ઓખા દરિયાકિનારો ગુજરાતનો એક એવો વિસ્તાર છે જ્યાં દરરોજ સમુદ્રી સુરક્ષા, માછીમારી કામદારો તેમજ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સાથે જોડાયેલી અનેક પ્રવૃત્તિઓ સતત ચાલતી રહે છે. ઓખાનો દરિયો ભારત માટે રણનીતિક રીતે અત્યંત મહત્વનો ક્ષેત્ર છે કારણ કે અહીંથી કોસ્ટગાર્ડ, નૌકાદળ અને મરીન પોલીસ સતત પેટ્રોલિંગ, રેસ્ક્યુ, સુરક્ષા અને દરિયાઈ કામગીરીઓ હાથ ધરતા રહે છે. દરિયાઈ હવામાન, ઊંચી લહેરો તથા ચાલું બાંધકામ કામગીરીઓ વચ્ચે કોઈ પણ ક્ષણે અચાનક પરિસ્થિતિ સર્જાઈ શકે—અને આજે એવી જ એક ગંભીર, પ્રાણઘાતી બનેલી દુર્ઘટનામાં કોસ્ટગાર્ડ અને પોલીસના જવાનોના તાત્કાલિક પગલાંઓએ અનેક મજૂરોના જીવ બચાવી લીધા.
ઘટના ઓખા દરિયાકાંઠે કોસ્ટગાર્ડની એક મહત્વપૂર્ણ રચનાત્મક પ્રોજેક્ટ સાઇટ પર બની હતી. અહીં કોસ્ટગાર્ડના જટીંગ અને અન્ય સંરચનાત્મક બાંધકામનું કામ ચાલી રહ્યું હતું—સામાન્ય રીતે આ કામગીરીઓમાં મોટી મશીનો, ભારે ક્રેન, આયર્ન સ્ટ્રક્ચર અને હાઈ-રિસ્ક સાધનોનો સમાવેશ થાય છે. આવા કાર્ય દરમિયાન હંમેશા સાવચેતી રાખવામાં આવે છે છતાંયે ક્યારેક હર્ષકતાથી દુર્ઘટના સર્જાઈ જાય છે.
આજના દિવસે પણ કંઈક આવું જ બન્યું. કોસ્ટગાર્ડની જટીંગ સાઇટ પર મોટી ક્ષમતા ધરાવતી એક ક્રેનનું મહત્વનું લોડ-બેરિંગ ભાગ અચાનક તૂટી પડ્યું. પહેલા તો જોરદાર ધડાકો થયો, અને પછી જાણે વિશાળ લોખંડનો પલ્લો ગર્જના કરતા સમુદ્રમાં ધસી પડ્યો. પાણી ઊંચે છાંટા ઉછળ્યા, આસપાસના જળવિસ્તારમાં તરંગો દોડ્યા અને સમગ્ર સ્થળે એકપળમાં હાહાકાર સર્જાઈ ગયો.
તે સમયે ત્યાં હાજર મજૂરો પોતપોતાના કામમાં વ્યસ્ત હતા. કોઈને અંદાજ નહોતો કે થોડા જ સેકન્ડોમાં પરિસ્થિતિ જીવલેણ બની જશે. ક્રેનના ભાગ તૂટતા તેના નજીકના કેટલાંક મજૂરો પાણીમાં ફસાઈ ગયા — કેટલાકને લોખંડના ટુકડાઓ વાગ્યાં, કેટલાકને ઊંચી લહેરોએ ખેંચી લીધા અને કેટલાક તો ગંભીર ગભરાટમાં પાણીમાં પડી ગયા.
ઘટનાની જાણ થતાં જ ઓખા મરીન પોલીસ તાત્કાલિક દરીયાઈ બોટ સાથે ઘટનાસ્થળે પહોંચી. મરીન સુરક્ષાની ટીમો માટે આવી ક્ષણોમાં સેકન્ડના મૂલ્ય હોય છે, કારણ કે દરિયામાં પડેલા માણસનું જીવ પ્રતિક્ષણ પર નિર્ભર રહે છે—પાણીનું પ્રવાહ, ઊંડાણ અને મશીનોની વચ્ચે ફસાવાની શક્યતા જીવલેણ બની શકે છે.
મરીન પોલીસ સાથે સાથે ભારતીય કોસ્ટગાર્ડની ટીમો પણ ચેતી ગઈ. તેઓ નજીકના પેટ્રોલિંગ પોઇન્ટ પરથી ઝડપી ગતિએ દરીયાઈ બોટો છોડીને ઘટનાસ્થળે દોડી આવ્યા. સમુદ્રમાં ફસાયેલા મજૂરોને બહાર કાઢવા માટે કોસ્ટગાર્ડની ટીમોએ રેસ્ક્યુ સર્કલ, લાઈફરિંગ, રોપ-લેડર, સુરક્ષા બેલ્ટ, ફુગાવાના ટ્યુબ અને હાઈ-પાવર સેર્ચ ટેક્નિકનો ઉપયોગ કર્યો.
પાણીમાં ફસાયેલા મજૂરો માટે આ ક્ષણો અત્યંત ડરાવણી હતી. ક્રેનના ધડાકાના અવાજે તેઓના કાન ટળી ગયા હતા, પાણીના વંટોળે તેમના શરીરને અસ્થિર કરી દીધા હતા અને ભારે લોખંડના નાંખાના ભાગો પાણીમાં પડવાથી પાણી ઉગ્ર થઈ ગયું હતું. અમુક મજૂરોને તો તરવાની જ આવડત નહોતી. પરંતુ તાત્કાલિક પહોંચેલી કોસ્ટગાર્ડ ટીમ માટે આ પરિસ્થિતિ નિયમિત તાલીમનો એક ભાગ જેવી હતી. તેમણે પળોમાં પાણીમાં કૂદી પડેલા મજૂરોને એક પછી એક બહાર કાઢવા કામગીરી શરૂ કરી.
દરીયાના પાણીમાં ચારેطرف લોખંડના ટુકડા, વાયર-રોપ, પ્લેટફોર્મના ખંડિત ભાગો અને ભયાનક પ્રવાહ વચ્ચે રેસ્ક્યૂ કામગીરી કરવી કોઈ સામાન્ય બાબત નહોતી, પણ કોસ્ટગાર્ડના જવાનોની ફૂર્તી, તકેદારી, તાલીમ અને હિંમતને કારણે તેઓ સફળ રહ્યા. મજૂરોને બચાવતી વખતે કેટલાક જવાનો પણ હળવાં ઇજાગ્રસ્ત થયા હોવાની પ્રાથમિક માહિતી છે, પરંતુ તેમણે પોતાની જાતની પરવા કર્યા વિના રેસ્ક્યુ મિશન ચાલુ રાખ્યો.
મરીન પોલીસની ટીમોએ તટ નજીકના વિસ્તારોમાંથી પાણીમાં પડેલા મજૂરોને બહાર કાઢ્યા, જ્યારે કોસ્ટગાર્ડે ઊંડા પાણીમાં ફસાયેલા લોકોને બચાવ્યા. રેસ્ક્યૂ દરમિયાન એક ક્ષણ પણ વેડફાઈ નહીં—કારણ કે દરિયામાં પડેલા વ્યક્તિને બચાવવા માટેની 10 મિનિટની વિન્ડો સૌથી મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
ઘટનામાં ફસાયેલા મજૂરોને બોટ દ્વારા તરત જ ઓખાની કિનારે લાવવામાં આવ્યા, જ્યાં કોસ્ટગાર્ડ મેડિકલ ટીમ, મરીન પોલીસ, સ્થાનિક હોસ્પિટલ સ્ટાફ અને ફર્સ્ટ એડ ટીમો તત્પર હતાં. અમુક મજૂરોને ગંભીર ઝાટકા લાગવાથી તેમને વધુ સારવાર માટે હોસ્પિટલમાં ખસેડાયા. સદભાગ્યે કોસ્ટગાર્ડ અને પોલીસની સમયસરની કામગીરીને કારણે મોટાભાગના મજૂરો બચી ગયા — જો રેસ્ક્યૂમાં થોડુંપણ મોડું થયું હોત તો જાનહાનિ વધી શકતી.
આ ઘટનાએ ફરી એકવાર સાબિત કરી દીધુ કે દરિયામાં જોખમ સેકન્ડોમાં જન્મે છે અને તે જોખમ સામે પ્રથમ દીવાલ કોસ્ટગાર્ડ અને મરીન પોલીસ છે.
તેમની સતર્કતા, હિંમત, અને પળોમાં લેવાયેલા નિર્ણયોથી અનેક મજૂર પરિવારો આજે પોતાનાં પ્રિયજનોને ફરી એકવાર જોઈ શક્યા.
કોસ્ટગાર્ડના અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે ઘટનાની વિગતવાર તપાસ શરૂ કરવામાં આવી છે — ક્રેનનો ભાગ શા માટે તૂટ્યો, શું મેન્ટેનન્સમાં ભૂલ હતી, કોઈ ટેક્નિકલ દોષ હતો કે પછી ઓવરલોડિંગ થયું હતું?
આ બધાં પાસાઓની તપાસ બાદ આવનારા સમયમાં સુરક્ષા ધોરણોને વધુ મજબૂત بنانے પગલાં લેવામાં આવશે.
આ ઘટનાથી ફરી એકવાર તમામ દરિયાઈ બાંધકામ સાઇટ્સ માટે એક મોટો સંદેશ મળે છે:
સુરક્ષા પ્રથમ.
દરિયામાં કાર્ય કરવું સામાન્ય બાંધકામ કરતા હજારગણું જોખમી હોય છે અને slightest negligence મોટા અકસ્માતનું કારણ બની શકે છે.
