રાજ્ય મહેસૂલ વિભાગમાં મોટાપાયે પ્રશાસનિક હલચલ – ૩૯ મામલતદારોની બદલી સાથે અનેક જિલ્લાના વ્યવસ્થાપનમાં નવો ચહેરો

ગુજરાત રાજ્ય સરકારના મહત્ત્વના પાયામાંનું એક એવા મહેસૂલ વિભાગમાં ફરી એકવાર વિશાળ પાયે પ્રશાસનિક ફેરફાર કરવામાં આવ્યો છે. તાજેતરમાં વિભાગે એક મહત્વપૂર્ણ આદેશ બહાર પાડ્યો છે જેમાં રાજ્યભરના કુલ ૩૯ મામલતદારોની બદલી કરવામાં આવી છે. આ બદલીઓ માત્ર સામાન્ય કામગીરી નહીં પરંતુ અનેક જિલ્લાઓમાં વિકાસ, જમીનવ્યવહાર, સરકારી યોજનાઓની ગતિ, નાગરિક સેવાઓની અસર અને કાનૂની પ્રક્રિયાઓને સીધી અસર કરે તેવા છે.

આ આદેશ ખાસ કરીને રાજકોટ, ધોરાજી, મોરબી, લીલીયા, દ્વારકા સહિતના અનેક જિલ્લાઓમાં મહત્વપૂર્ણ પદસ્થીતિમાં ફેરફાર લાવે છે. રાજકોટ કલેક્ટર કચેરીના PRO અને જમીન સંપાદન મામલતદારની બદલી બનતારાષ્ટ્રીય સ્તરે ચર્ચાનું કારણ બની છે, કારણ કે રાજકોટ જિલ્લા સતત વિકાસ, ઉદ્યોગ, જમીન સંપાદન, મ્યુનિસિપલ વિસ્ટાર અને પરિવહન પ્રોજેક્ટ્સમાં આગેકૂચ કરી રહ્યો છે.

બદલીઓનો વ્યાપ અને તેનો પ્રશાસનિક અસર વિસ્તાર

મહેસૂલ વિભાગે જાહેર કરેલા આદેશ અનુસાર કુલ ૩૯ મામલતદારોની બદલી કારકિર્દીના હિતમાં તેમજ રાજ્યવ્યવસ્થાના સંતુલન માટે જરૂરી ગણાવવામાં આવી છે. ગુજરાતમાં મામલતદારનું પદ નાનામોટા પ્રશ્નો, વિવાદો, સરકારી જમીનો, ગ્રામ્ય વિકાસ, આવક, ખેતમાલિકી, ફોજદારી કાર્યવાહી, સર્કલ કામકાજ, ડીસાસ્ટર મેનેજમેન્ટ અને ગ્રામ્ય જાહેરસેવાનો આધારસ્તંભ છે.

બદલીઓ પ્રત્યેનીEach district now

1. રાજકોટ જિલ્લામાં મોટો ફેરફાર – PRO અને જમીન સંપાદન મામલતદાર બદલાયા

રાજકોટ ગુજરાતના સૌથી ઝડપથી વધતા શહેરોમાંનું એક છે. મેટ્રો પ્રોજેક્ટ, રિંગ રોડ વિસ્તરણ, એન.એચ.-27 અપગ્રેડેશન, GIDC વિસ્તરણ, હાઉસિંગ પ્રોજેક્ટ્સ, AMRUT સ્કીમ, સ્માર્ટ સિટી મિશન જેવા અનેક ongoing પ્રોજેક્ટ્સમાં જમીન સંપાદન મુખ્ય તબક્કો છે.

આ કારણે જમીન સંપાદન મામલતદારની બદલી ખાસ ધ્યાન ખેંચે છે, કારણ કે નવો અધિકારી આવતાં હવે પ્રોજેક્ટની ઝડપ અને જમીનમાલિકોની વાટાઘાટનું દિશા બદલાઈ શકે છે.

તેમજ, કલેક્ટર કચેરીના **PRO (પબ્લિક રિલેશન ઓફિસર)**ની બદલી રાજકીય-પ્રશાસનિક દિશામાં મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે PRO મીડિયા, જાહેર પ્રતિસાદ, નાગરિક ફરિયાદ અને સરકારની માહિતી જનતા સુધી પહોંચાડવાની મુખ્ય કડી છે.

2. દ્વારકા જિલ્લા – તીર્થસ્થળો સાથે હેરિટેજ અને કોસ્ટલ પ્રોજેક્ટ્સની અસર

દ્વારકા જિલ્લો ધરમ, પર્યટન અને દરિયાકાંઠા વિકાસ માટે ઓળખાય છે. દ્વારકા ઓખા-બેટ દ્વારકા કોરિડોર, કોસ્ટલ હાઇવે, ફિશરીઝ હાર્બર મોડર્નાઇઝેશન, દરિયા કિનારે સુરક્ષા, મેગા પિલગ્રીમ સુવિધાઓ જેવા અનેક કાર્યો ચાલુ છે.

આ પ્રોજેક્ટોની જમીન વ્યવસ્થા, સર્વે, નોટિસ, લેઆઉટ મંજૂરી જેવી કામગીરી મામલતદારના માધ્યમથી થાય છે, એ કારણે અહીંના મામલતદારની બદલી પ્રોજેક્ટની ગતિ બદલી શકે છે. નવું નિયુક્ત અધિકારી આવતાં ઘણા લાંબા સમયથી રુકેલા મુદ્દાઓમાં શક્ય છે કે નવી ગતિ જોવા મળે.

3. મોરબી – ઉદ્યોગ અને ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટની જવાબદારીમાં પરિવર્તન

મોરબી જિલ્લો ટાઇલ ઉદ્યોગ, સેરામિક, કાચ ઉદ્યોગ માટે વિશ્વમાં પ્રસિદ્ધ છે. 2022ની મોરબી બ્રિજ દુર્ઘટનાને કારણે જિલ્લાની પ્રશાસનિક વ્યવસ્થા ખાસ નજરમાં રહે છે. અહીંનો મામલતદાર ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ, ઉદ્યોગ લાઇસન્સ, મારીજવા, જમીન સંબંધિત દરેક મુદ્દઆનો મુખ્ય સ્ટેકહોલ્ડર બની જાય છે.

અહીં નવા મામલતદારની નિમણૂકથી ઉદ્યોગ સંબંધિત મંજૂરીઓ, રેગ્યુલેશન, ફેક્ટરી સેફ્ટી અને સામાન્ય નગર વિકાસમાં નવી ગતિની અપેક્ષા છે.

4. ધોરાજી – કૃષિ આધારિત વિસ્તારમાં વિકાસમાં નવી જાગૃતિ

ધોરાજી જિલ્લામાં જમીન વિવાદો, પાણીના સ્ત્રોતો, ખેડૂત યોજનાઓ, નહેરો, PM-KISAN, PM-AWAS ગ્રામ્ય વિસ્તરણ જેવા મુદ્દાઓમાં મામલતદારનો રોલ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ હોય છે. અહીંની બદલી સ્થાનિક વિકાસમાં તાજી ઉર્જા ઉમેરશે એવી અપેક્ષા વ્યકત થાય છે.

5. લીલીયા તાલુકો – ગ્રામ્ય મામલાઓ, વનવિસ્તાર અને ખેતી મુદ્દાઓ

લીલીયા તાલુકો કૃષિ-વન વિસ્તાર ધરાવે છે. અહીંના મામલતદાર પર વન સર્વે, જમીન માપણી, પશુસંવર્ધન પ્રોજેક્ટ મંજૂરી, તાલુકા આવક મુદ્દાઓ અને 7/12 ફેરફાર જેવી જવાબદારીઓનો મંડાણ હોય છે. નવા અધિકારીના આગમનથી ખેડૂતો માટે વધુ સુવિધા મળે તેવા આશાવાદ નાગરિકોમાં છે.

મામલતદાર પદનું મહત્વ – બદલીઓ શા માટે ચર્ચામાં રહે છે?

મામલતદાર કોઈ પણ તાલુકાના:

કાયદો-સ્વ વ્યવસ્થા
આવક-જમીન માપણી
મિલ્કત અધિકાર
સરકારી યોજનાઓનું અમલીકરણ
વિવાદ નિવારણ
ગ્રામ્ય વિકાસ
ચૂંટણી કામગીરી
રોડ-બિલ્ડિંગ-ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરની મંજૂરીઓ
કુદરતી આફતોની કામગીરી

આ બધામાં કેન્દ્રસ્થાન ધરાવે છે.

એટલે જ મહેસૂલ વિભાગ તરફથી થતા મોટા પાયે બદલીઓ સમાજ, રાજકારણ, પાર્ટી૪ક સંગઠનો, ખેડૂત સંગઠનો અને સ્થાનિક નાગરિકોમાં ચર્ચાનું કારણ બને છે.

બદલીઓના પાછળના કારણે શું હોઈ શકે?

વહીવટી વર્તુળોમાં નીચે મુજબના સંકેતો ચર્ચામાં છે:

1. કાર્યક્ષમતા આધારિત પ્રદર્શન

અધિકારીઓનું વર્ષભરનું મૂલ્યાંકન થાય છે. જેના આધારે ઉત્તમ કાર્ય કરનારને વધુ મહત્વના તાલુકામાં મોકલવામાં આવે છે.

2. મોટી પ્રોજેક્ટ્સની ગતિમાં વધારો

રાજકોટ, મોરબી, દ્વારકા જેવા જિલ્લામાં મોટા વિકાસપ્રોજેક્ટ્સ ચાલી રહ્યા છે. સરકાર ઇચ્છે છે કે કામ ઝડપથી પૂર્ણ થાય.

3. નાગરિક ફરિયાદો અને વિવાદોની સ્થિતિ

કેટલાક તાલુકાઓમાં જમીન વિવાદ વધારે છે. સરકાર યોગ્ય અધિકારીઓને ત્યાં તૈનાત કરે છે.

4. રાજકીય પ્રતિસાદ

વિસ્તારોમાં વિધાયકો, સાંસદો, જનપ્રતિનિધિઓની નિયત ભલામણો ધ્યાનમાં લેવાઈ શકે.

બદલીઓથી લોકોની અપેક્ષાઓ વધી

સ્થાનિક નાગરિકો અને ખેડૂત સંગઠનોમાં કેટલીક સામાન્ય અપેક્ષાઓ છે:

ફાઈલોમાં ઝડપ
સર્વે નંબરમાં ચોકસાઈ
નવી જમીન નકશાની ઉપલબ્ધતા
વારસાઈ દાખલાઓમાં તેજી
મકાન-બિલ્ડિંગ મંજૂરીમાં પારદર્શિતા
સરકારી યોજનાઓના લાભોની સરળતા
મફિયાગીરી, ગેરકાનૂની પ્લોટિંગ પર કાબુ

જો નવા ફેરફારો પછી આ ક્ષેત્રોમાં સુધારો જોવા મળશે તો મામલતદાર બદલીઓ ચોક્કસ અસરકારક ગણાશે.

આ બદલીઓનો રાજકીય પ્રભાવ

ગુજરાતમાં તંત્ર અને રાજકારણનો સંબંધ હંમેશાં ચર્ચાનો મુદ્દો બને છે. જો કે મહેસૂલ વિભાગની આ કાર્યવાહી ‘રૂટીન એડમિનિસ્ટ્રેશન’ હેઠળ ગણાવવામાં આવી છે, પરંતુ:

ચૂંટણી પંચ કાર્ય
વિકાસઘોષણાઓ
જમીન સંપાદનના મુદ્દાઓ
નાગરિક માગણીઓ
આ બધાને ધ્યાનમાં રાખીને આ બદલીઓ સમયાનુકૂળ ગણાય છે.

રાજકોટથી લઈને દ્વારકા સુધી — ૩૯ અધિકારીઓ માટે નવી જવાબદારીઓ

બદલી આદેશથી સ્પષ્ટ છે કે રાજ્ય સમગ્રમાં વહીવટી ગતિ વધારવાનો ઈરાદો છે. ખાસ કરીને:

પશ્ચિમ ગુજરાત
સૌરાષ્ટ્ર
ઉત્તર ગુજરાત
મધ્ય ગુજરાત

આ ચારેય ઝોનને સ્પર્શતી આ કાર્યવાહી આગામી મહિનાઓમાં વિકાસના નવા વળાંકો લાવશે.

નિષ્કર્ષ : મહેસૂલ તંત્રમાં તાજી હવા, ઝડપી વહીવટની અપેક્ષા

૩૯ મામલતદારોની આ વ્યાપક બદલી માત્ર તંત્રની અંદરનો ફેરફાર નહીં પરંતુ રાજ્યમાં વહીવટી ગતિ, નાગરિક સેવાઓ અને વિકાસ કાર્યોને પ્રોત્સાહન આપતી કાર્યવાહી છે. નવા અધિકારીઓ પોતાની કામગીરી શરૂ કરતા જ અનેક તાલુકાઓમાં નાગરિકોને વધુ ઝડપથી અને પારદર્શિતાથી સેવા મળશે એવી આશા છે.