અમદાવાદઃ
ગુજરાતના ટેકનોલોજીકલી આગળ ગણાતા શહેર અમદાવાદમાં સાયબર ક્રાઇમ બ્રાન્ચે એક એવી આંતરરાષ્ટ્રીય છેતરપિંડી રેકેટનો પર્દાફાશ કર્યો છે કે જેના થકી ન માત્ર ગુજરાત, પરંતુ સમગ્ર દેશમાં સાયબર સુરક્ષાને લઈને ચર્ચા શરૂ થઈ ગઈ છે. નાઇજિરિયન નાગરિકની આગેવાની હેઠળ ચાલતું આ નેટવર્ક ભારતીય નાગરિકો દ્વારા ચલાવવામાં આવતી નકલી કંપનીઓના માધ્યમથી કરોડો રૂપિયા કબજે કરી લેતું હતું. પોલીસે આ રેકેટના 6 સભ્યોને પકડીને તેમની પાસેથી મોબાઇલ ફોન, ડેબિટ કાર્ડ અને દસ્તાવેજો સહિત મોટો મુદ્દામાલ જપ્ત કર્યો છે.
🌐 કેવી રીતે ખુલ્યો આંતરરાષ્ટ્રીય ફ્રોડનો ભાંડાફોડ
આ કેસની શરૂઆત એક સામાન્ય ફરિયાદથી થઈ. અમદાવાદના મણિનગર વિસ્તારમાં રહેતા નિહાર વર્મા નામના નાગરિકે પોલીસને ફરિયાદ કરી કે તેમની સાથે ૩૨ લાખ રૂપિયાની છેતરપિંડી થઈ છે. તેમને “આફ્રિકન ફાર્માસ્યુટિકલ કંપની”ના પ્રતિનિધિ તરીકે કેટલાક શખ્સોએ સંપર્ક કર્યો હતો. તેમણે દાવો કર્યો કે તેઓ ભારતમાં યુપેટોરિયમ મર્કોલા લિક્વિડ નામની હોમિયોપેથિક દવાના સપ્લાયર શોધી રહ્યા છે.
આ દવા મેલેરિયા અને ડેન્ગ્યુ જેવી બીમારીઓના ઈલાજમાં ઉપયોગી હોવાનો દાવો કરીને આરોપીઓએ એક નફાકારક ડીલની લાલચ આપી — જેમાં વર્માએ દવા $6,500 પ્રતિ લિટરે ખરીદવી અને આફ્રિકન ગ્રાહકને $11,000 પ્રતિ લિટરે વેચવી. શરૂમાં બધું વાજબી લાગતું હતું. ‘શર્મા એન્ટરપ્રાઇઝ’ નામની કંપનીનો નકલી પ્રતિનિધિ પણ એક લિટરનો નમૂનો મોકલવા આવ્યો, જેથી વર્માનો વિશ્વાસ વધ્યો.
💸 વિશ્વાસનો લાભ લઈને છેતરપિંડી
નિહાર વર્મા દિલ્હીમાં એક કથિત આફ્રિકન વૈજ્ઞાનિકને પણ મળ્યા, જેણે નમૂનાને “ઓકે” આપ્યું. પછી તેમણે ૨૭ લાખ રૂપિયાની એડવાન્સ ચુકવણી કરી. બાદમાં જયારે તેઓ રાજસ્થાનના ભીલવાડા શહેરમાં કન્સાઇનમેન્ટ લેવા ગયા, ત્યારે ખબર પડી કે ‘શર્મા એન્ટરપ્રાઇઝ’ નામની કોઈ કંપની અસ્તિત્વમાં જ નથી!
ત્યાંથી આખી કાવતરાખોરી બહાર આવી. નિહાર વર્માએ તરત જ અમદાવાદ સાયબર ક્રાઇમમાં ફરિયાદ નોંધાવી, અને પોલીસે તપાસ શરૂ કરી.
🕵️♂️ તપાસમાં ખુલ્યું આંતરરાષ્ટ્રીય ગૂંચવણ ભરેલું નેટવર્ક
તપાસ દરમિયાન પોલીસે શોધ્યું કે આ કૌભાંડના તારો નાઇજિરિયા, મુંબઈ, બેંગલુરુ, નેપાળ અને ઉત્તર પ્રદેશ સુધી જોડાયેલા હતા. નાઇજિરિયન નાગરિક મેડુફોર સ્ટીવ ઉઝોચી આ નેટવર્કનો માસ્ટરમાઇન્ડ હતો. તેના સહયોગીઓ તરીકે સલીમ શેખ, ત્રિજુગીલાલ કુર્મી, રાજેશકુમાર સરોજ, તથા કૃષ્ણમતી ચૌધરી અને મહેશ ચૌધરી નામના નેપાળી દંપતી કાર્યરત હતા.
આ નેટવર્કે વિવિધ નકલી ફર્મો — “શ્રી રામ એન્ટરપ્રાઇઝ”, “લક્ષ્મી એન્ટરપ્રાઇઝ”, “એમ.જી. એન્ટરપ્રાઇઝ” જેવા નામે ખાતાઓ ખોલાવ્યા હતા. દરેક ખાતું ખોલાવ્યા પછી જ્યારે કોઈ ફરિયાદ થતી, ત્યારે તે તાત્કાલિક બંધ કરીને અન્ય શહેરમાં સ્થાનાંતરિત થઈ જતાં.
🧠 નાઇજિરિયન માસ્ટરમાઇન્ડનો રોલ
મેડુફોર સ્ટીવ ઉઝોચી નાઇજિરિયાથી ભારત આવ્યો હતો અને મુંબઈ તથા બેંગલુરુમાં રહીને અનેક સ્થાનિક સહયોગીઓના માધ્યમથી છેતરપિંડી કરતો હતો. તે ટેકનિકલી ખૂબ કુશળ હતો અને “ઓનલાઇન બિઝનેસ ડીલ”, “મેડિકલ સપ્લાય”, “લોટરી સ્કીમ” જેવા અલગ-અલગ ફ્રોડ મોડ્યુલો ચલાવતો હતો.
પોલીસના જણાવ્યા પ્રમાણે, તેણે ભારતીય સહયોગીઓની મદદથી 12 થી વધુ નકલી કંપનીઓ બનાવી હતી અને દરેક કંપનીના નામે અલગ બૅંક ખાતા ખોલાવ્યા હતા. આ બૅંક ખાતા ખોલાવનારા લોકો ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, નેપાળ અને પશ્ચિમ બંગાળમાંથી લાવવામાં આવતા હતા — જેમને દરેક ટ્રાન્ઝેક્શન માટે નાનો કમિશન આપીને ઉપયોગમાં લેવાતા હતા.
💰 છેતરપિંડીની પદ્ધતિ
-
સોશિયલ મીડિયા, LinkedIn અથવા Gmail મારફતે ટાર્ગેટ પસંદ કરવો.
-
‘બિઝનેસ કોલાબોરેશન’ કે ‘ઇમ્પોર્ટ-એક્સપોર્ટ’ ડીલની ઓફર આપવી.
-
નકલી કંપનીઓના પ્રોફેશનલ વેબસાઇટ અને ઇમેઇલ આઈડી બનાવી વિશ્વાસ જીતવો.
-
નકલી પેમેન્ટ રસીદ, ફોર્મલ કરાર અને સેમ્પલ પ્રોડક્ટ મોકલવી.
-
પછી મોટો ઓર્ડર આપવા પ્રલોભન આપીને એડવાન્સમાં રૂપિયા ટ્રાન્સફર કરાવવી.
-
પેમેન્ટ મળ્યા બાદ તમામ કોન્ટેક્ટ ડિલીટ કરી દેવી અને બૅંક ખાતા બંધ કરી દેવા.
આવી રીતે દરેક શિકાર પાસેથી ૨૦થી ૫૦ લાખ સુધીની રકમ ઉઘરાવવામાં આવતી હતી.
📱 મોટો મુદ્દામાલ જપ્ત
પોલીસે આ ઓપરેશન દરમિયાન 14 મોબાઇલ ફોન, 33 ડેબિટ કાર્ડ, 7 સિમ કાર્ડ, અંગ્રેજી દસ્તાવેજો, અને ફંડ ટ્રાન્સફર સંબંધિત અનેક ડાયરીઓ જપ્ત કરી છે. આ તમામ વસ્તુઓ નાણાકીય ટ્રાન્સેક્શનના પુરાવા તરીકે ઉપયોગમાં લેવાશે.
આ ડેબિટ કાર્ડ્સ બૅંક ઑફ બરોડા, યસ બૅંક, સેન્ટ્રલ બૅંક ઑફ ઇન્ડિયા, કેનરા બૅંક, ઇન્ડિયન બૅંક, સારસ્વત બૅંક અને અન્ય સહકારી બૅંકોના ખાતાઓ સાથે જોડાયેલા હતા.
🧩 તપાસમાં બહાર આવેલા ચોંકાવનારા તાર
તપાસ દરમિયાન પોલીસે ૧૧ રાજ્યોમાં આ ગેંગ દ્વારા છેતરાયેલી ૧૧૨થી વધુ ફરિયાદો ટ્રેસ કરી છે — જેમાં ગુજરાત, કર્ણાટક, પંજાબ, તમિલનાડુ, મહારાષ્ટ્ર, ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર અને કેરળનો સમાવેશ થાય છે.
સલીમ શેખ, જે અગાઉ એક અન્ય નાઇજિરિયન હેન્ડલર સાથે કામ કરતો હતો, તેના મોત પછી આ રેકેટ પોતે ચલાવતો થયો હતો. પોલીસના સૂત્રો મુજબ, સલીમ શેખે દુબઈમાં ચાલતા ઑનલાઇન સટ્ટાબાજી એપ્સ અને ગેમિંગ એપ ઓપરેટરોને પણ નકલી બૅંક ખાતા પૂરા પાડ્યા હતા.
👮♂️ પોલીસની કાર્યવાહીની વિગત
અમદાવાદ સાયબર ક્રાઇમની ટીમે વિશેષ ઓપરેશન ચલાવી મુંબઈ અને બેંગલુરુમાં દરોડા પાડ્યા. અનેક દિવસોની વોચ બાદ નાઇજિરિયન નાગરિકને પકડી લેવામાં સફળતા મળી. ટીમે નાઇજિરિયન દૂતાવાસને પણ જાણ કરી છે જેથી આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે વધુ સહયોગ મળી શકે.
પોલીસ અધિકારીના જણાવ્યા મુજબ, “આ એક સુઘડ રીતે ગોઠવાયેલું આંતરરાષ્ટ્રીય નેટવર્ક છે. દરેક સભ્યને અલગ અલગ ભૂમિકા સોંપવામાં આવી હતી — કોઈ બૅંક ખાતા ખોલાવતો, કોઈ પૈસા ટ્રાન્સફર કરતો અને કોઈ નકલી દસ્તાવેજ તૈયાર કરતો. હવે આ નેટવર્કની નાણાકીય લિન્ક્સની તપાસ શરૂ કરી છે.”
⚖️ કાયદેસર કાર્યવાહી અને આગલા પગલાં
સંપૂર્ણ કેસમાં IPC કલમ 420 (છેતરપિંડી), 120-B (સાઠગાંઠ) અને IT ઍક્ટની કલમ 66D (સાઇબર છેતરપિંડી) હેઠળ ગુનો નોંધાયો છે. આ આરોપીઓને કોર્ટમાં રજુ કરવામાં આવ્યા છે અને પોલીસ રિમાન્ડ દરમિયાન અન્ય રાજ્યોમાં ફેલાયેલા નેટવર્ક વિશે વધુ પૂછપરછ હાથ ધરાશે.
🧩 સાયબર ફ્રોડથી સાવધાન — પોલીસની અપીલ
આ ઘટનાએ ફરી સાબિત કર્યું છે કે ઈન્ટરનેટ પરની દરેક આકર્ષક બિઝનેસ ઓફર પાછળ કોઈને કોઈ જોખમ છુપાયેલું હોઈ શકે છે. સાયબર ક્રાઇમ બ્રાન્ચે લોકોને ચેતવણી આપી છે કે
-
કોઈ અજાણી કંપની કે વ્યક્તિ સાથે ઓનલાઈન ડીલ ન કરવી,
-
કોઈ પણ વિદેશી વેપાર માટે સરકારની માન્ય ચૅનલથી જ વ્યવહાર કરવો,
-
નાણાકીય દસ્તાવેજોની ચકાસણી કર્યા વગર કોઈ રકમ ટ્રાન્સફર ન કરવી.
🔚 અંતિમ શબ્દઃ
આ આખી કાર્યવાહી માત્ર એક છેતરપિંડી કેસનો ઉકેલ નથી, પરંતુ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સાયબર ગુનાખોરી સામે ભારતની વધતી ટેક્નિકલ ક્ષમતાનો પુરાવો છે. અમદાવાદ સાયબર ક્રાઇમની આ સિદ્ધિ અન્ય રાજ્યો માટે પણ એક માર્ગદર્શક રૂપ છે કે કઈ રીતે ટેકનોલોજી અને દૃઢતા સાથે ગુનાખોરીનો ભાંડાફોડ થઈ શકે છે.
