જામનગર : હાલ જામનગર જિલ્લાના કૃષિ ક્ષેત્રમાં મગફળીની આવકનો સમય જોરશોરથી ચાલી રહ્યો છે. પરંતુ આ વર્ષે હવામાનની અનિશ્ચિતતા અને બજારમાં ભાવના ઉતાર-ચઢાવ વચ્ચે ખેડૂતોમાં ચિંતા છવાઈ છે. જામનગરના હાપા માર્કેટીંગ યાર્ડની બહાર મગફળી લઈને આવેલા ખેડૂતોની અવિરત કતારો જોવા મળી રહી છે. કેટલાક ખેડૂતો ગઈ કાલ બપોરથી જ પોતાના ટ્રેક્ટર, ટેમ્પો અને ટ્રકમાં ભરેલી મગફળી લઈને યાર્ડની બહાર ઊભા રહી ગયા હતા.
🌾 મગફળીની મોસમ – મહેનતના પસીનાનો પાક હવે યાર્ડ સુધી
દર વર્ષે ઓક્ટોબર-નવેમ્બરમાં જામનગર જિલ્લામાં મગફળીની મુખ્ય આવક શરૂ થાય છે. ખાસ કરીને કલાવડ, ધ્રોલ, જામજોધપુર, જામનગર અને જોડીયા તાલુકાઓના ખેડૂતો મોટી સંખ્યામાં મગફળી લઈને હાપા માર્કેટીંગ યાર્ડ પહોંચે છે. આ વર્ષે વરસાદ સમયસર અને પૂરતો પડ્યો હોવાથી મગફળીનું ઉત્પાદન સારું થયું છે, પરંતુ ભાવમાં અનિશ્ચિતતા હોવાથી ખેડૂતોમાં અશાંતિ છે.
હાલ યાર્ડની બહાર 200 જેટલાં વાહનોમાં મગફળી ભરેલી જોવા મળી હતી. લાંબી લાઇન ગામના રસ્તા સુધી ફેલાઈ ગઈ હતી. કેટલાક ખેડૂતો માટે આ દ્રશ્ય રોજિંદું બની ગયું છે, કારણ કે તેઓ રોજ સવારે વહેલા આવી જાય છે અને સાંજ સુધી તેમની વારમાં ખરીદી થાય છે કે નહીં તે જોયા કરે છે.
🚜 ખેડૂતોની કહાણી – “મગફળી તો કાપી લીધી, પણ ભાવ ક્યાં છે?”
ભાદ્રાપદની વરસાદી મોસમ પૂરી થયા બાદ ખેડૂતો માટે મગફળી મુખ્ય આશાનો પાક ગણાય છે. જામજોધપુર તાલુકાના ખેડૂત વલ્લભભાઈ ગોહિલ કહે છે,
“અમે આખું વર્ષ મહેનત કરીએ છીએ. બીજ, ખાતર, મજૂરી, ડીઝલ – બધાનો ખર્ચ થયો છે. હવે મગફળી તૈયાર થઈ છે પણ યાર્ડમાં ભાવ મળતો નથી. જો સરકાર ટેકાનો ભાવ આપે તો જ અમને થોડી રાહત મળશે.”
હાલ મગફળીનો ખુલ્લા બજારમાં ભાવ 1000 થી 1100 રૂપિયા પ્રતિ 20 કિલો વચ્ચે ચાલી રહ્યો છે, જ્યારે સરકાર દ્વારા જાહેર કરાયેલ ટેકાનો ભાવ 1325 રૂપિયા પ્રતિ 20 કિલો છે. એટલે ખેડૂતો સરકારની ખરીદી ઝડપથી શરૂ કરે તેવી માંગ કરી રહ્યા છે.
🏢 હાપા માર્કેટીંગ યાર્ડની સ્થિતિ – ધસમસતું ચિત્ર
હાપા યાર્ડના પ્રવેશદ્વાર પાસે જ મગફળીના ગાંઠથી ભરેલા ટ્રેક્ટર, ટેમ્પો અને ટ્રકની કતારો લાગી ગઈ છે. કેટલાક ખેડૂતો માટે ચા અને પાણીની વ્યવસ્થા યાર્ડ કમિટીએ કરી છે, પરંતુ ભારે ભીડને કારણે મુશ્કેલીઓ પણ ઉભી થઈ રહી છે.
યાર્ડના ચેરમેનએ જણાવ્યું કે, “અમે ખેડૂતો માટે તમામ વ્યવસ્થા કરી છે. પરંતુ મગફળીની આવક ખૂબ વધી ગઈ છે. દરેક દિવસ 7000 ક્વિન્ટલથી વધુ મગફળી યાર્ડમાં આવે છે.”
કેટલાક ખેડૂતો રાત્રી રોકાઈ પણ ગયા છે, કારણ કે તેઓને ડર છે કે કતારમાં પાછળ રહી જશો તો મગફળી ખરાબ થઈ જશે અથવા ભાવ ઘટી જશે.
📦 જણસી સ્વીકારવાની પ્રક્રિયા – તંત્ર કાર્યરત
હાપા માર્કેટીંગ યાર્ડ દ્વારા જણસી સ્વીકારવાની પ્રક્રિયા માટે ખાસ કાઉન્ટર ખોલવામાં આવ્યા છે. ખેડૂતોની આવકના આધારે ટોકન સિસ્ટમ અમલમાં મૂકવામાં આવી છે.
ખેડૂતોના મગફળીના નમૂનાઓ લઈ ગુણવત્તા ચકાસણી થાય છે અને પછી વજન પ્રક્રિયા હાથ ધરવામાં આવે છે.
યાર્ડના એક અધિકારીએ જણાવ્યું કે, “દરરોજ આશરે 400 ખેડૂતોની જણસી સ્વીકારીએ છીએ. છતાં પણ લાઇન વધી રહી છે. સરકારની ખરીદી શરૂ થાય એટલે ખેડૂતોને મોટું રાહત મળશે.”
🧾 સરકારી ટેકાના ભાવે ખરીદીની રાહ
ખેડૂતોની મુખ્ય માંગ એ છે કે સરકાર વહેલી તકે ટેકાના ભાવે મગફળીની ખરીદી શરૂ કરે. હાલમાં રાજય સરકારે “નાફેડ” મારફતે ટેકાના ભાવે ખરીદીની જાહેરાત કરી છે, પરંતુ હજી સુધી જામનગરમાં કેન્દ્ર શરૂ થયું નથી.
ખેડૂત સંગઠનોના પ્રતિનિધિ ધીરુભાઈ પાદરીએ કહ્યું,
“સરકાર કહે છે કે ખેડૂતોની ચિંતા કરે છે, પણ જો ટેકાના ભાવની ખરીદી મોડે શરૂ થશે તો ખેડૂતોને મોટું નુકસાન થશે. હાલ ભાવ ઓછા છે, અને મગફળી ખરાબ થવાની પણ શક્યતા છે.”
📢 ખેડૂતોની માગ – “ટેકાનો ભાવ અમારો અધિકાર”
હાપા યાર્ડની બહાર ખેડૂતોની બેઠક યોજાઈ, જેમાં અનેક તાલુકાના ખેડૂતો જોડાયા હતા. સૌએ એકમતથી સરકારને અપીલ કરી કે :
-
ટેકાના ભાવે ખરીદી તરત શરૂ થાય.
-
દરેક તાલુકામાં ખરીદી કેન્દ્ર ખોલવામાં આવે.
-
ખરીદી પ્રક્રિયા પારદર્શક બને.
-
ખેડૂતોને રોકડ અથવા DBT દ્વારા તાત્કાલિક ચુકવણી મળે.
ખેડૂતોનું કહેવું છે કે વર્ષ દર વર્ષ સરકાર ટેકાનો ભાવ જાહેર કરે છે, પરંતુ ખરીદીની પ્રક્રિયા મોડેથી શરૂ થતી હોવાથી ખેડૂતોને ખુલ્લા બજારમાં ઓછા ભાવે વેચવું પડે છે.
🌦️ કમોસમી વરસાદનો પણ અસરકારક ઝાટકો
આ વર્ષે સપ્ટેમ્બર બાદ અચાનક કમોસમી વરસાદ પડવાથી મગફળીના દાણા ભીંજાઈ ગયા હતા, જેના કારણે ગુણવત્તામાં ઘટાડો થયો છે. કેટલાક વિસ્તારોમાં મગફળીના થેલા ભીના થઈ જતા નુકસાન થયું છે.
ખેડૂત ગોવિંદભાઈ સોલંકીએ જણાવ્યું,
“વરસાદને લીધે દાણા કાળા પડી ગયા છે. હવે જો સરકાર તરત ખરીદી નહીં કરે તો અમારું બધું બગડી જશે.”
💼 જિલ્લા તંત્રનો પ્રતિભાવ
જામનગર જિલ્લાના કૃષિ અધિકારી શ્રી કે.જી. વાધેરાએ જણાવ્યું,
“હાપા યાર્ડ સહિત તમામ મુખ્ય યાર્ડમાં મગફળીની આવક વધી છે. તંત્ર સરકાર સાથે સતત સંપર્કમાં છે. આગામી દિવસોમાં નાફેડ કેન્દ્રો શરૂ કરવાની શક્યતા છે.”
તેમણે ઉમેર્યું કે, “ખેડૂતોને અનુરોધ છે કે તેઓ ગુણવત્તા મુજબ મગફળી લાવે. જેની ગુણવત્તા સારી હશે તેને યોગ્ય ભાવ મળશે.”
💰 ખુલ્લા બજારના વેપારીઓની ભૂમિકા
બીજી તરફ યાર્ડમાં ખાનગી વેપારીઓ પણ મોટી સંખ્યામાં ખરીદી કરી રહ્યા છે. તેઓ ટેકાના ભાવે કરતા ઓછા ભાવની ઓફર કરે છે. કેટલાક વેપારીઓ ખેડૂતોને રોકડ ચૂકવણી આપીને તરત જણસી લઈ જાય છે, જેનાથી ખેડૂતો મજબૂરીમાં ઓછા ભાવે વેચી નાખે છે.
વેપારીઓનું કહેવું છે કે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં તેલબિયાંના ભાવ ઘટતા હોવાથી સ્થાનિક ભાવ પર પણ અસર પડી છે.
🧑🌾 ખેડૂતની મજૂરી, આશા અને ઉદાસીનતા
ખેડૂત જીવનમાં મગફળીનો પાક આશાની કિરણ છે. પરંતુ હાલના પરિસ્થિતિમાં તેમના ચહેરા પર ચિંતા સ્પષ્ટ દેખાઈ રહી છે.
એક યુવા ખેડૂત મનોજભાઈ ઠાકરે કહ્યું,
“અમે આખા વર્ષનો ખર્ચ મગફળીમાંથી કાઢીએ છીએ. જો ટેકાનો ભાવ નહીં મળે તો આપણે આગામી સિઝનમાં શું વાવવું તે પણ નક્કી ન કરી શકીએ.”
📅 આગામી પગલાં – સરકારની નજર
માહિતી મુજબ રાજ્ય સરકારે તમામ જિલ્લાઓમાંથી આવકનો અહેવાલ માગ્યો છે અને આવતા અઠવાડિયે ખરીદી કેન્દ્ર શરૂ કરવાની સંભાવના છે.
આ માટે નાફેડ, માર્કેટીંગ યાર્ડ અને કૃષિ વિભાગ વચ્ચે સંકલન બેઠક યોજાઈ રહી છે.
🌻 સમાપન – ખેડૂતની ધીરજ અને આશા
હાપા માર્કેટીંગ યાર્ડના દૃશ્યો એ ગુજરાતના ખેડૂતોની મહેનત અને સંઘર્ષનું જીવંત પ્રતિક છે. હજારો ખેડૂત પોતાની આખી સિઝનની મહેનત મગફળીના થેલામાં સમાવીને અહીં આવે છે, આશા રાખે છે કે ન્યાયી ભાવ મળશે.
સરકારની રાહત નીતિઓ અને તાત્કાલિક કાર્યવાહી હવે ખેડૂતો માટે આશાનો કિરણ બની શકે છે.
ખેડૂત ગૌતમભાઈ ભંગેલના શબ્દોમાં,
“અમે ખેતરમાં ધીરજ રાખી શકીએ છીએ, પણ બજારમાં નહીં. ટેકાના ભાવે ખરીદી વહેલી શરૂ થાય – એ જ અમારી અપીલ છે.”
