ગુજરાતમાં શિયાળાનો ચમકારો : દાહોદ ૧૦.૬°C સાથે રાજ્યનું સૌથી ઠંડુ શહેર, માઉન્ટ આબુમાં -૨°C સુધી તાપમાન નીચે ઉતર્યું; બેવડી ઋતુનો અનુભવ વધતા જનજીવન પર પડ્યો પ્રભાવ

ગુજરાતમાં છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી શિયાળાના માહોલે પોતાની હાજરી વધુ સઘન રીતે નોંધાવવાનું શરૂ કર્યું છે. ઉત્તર ભારતમાંથી આવતા પશ્વિમિયાં પવનો, રાત્રિના સમયગાળા દરમિયાન આકાશ સ્વચ્છ રહેવું અને ભેજના પ્રમાણમાં ઘટાડો—આ ત્રણેય પરિબળોના સંયોજનથી આજે રાજ્યના અનેક જિલ્લામાં તાપમાનમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. ખાસ કરીને દાહોદ જિલ્લામાં માત્ર ૧૦.૬ ડિગ્રી સેલ્સિયસ તાપમાન નોંધાતા તે ગુજરાતનું સૌથી ઠંડું શહેર બન્યું છે.

અમદાવાદ, વડોદરા, રાજકોટ, ગાંધીનગર જેવા મોટા શહેરોમાં પણ તાપમાનમાં તીવ્ર ઘટાડો નોંધાયો છે. અમદાવાદમાં આજે ૧૫.૧°C, જ્યારે સૂરતમાં ૧૬°C, રાજકોટમાં ૧૪.૮°C, જુનાગઢમાં ૧૫.૪°C, અને વડોદરામાં ૧૪.૬°C તાપમાન નોંધાયું છે.

બીજી તરફ, રાજસ્થાનનું પ્રસિદ્ધ હિલ સ્ટેશન માઉન્ટ આબુમાં તાપમાન સીધું -૨°C સુધી નીચે ઉતરતાં ઉત્તર ગુજરાતના વિસ્તારોમાં ઠંડીનો પ્રભાવ વધુ સઘન બન્યો છે. પવનની ગતિમાં આવેલા ઘટાડા, રાત્રિનો વધતો શિયાળો અને ઊંચા વિસ્તારોમાં બરફ જેવી ઠંડી હવાની લહેરોનો અનુભવ થતાં સમગ્ર ગુજરાતમાં ઠંડીની બેવડી ઋતુ સર્જાઈ છે.

■ દાહોદ ૧૦.૬°C : સૌથી ઠંડું શહેર કેમ બન્યું?

દાહોદ જિલ્લામાં દર વર્ષે નવેમ્બર-ડિસેમ્બર મહિનામાં ઠંડીનું પ્રમાણ સામાન્ય કરતાં વધુ હોય છે. તેનું મુખ્ય કારણ છે—જિલ્લો પર્વતીય સરહદો પાસે આવેલો હોવો, મધ્યપ્રદેશ તરફથી આવતા ઠંડા પવનોની અસર અને રાત્રિના સમયે વાદળમુક્ત આકાશ.

આ વર્ષે આ તમામ પરિબળો વધુ પ્રચંડ રહ્યા છે. ખાસ કરીને રાત્રિ દરમિયાન વાદળ ન હોય ત્યારે ધરતીની ગરમી ઝડપથી અવકાશમાં વીલાય છે, જેને કારણે સપાટીનું તાપમાન ઘણું નીચે ઉતરે છે. આ જ કારણસર આજે દાહોદમાં ૧૦.૬°C નોંધાયું, જે રાજ્યમાં સૌથી ઓછું હતું.

દાહોદની આસપાસના ઝાલોદ, દેવગઢ-બારિયા, લીમખેડા જેવા વિસ્તારોમાં પણ આજ સવારથી જ કઠોર ઠંડીનો અનુભવ થયો. રસ્તાઓ પર દુકાનોના શટર અડધા સુધી બંધ, લોકો ગરમ મફલર-સ્વેટર-ટોપી પહેરીને બહાર નીકળતા જોવા મળ્યા અને ચા-કેફે વેચનારાઓને વધતી ભીડનો અનુભવ થયો.

સ્થાનિક ખેડૂતોએ પણ જણાવ્યું કે—

“રાતે પાળો પડ્યાની શક્યતા વધી છે. શાકભાજી અને વાવેતર પર એની અસર ન પડે તે માટે ખાસ તકેદારી રાખવી પડશે.”

■ અમદાવાદ ૧૫.૧°C : શહેરમાં વધતી ઠંડી અને ધીમો ધુમ્મસ

અમદાવાદ છેલ્લા કેટલીક સવારથી હળવો ધુમ્મસ અને છમછમતી ઠંડીનો અનુભવ કરી રહ્યું છે. આજે સવાર પણ શહેરજનો માટે ઠંડા ઝાપટાં લઈને આવી.

રાત્રિ દરમિયાન હવાનું તાપમાન ૧૫.૧ ડિગ્રી પર પહોંચી જતા શહેરમાં વહેલી સવારે રોડ પર નીકળનારા લોકો ખાસ કરીને ઓલ-નાઇટ શિફ્ટ કામદારો, દૂધવાળા, રિક્ષાચાલકો અને વેન્ડરોને ઠંડીથી થરથરતા જોવા મળ્યા.

શહેરના મોટેરા, ચાંદખેડા, બોપલ, વિજાલપુર અને મણિનગર વિસ્તારોમાં પવનની ગતિ ઓછી રહેતાં ઠંડી વધારે ચડી ગઇ. સવારે 7 વાગ્યા સુધી હળવો ધુમ્મસ જોવા મળ્યો હતો, જે ટ્રાફિક ગતિને પણ અસર કરતો હતો.

■ માઉન્ટ આબુ -૨°C : બરફ જેવી ઠંડીના ઝાપટા અને હિમદૃશ્ય જેવી પરિસ્થિતિ

ગુજરાતની ઠંડીની તીવ્રતા વધી તેનું મુખ્ય કારણ રાજસ્થાન-માઉન્ટ આબુ વિસ્તારમાં નોંધાયો ભારે ઘટાડો પણ છે. માઉન્ટ આબુમાં -૨°C નોંધાતા અનેક સ્થળોએ ડાળીઓ પર બરફની સ્તર જેવી સફેદ પડ જોવા મળ્યા.

માઉન્ટ આબુની ઠંડક પવન ઉત્તર ગુજરાતના બનાસકાંઠા, અરવલ્લી, સાબરકાંઠા સુધી ફૂંકાઈ ગઈ અને પરિણામે આ વિસ્તારોમાં પણ તાપમાન ૧૨ થી ૧૪ ડિગ્રી વચ્ચે નોંધાયું.

■ “બેવડી ઋતુ” : સવાર-સાંજ મોટી ઠંડી, બપોરે નરમ ઉકળાટનું વાતાવરણ

ગુજરાતમાં હાલ જે પરિસ્થિતિ છે તેને સામાન્ય ભાષામાં “બેવડી ઋતુ” કહેવામાં આવે છે—

• સવારમાં કડકડતી ઠંડી

• બપોરે હળવી ગરમી/ઉકળાટ

• સાંજથી ફરી ઠંડીનો મારો

આ પરિસ્થિતિ સામાન્ય રીતે ત્યારે સર્જાય છે જ્યારે રાત્રે અને દિવસના તાપમાનમાં 10–12 ડિગ્રી સુધીનો તફાવત ઊભો થાય.

આ તફાવતને કારણે લોકો બેવડી ઋતુમાં કપડાં અંગે પણ ગૂંચવણમાં પડે છે. સવારે સ્વેટર જરૂરી અને બપોરે હાથમાં લીધેલું સ્વેટર બોજું બની જાય એવી પરિસ્થિતિ સર્જાય છે.

■ ખેડુતો માટે હવામાન વિભાગની ચેતવણી

હવામાન વિભાગે ખાસ કરીને પૂર્વ ગુજરાત અને ઉત્તર ગુજરાતના ખેડુતોને તકેદારી અપાઈ છે.

• રાત્રે પાળો પડવાની શક્યતા હોવાથી

• ખાસ કરીને ટામેટા, બટેટા, વેલભાજી, લીલા મૂંગ અને ડુંગળીના પાકને નુકસાન પહોંચવાની સંભાવના છે

• ખેડુતોએ પ્રોટેક્ટિવ સ્પ્રે અને હળવી સિંચાઈનો સહારો લેવાની સલાહ આપવામાં આવી છે

સાથે જ પશુપાલકોને પણ પશુઓને ઠંડીથી બચાવવા શેડ-શેલ્ટર ગરમ રાખવાની અને નાની વાછરડીઓ માટે ખાસ વ્યવસ્થા કરવાની સલાહ આપવામાં આવી છે.

■ શહેરોમાં શિયાળાની લોકલ અસર : લોકોની દૈનિક જીવનશૈલી બદલાઈ

ઠંડી વધતાં લોકોના જીવનમાં ઘણી સામાજિક અને વ્યવહારુ ફેરફારો દેખાવા માંડ્યા છે.

● ગરમ ભોજન અને ચાના સ્ટૉલ્સ પર વધેલી ભીડ

સવારે શહેરના દરેક ખૂણે ચાની દુકાનો અને નાસ્તાના સ્ટૉલ પર ભીડ વધુ જોવા મળતી હતી. ખાસ કરીને દાહોદ, ગાંધીનગર અને રાજકોટ જેવા શહેરોમાં ગરમ ફાફડા-જલેબી, હાંડવો, ખમણ, ઊંધિયાં જેવી વાનગીઓની માંગ વધી છે.

● સવારના વોકર્સની સંખ્યા ઓછી

બાગ-બગીચાઓમાં સામાન્ય કરતા ઓછી ભીડ જોવા મળી. લોકો 5 થી 6 વાગ્યાની જગ્યાએ 7 વાગ્યા પછી જ બહાર નિકળવાનું પસંદ કરી રહ્યા છે.

● ગરીબ વર્ગ માટે મુશ્કેલી

ફુટપાથ પર રહેતા લોકો, શ્રમિકો, રિક્ષાચાલકો, સુરક્ષા રક્ષકો અને રાત્રે કામ કરનારાઓ માટે ઠંડી મુશ્કેલીરૂપ બની છે. ઘણાં શહેરોમાં NGO દ્વારા બ્લેન્કેટ વિતરણની કામગીરી શરૂ કરવામાં આવી છે.

■ આરોગ્ય નિષ્ણાતોની સલાહ : ઠંડીમાં આ 7 બાબતોનું ખાસ ધ્યાન રાખો

આ તીવ્ર ઠંડીમાં ડૉક્ટરો દ્વારા જાહેર જનતાને નીચે મુજબ સલાહ આપવામાં આવી છે—

1. પૂરતું ગરમ પાણી પીવું

2. સવારની ઠંડીમાં સ્વેટર અને ટોપી અવશ્ય પહેરવી

3. વૃદ્ધો અને બાળકોને બહાર લેતા પહેલા ખાસ કાળજી રાખવી

4. અચાનક ઠંડી રૂમમાંથી ગરમ રૂમ અથવા તેના વિપરીત પરિવર્તન ટાળવું

5. રાત્રે સૂતી વખતે ગરમ કાંબળાં અને મોજા પહેરવા

6. ઇન્ફ્લૂએન્ઝા/થડિયાં માટે સમયસર સારવાર લેવાં

7. સવારે મમરી, આદૂ, તુલસીવાળું કઢું પીવું

ડૉક્ટરોનું માનવું છે કે આ બેવડી ઋતુમાં હૃદયરોગના દર્દીઓ, અસ્થમાના દર્દીઓ અને બાળક-વૃદ્ધોમાં તકલીફો વધી શકે છે.

■ ગુજરાતના અન્ય શહેરોમાં તાપમાનની નોંધપાત્ર સ્થિતિ

હવામાન વિભાગે આપેલા આંકડા મુજબ—

• ગાંધીનગર : ૧૪.૪°C

• સૂરત : ૧૬°C

• વડોદરા : ૧૪.૬°C

• પાટણ : ૧૨.૯°C

• મહેસાણા : ૧૩.૨°C

• ભાવનગર : ૧૬.૪°C

• કચ્છ (ભુજ) : ૧૫.૭°C

ઉત્તર ગુજરાતમાં તાપમાન સરેરાશ ૧૨–૧૪°C, જ્યારે દક્ષિણ ગુજરાતમાં ૧૬–૧૮°C વચ્ચે ફેરવાતું રહ્યું.

■ આગામી 3 દિવસનું હવામાન અનુમાન

હવામાન વિભાગ અનુસાર—

• આગામી 48 કલાક દરમિયાન ઠંડી વધુ વધશે

• ઘણા શહેરોમાં તાપમાન ૧૦°C થી નીચે જવાની શક્યતા

• ઉત્તર ગુજરાતમાં પાળાની શક્યતા સૌથી વધુ

• દરિયાકાંઠા વિસ્તારોમાં પવનની ગતિ વધશે પરંતુ ઠંડી યથાવત રહેશે

માટે આવનારા દિવસોમાં શિયાળાની વધુ સઘન અસર જોવા મળશે તે નોંધાયું છે.

■ અંતિમ શબ્દ

ગુજરાતમાં શિયાળાનો પ્રભાવ હવે જોર પકડતો દેખાઈ રહ્યો છે. દાહોદે રાજ્યનું સૌથી ઠંડું શહેર બનતાં સમગ્ર રાજ્યમાં ઠંડીના મારો વધુ તીવ્ર બનવાની શક્યતાઓ વધીછે. માઉન્ટ આબુમાં -૨°C સુધી તાપમાન ઘટવાનું પરિણામ ઉત્તર અને પૂર્વ ગુજરાત પર સ્પષ્ટ રીતે પડી રહ્યું છે.

બેવડી ઋતુએ જનજીવન ધીમું કરવાની સાથે આરોગ્ય પર પણ અસર પેદા કરવાનું શરૂ કર્યું છે. આવનારા દિવસોમાં ઠંડી વધુ ચડી શકે છે, તેથી સામાન્ય નાગરિકો તેમજ ખેડુતો-પશુપાલકોએ તકેદારી રાખવી અતિઆવશ્યક છે.

Author: samay sandesh