નવી દિલ્હીથી એક મહત્વપૂર્ણ જાહેરાત સામે આવી છે – સરકાર દ્વારા હવે એક નવી ફરજિયાત પ્રક્રિયા શરૂ કરવામાં આવી છે, જેને KYV (Know Your Vehicle) નામ આપવામાં આવ્યું છે. જેમ પહેલા “Know Your Customer (KYC)” દ્વારા બેંકિંગ સિસ્ટમને વધુ સુરક્ષિત બનાવવામાં આવી હતી, એ જ રીતે હવે “Know Your Vehicle” દ્વારા વાહન અને FASTag સિસ્ટમને વધુ પારદર્શક અને દુરુપયોગમુક્ત બનાવવા પ્રયાસ કરવામાં આવી રહ્યો છે.
૧ નવેમ્બર, ૨૦૨૪થી શરૂ થયેલી આ નવી પ્રક્રિયા હેઠળ, દરેક FASTag ધારક માટે પોતાના વાહનની સાચી માહિતી અપલોડ કરવી ફરજિયાત બની ગઈ છે. હવે માત્ર ફાસ્ટેગ લગાવવાથી કામ નહીં ચાલે – તમારે તમારા વાહનની આરસી બુક (RC Book), વાહનનો ફોટોગ્રાફ, અને કેટલીક અન્ય માહિતી પણ ઓનલાઇન અપલોડ કરવી પડશે.
આ નવી ફરજિયાત પ્રક્રિયાએ લાખો વાહનચાલકોમાં મિશ્ર પ્રતિસાદ ઉભો કર્યો છે. કેટલાક લોકો આને સુરક્ષા માટે જરૂરી પગલું માને છે, જ્યારે ઘણા લોકો કહે છે કે “આ એક વધુ ઝંઝટ છે જે સામાન્ય નાગરિક માટે મુશ્કેલી વધારશે.”
🚘 KYV શું છે અને કેમ ફરજિયાત બન્યું?
સરકારે આ નવી પ્રક્રિયા “Know Your Vehicle” (KYV) તરીકે શરૂ કરી છે, જેનો હેતુ છે FASTag સિસ્ટમમાં વધતા દુરુપયોગને અટકાવવો. NHAI (National Highways Authority of India) અને NPCI (National Payments Corporation of India)ની સંયુક્ત પહેલ તરીકે આ પ્રક્રિયા અમલમાં આવી છે.
સરકારના જણાવ્યા મુજબ, અનેક ટ્રાન્સપોર્ટ વાહનચાલકો દ્વારા FASTag સિસ્ટમનો ખોટો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો હતો. ઉદાહરણ તરીકે, ટ્રક અથવા કોમર્શિયલ વાહનચાલકો વ્યક્તિગત કાર માટેના FASTag નો ઉપયોગ કરતા હતા, જેથી ઓછો ટોલ ટેક્સ ચૂકવી શકાય. આવી રીતે દર મહિને કરોડો રૂપિયાનો નુકસાન થઈ રહ્યો હતો.
અત્યાર સુધીમાં એક વ્યક્તિ પાસે અનેક FASTag હતા, જે વિવિધ વાહનોમાં ફેરફારથી વપરાતા હતા. આથી સિસ્ટમમાં ગોટાળો અને ટેક્સ ચોરીના કિસ્સા વધ્યા. આ જ કારણસર હવે સરકારએ સ્પષ્ટ કહ્યું છે –
“એક વાહન માટે માત્ર એક FASTag અને તે પણ તેના મૂળ RC નંબર સાથે જ જોડાયેલ હશે.”
📋 KYV પ્રક્રિયા કેવી રીતે કરવી – સ્ટેપ બાય સ્ટેપ માર્ગદર્શિકા
KYV પ્રક્રિયા સરળ રાખવામાં આવી છે, પરંતુ જરૂરી માહિતી વગર તે પૂર્ણ નહીં થાય. ચાલો જોઈએ કેવી રીતે કરવી:
1️⃣ લૉગિન કરો:
તમે જે બેંક અથવા ફિનટેક કંપનીમાંથી FASTag લીધું છે, તેમની ઑફિશિયલ વેબસાઈટ અથવા મોબાઈલ એપ પર લૉગિન કરો.
2️⃣ KYV વિકલ્પ પસંદ કરો:
એપમાં “Know Your Vehicle” અથવા “KYV Update” તરીકેનો વિકલ્પ દેખાશે, તેને પસંદ કરો.
3️⃣ ફોટો અપલોડ કરો:
-
તમારે તમારા વાહનનો આગળથી ફોટો અપલોડ કરવો પડશે, જેમાં નંબર પ્લેટ અને FASTag સ્પષ્ટ દેખાય.
-
ત્યારબાદ વાહનનો સાઇડ ફોટો પણ અપલોડ કરવો પડશે, જેમાં ટાયર અને ચેસીસનો ભાગ દેખાય.
4️⃣ RC બુક અપલોડ કરો:
તમારી **RC બુક (Registration Certificate)**નો સ્કેન કરેલો નકલ અથવા સ્પષ્ટ ફોટો અપલોડ કરો.
5️⃣ માહિતી ચકાસો:
સિસ્ટમ આપમેળે તમારા વાહનનો નંબર, માલિકનું નામ, ચેસિસ નંબર વગેરે ચકાસશે.
6️⃣ સબમિટ કરો:
બધી વિગતો સાચી હોવાનું ખાતરી કર્યા પછી “Submit” બટન દબાવો.
7️⃣ ચકાસણી પ્રક્રિયા:
FASTag જારી કરનાર બેંક અથવા એનપીસીઆઈ ટીમ આ માહિતીનું વેરિફિકેશન કરશે. મંજૂર થયા પછી તમારો FASTag સક્રિય રહેશે.
જો તમે આ પ્રક્રિયા નહીં કરો તો તમારો FASTag ઓટોમેટિક રીતે બ્લૉક અથવા નિષ્ક્રિય થઈ જશે.
🔁 દર ત્રણ વર્ષે ફરીથી કરવી પડશે ચકાસણી
સરકારએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે KYV એક વખતની પ્રક્રિયા નથી. દર ત્રણ વર્ષે એકવાર ફરીથી KYV અપડેટ કરાવવી ફરજિયાત રહેશે.
આ નિર્ણયનું કારણ છે –
-
વાહન માલિકી બદલાય શકે છે.
-
વાહન વેચાઈ જાય અથવા ટ્રાન્સફર થાય તો નવી માહિતી દાખલ થવી જરૂરી છે.
-
સિસ્ટમ અપડેટ રહે અને ખોટી વિગતો દૂર થાય.
આથી દર ત્રણ વર્ષે દરેક FASTag ધારકને ફરીથી પોતાના વાહનની ફોટા અને RC બુક અપલોડ કરવાની રહેશે.
💬 વાહનચાલકોની પ્રતિક્રિયા
આ નવા નિયમ અંગે વાહનચાલકોમાં મિશ્ર પ્રતિસાદ જોવા મળ્યો છે.
સુરેશ પટેલ (કાર માલિક, અમદાવાદ):
“હું માનું છું કે આ નિયમ ઉપયોગી છે, કારણ કે ઘણા લોકો ખોટા FASTag નો ઉપયોગ કરી સરકારને નુકસાન પહોંચાડે છે. પરંતુ સામાન્ય માણસ માટે દર ત્રણ વર્ષે આ પ્રક્રિયા કરવી થોડી મુશ્કેલ બને.”
હેમંત વાઘેલા (ટ્રક ડ્રાઈવર, રાજકોટ):
“અમારા જેવા ડ્રાઇવરો માટે પહેલેથીજ ટોલ ચાર્જ મોટો છે. હવે આ KYV માટે ફોટા, RC અપલોડ કરવા માટે શહેરમાં દોડવું પડશે. ઈન્ટરનેટ ન હોય તેવા વિસ્તારોમાં આ મુશ્કેલ છે.”
🏦 બેંકો અને કંપનીઓની તૈયારી
FASTag જારી કરતી બેંકો – જેમ કે HDFC, ICICI, Axis, Paytm, Airtel Payments Bank –એ પોતાના પ્લેટફોર્મ પર KYV માટે નવા અપડેટ રજૂ કર્યા છે. ગ્રાહકોને SMS, ઈમેલ અને એપ દ્વારા KYV પૂર્ણ કરવા નોટિસ મોકલાઈ રહી છે.
NHAI દ્વારા પણ સ્પષ્ટ સૂચના આપી છે કે ૧ નવેમ્બર, ૨૦૨૪ પછી KYV વગરના FASTagને ટોલ પ્લાઝા પર સ્વીકારવામાં નહીં આવે.
બેંક અધિકારીઓ કહે છે કે સિસ્ટમ સંપૂર્ણ ડિજિટલ છે અને માત્ર ૫ થી ૧૦ મિનિટમાં KYV પૂરી કરી શકાય છે.
🧩 દુરુપયોગના ઉદાહરણો
સરકારના જણાવ્યા મુજબ, છેલ્લા કેટલાક મહિનામાં FASTag દુરુપયોગના હજારો કિસ્સાઓ સામે આવ્યા હતા.
-
કેટલીક ટ્રાન્સપોર્ટ કંપનીઓએ વ્યક્તિગત કાર માટેના FASTag ખરીદી ટ્રકોમાં લગાવી દીધા હતા.
-
કેટલીક જગ્યાએ એક જ FASTag ઘણા વાહનોમાં શેર કરાતા હતા.
-
નકલી FASTag અથવા ચોરાયેલા FASTagના કિસ્સાઓ પણ નોંધાયા હતા.
આ બધું કારણે ટોલ કલેક્શન સિસ્ટમમાં ગેરરીતિ અને ખોટી આવકના કિસ્સાઓ જોવા મળ્યા. KYV બાદ હવે દરેક FASTag ચોક્કસ વાહન અને તેની RC સાથે લિંક રહેશે, જેનાથી ખોટો ઉપયોગ અટકશે.
🔒 સુરક્ષાના દૃષ્ટિકોણથી KYVનું મહત્વ
KYV માત્ર પ્રશાસનિક કાર્યવાહી નથી, તે એક સુરક્ષા સુધારણા પગલું છે. કારણ કે વાહનની સાચી ઓળખ અને માલિકની માહિતી જોડાતા હવે ટોલ ગેટ અથવા હાઇવે પર ગેરકાયદેસર વાહન ચાલકોને ઓળખવું સરળ બનશે.
આ સાથે જ જો કોઈ વાહન ગુમ થઈ જાય કે ગુનો થાય તો KYV ડેટાબેઝ પોલીસ અને NHAI માટે મદદરૂપ બનશે.
📱 ડિજિટલ ઈન્ડિયા તરફ વધુ એક પગલું
KYV એ “ડિજિટલ ઈન્ડિયા” અભિયાનનો પણ એક ભાગ છે. આ પ્રક્રિયા મારફતે વાહન વ્યવહાર વિભાગ (RTO), બેંકિંગ સિસ્ટમ અને ટોલ પ્લાઝાઓ વચ્ચે ડિજિટલ કનેક્ટિવિટી વધશે.
ભવિષ્યમાં આ ડેટા સ્માર્ટ હાઇવે સિસ્ટમ, ઇલેક્ટ્રોનિક વ્હીકલ ટ્રેકિંગ અને ઓટોમેટિક ટોલ ડિડક્શન જેવી સુવિધાઓ સાથે જોડાશે.
⚠️ જો KYV નહીં કરાય તો શું થશે?
જો તમે ૧ નવેમ્બર, ૨૦૨૪ પછી પણ KYV નહીં કરો, તો નીચેના પરિણામો આવશે:
-
તમારો FASTag નિષ્ક્રિય થઈ જશે.
-
ટોલ પ્લાઝા પર તમારું વાહન “Unverified Vehicle” તરીકે બતાવશે.
-
તમને ટોલ ગેટ પર રોકી ચકાસણી થઈ શકે છે.
-
જો ખોટો FASTag વપરાતો જણાશે તો દંડ પણ લાગુ થઈ શકે છે.
🌐 અંતમાં – “એક વાહન, એક ટેગ”નો યુગ શરૂ
આ નવી પહેલ સાથે સરકારે સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો છે –
“એક વાહન માટે એક જ FASTag, અને તે પણ પ્રમાણિત માહિતી સાથે જ માન્ય રહેશે.”
આ નિયમ શરૂઆતમાં મુશ્કેલ લાગે પરંતુ લાંબા ગાળે એ સિસ્ટમને વધુ પારદર્શક, સુરક્ષિત અને વિશ્વસનીય બનાવશે.
🏁 અંતિમ સંદેશ
KYV એટલે કે “Know Your Vehicle” માત્ર દસ્તાવેજી પ્રક્રિયા નથી, પરંતુ એ ટ્રાન્સપેરન્ટ ટ્રાન્સપોર્ટ સિસ્ટમ તરફનો મોટો પગલું છે. દરેક વાહનચાલકે હવે સમજવું પડશે કે ડિજિટલ યુગમાં જવાબદારી સાથે ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ જરૂરી છે.
જેમ એક સમય KYCથી બેંકિંગ સિસ્ટમ સ્વચ્છ બની, તેમ હવે KYVથી ટોલ સિસ્ટમ અને વાહન રજીસ્ટ્રેશન વ્યવસ્થા વધુ પારદર્શક બનશે.
“તમારું વાહન, તમારું ટેગ, તમારી ઓળખ – KYV સાથે હવે બધું રહેશે એક ક્લિકમાં સુરક્ષિત.” 🚘
