિનિધિઓ, એનર્જી નિષ્ણાતો અને ટેક્નોલોજી ક્ષેત્રના અગ્રણી સંસ્થાઓએ ચારણકા મોડલનો અભ્યાસ કર્યો છે. અમેરિકા, જર્મની, જાપાન, દક્ષિણ કોરિયા, ફ્રાન્સ જેવા દેશોના પ્રતિનિધિઓએ અહીં મુલાકાત લઈને ભારતીય ઉર્જા નીતિને પ્રશંસા કરી છે.
યુએનના ટકાઉ વિકાસ લક્ષ્યો (SDGs) હેઠળ પણ ચારણકા પ્રોજેક્ટને “મોડેલ ફોર રિન્યુએબલ એનર્જી ઇમ્પ્લિમેન્ટેશન” તરીકે ઉલ્લેખવામાં આવ્યો છે.
👷 રોજગારી અને સ્થાનિક વિકાસનો નવો માપદંડ
આ પ્રોજેક્ટ માત્ર વીજળી પૂરું પાડતો નથી, પરંતુ ચારણકા અને આસપાસના ગામોના લોકોના જીવનમાં પણ પ્રકાશ ફેલાવી રહ્યો છે. સોલાર પાર્કની સ્થાપનાથી અહીં ૧૨૦૦થી ૧૫૦૦ લોકો માટે સીધી રોજગારી ઊભી થઈ છે. સાથે જ હજારો લોકો માટે પરોક્ષ રીતે પરિવહન, મેન્ટેનન્સ, ટેક્નિકલ સર્વિસીસ અને અન્ય ક્ષેત્રોમાં રોજગારીનાં દરવાજા ખુલ્યાં છે.
સ્થાનિક ગ્રામજનો માટે રસ્તાઓ, પાણી પુરવઠા, શાળાઓ અને આરોગ્ય સેવાઓમાં સુધારા થયા છે. આ રીતે સોલાર પાર્ક માત્ર ઉર્જાનો સ્ત્રોત જ નહીં, પરંતુ સામાજિક અને આર્થિક પરિવર્તનનો કેન્દ્રબિંદુ પણ બની ગયો છે.
☀️ “રણની ધૂળમાંથી ઊર્જાનો ઉદય”
પાટણ જિલ્લાનું ચારણકા એક સમય એવા વિસ્તાર તરીકે ઓળખાતું હતું જ્યાં વરસાદ ઓછો, જમીન બાંઝ અને ખેતી અશક્ય માનાતી. પરંતુ આ જ રણપ્રદેશ આજે “રણની ધૂળમાંથી ઊર્જાનો ઉદય” બની ગયો છે. જ્યાં પહેલા પ્રકૃતિની કઠોરતા હતી, ત્યાં આજે સૂર્યપ્રકાશનું સોનામાં રૂપાંતર થતું જોવા મળે છે.
આ વિસ્તારના નાગરિકો ગર્વથી કહે છે કે – “જે જમીન ક્યારેક અમને આપતી ન હતી, એ આજે સમગ્ર દેશમાં વીજળી આપતી બની છે.”
💡 ટેક્નોલોજી અને ટકાઉપણાનો સંકલન
ચારણકા સોલાર પાર્ક માત્ર વીજ ઉત્પાદનનું કેન્દ્ર નથી, પણ ટકાઉ વિકાસ અને આધુનિક ટેક્નોલોજીનો જીવંત ઉદાહરણ છે. અહીં સ્માર્ટ ગ્રીડ ટેક્નોલોજી, ઇન્ટરકનેક્ટેડ વીજ લાઇનો અને અદ્યતન મોનિટરિંગ સિસ્ટમ દ્વારા વીજ પ્રવાહનું સંચાલન થાય છે.
વીજ ઉત્પાદનની સાથે સાથે, ઉર્જા સંગ્રહ (energy storage), પાણી બચત અને પર્યાવરણ સંતુલન જેવા પાસાંઓ પર પણ વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે. વીજળી ઉત્પન્ન કરતી પેનલ્સની નીચે છોડ ઉગાડવાની પદ્ધતિ અપનાવવામાં આવી છે, જેથી જમીનની ઉર્વરતા જળવાઈ રહે.
🏛️ “ગુજરાત મોડલ” નો જીવંત દાખલો
વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદીએ મુખ્યમંત્રી તરીકે શરૂ કરેલા “સૂર્ય શક્તિ” કાર્યક્રમને આજે ભારતની ઉર્જા નીતિમાં મુખ્ય સ્થાન પ્રાપ્ત થયું છે. ચારણકા સોલાર પાર્ક એ તેનું જીવંત ઉદાહરણ છે — એક એવી યોજના, જ્યાં સરકાર, ઉદ્યોગ અને નાગરિકો વચ્ચે સમન્વયથી વિકાસની નવો પાયો નાખવામાં આવ્યો છે.
“ગુજરાત મોડલ” હવે માત્ર એક રાજકીય સૂત્ર નથી, પરંતુ વિશ્વ સ્વીકૃત વિકાસનું પરિમાણ બની ગયું છે. ચારણકા સોલાર પાર્ક આ મોડલનો સૌથી તેજસ્વી તારો છે.
🌱 પર્યાવરણ પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતા
ચારણકા સોલાર પાર્ક દર વર્ષે આશરે ૧૦ લાખ ટન કાર્બન ઉત્સર્જન ટાળે છે, જે પર્યાવરણ માટે વિશાળ યોગદાન છે. આ દ્વારા હજારો વૃક્ષો રોપવાના સમાન પર્યાવરણીય લાભ મળે છે. આ રીતે ગુજરાત માત્ર વીજળી નહીં, પરંતુ પ્રકૃતિનું રક્ષણ કરતી ઊર્જા ઉત્પન્ન કરી રહ્યું છે.
🗣️ સ્થાનિક નાગરિકોની ગૌરવભાવના
ચારણકાના એક વરિષ્ઠ ગ્રામજને જણાવ્યું કે —
“પહેલા અમારું ગામ કોઈને ઓળખાતું ન હતું. આજે જ્યારે કોઈ કહે છે કે હું ચારણકાનો છું, ત્યારે લોકો તાળીઓ પાડે છે. આ વડાપ્રધાન મોદીની દુરંદેશી દ્રષ્ટિનો પરિણામ છે.”
બીજા યુવાન ખેડૂતે ઉમેર્યું —
“અહીં સૂર્યના કિરણોથી વીજળી બને છે, પણ એ વીજળી સાથે આપણા જીવનમાં પણ પ્રકાશ આવ્યો છે.”
🔮 ભવિષ્ય માટેનો માર્ગ
ચારણકા સોલાર પાર્કની સફળતાને આધારે હવે ગુજરાતના અન્ય જિલ્લાઓમાં પણ અનેક ગ્રીન એનર્જી પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ થયા છે — જેમ કે ધોળેરા, સુરેન્દ્રનગર અને બનાસકાંઠામાં નવી સૌર ઉર્જા યોજનાઓનું આયોજન થઈ રહ્યું છે.
ભારત સરકારે ૨૦૩૦ સુધી ૫૦૦ ગીગાવોટ રિન્યુએબલ એનર્જી ઉત્પન્ન કરવાનો ધ્યેય નક્કી કર્યો છે, જેમાં ચારણકાનું યોગદાન મહત્વપૂર્ણ ગણાશે.
સમાપ્તિ:
રણના ધૂળિયા ધરતી પરથી ઉર્જાનો અખૂટ સ્ત્રોત ઉભો કરનાર ચારણકા આજે માત્ર ગુજરાત નહીં, પરંતુ સમગ્ર ભારતનો ગૌરવ છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદીની દીર્ઘદ્રષ્ટિએ આ નાનકડા ગામને વૈશ્વિક ખ્યાતિ અપાવી છે.
ચારણકાનો સૂર્ય હવે માત્ર આકાશમાં નહીં, પરંતુ દરેક ભારતીયના હૃદયમાં તેજસ્વી બની ચમકે છે — વિકાસ, ઉર્જા અને આત્મનિર્ભર ભારતના પ્રતીક રૂપે.
