શહેરના ગૌરવ પ્રોજેક્ટ પર પ્રશ્નચિહ્ન
જામનગર શહેરમાં સૌરાષ્ટ્રનો સૌથી લાંબો એવા સાત રસ્તા થી લઈને વિક્ટોરિયા બ્રિજ સુધીના 3,450 મીટર લાંબા ફ્લાયઓવર બ્રિજનું ભવ્ય લોકાર્પણ થવાનું હતું. પરંતુ આ ઐતિહાસિક ક્ષણ પહેલા જ એક ચોંકાવનારી ઘટના સામે આવી છે. બ્રિજના મધ્ય ભાગમાં મુકાયેલા એક્પાન્શન-ગેપ્સમાં તિરાડો જોવા મળતા નગરસેવિકા જેનબબેન ખફી દ્વારા કામમાં ભ્રષ્ટાચાર, ગુણવત્તાનો અભાવ, અને જાહેર નાણાની લૂંટના ગંભીર આક્ષેપો સાથે ભારે વિરોધ દાખવાયો છે.
જામનગરની જનતા લાંબા સમયથી રાહ જોઈ રહેલા આ મેગા-પ્રોજેક્ટને લઇને એક તરફ ઉત્સાહ હતો, પરંતુ બીજી તરફ આવી ખામીઓ સામે આવતા હવે સંપુર્ણ પ્રોજેક્ટની ગુણવત્તા, સલામતી, તેમજ જવાબદાર એજન્સીઓ પર ગંભીર સવાલો ઊભા થઇ ગયા છે.
◾ 1. બ્રિજ બન્યો 3450 મીટર—સૌરાષ્ટ્રનો સૌથી લાંબો, પરંતુ શરૂઆત જ ખરાબ!
શહેરના ટ્રાફિક દબાણને ઓછું કરવા, મુખ્ય માર્ગોને અનુકૂળ બનાવવા અને સાત રસ્તાથી વિક્ટોરિયા પુલ સુધીની રોજબરોજની ભયંકર ટ્રાફિક સમસ્યાને દૂર કરવા આ ફ્લાયઓવર બ્રિજ શહેરના ઈતિહાસમાં સૌથી મોટા પ્રોજેક્ટ પૈકી એક હતો.
• લંબાઈ — 3,450 મીટર
• કુલ ખર્ચ — રૂ. 125 થી 150 કરોડ (પ્રોજેક્ટના તબક્કા પ્રમાણે)
• નિર્માણ સમય — 2021 થી 2024 વચ્ચે
• મુખ્ય ઉદ્દેશ — શહેરના હૃદયસ્થાનોમાં ટ્રાફિક ડાયવર્ઝન વિના સરળ વાહનવ્યવહાર
પરંતુ લોકાર્પણ પહેલા જ તિરાડો દેખાઈ જવી એ સામાન્ય બાબત ન હોવાથી હવે લોકોના મનમાં એક જ પ્રશ્ન ઉઠ્યો છે :
“શું ખરેખર કરોડો રૂપિયાનું નબળું કામ થયું છે?”
◾ 2. તિરાડો કેવી રીતે દેખાઈ? – ગ્રાઉન્ડ રિપોર્ટ
પ્રાથમિક માહિતી અનુસાર બ્રિજના મધ્ય ભાગમાં મુકાયેલા ‘એક્પાન્શન ગેપ’માં તિરાડો સ્પષ્ટપણે દેખાઈ હતી.
‘એક્પાન્શન ગેપ’ એ બ્રિજની લંબાઈ વધઘટ અને ભાર સહન ક્ષમતા માટે જરૂરી ખૂબ જ મહત્વની ટેક્નિકલ બાબત છે.
જો અહીં ખામી ઊભી થાય તો આખો બ્રિજ જોખમમાં મુકાઈ શકે છે.
સ્થાનિક લોકો મુજબ—
• બે-ત્રણ દિવસથી ગેપ વચ્ચે ભંગાણ દેખાતું હતું
• ફોટા-વિડીયો સોશિયલ મીડિયા પર ઝડપથી વાયરલ થયા
• બાદમાં નગરસેવિકાએ સ્થળ મુલાકાત લીધી
તિરાડો માત્ર પથ્થર કે કોન્ક્રીટની નહીં, પરંતુ એક સ્ટ્રક્ચરલ એલાઈનમેન્ટની ખામી હોવાનું મનાઈ રહ્યું છે.
◾ 3. નગરસેવિકા જેનબબેન ખફીનો ઉગ્ર વિરોધ – “આ સ્પષ્ટ ભ્રષ્ટાચાર છે!”
બ્રિજનું નિરીક્ષણ કરવા પહોંચેલી નગરસેવિકા જેનબબેન ખફીએ ખૂબ જ તીખો પ્રતિસાદ આપ્યો.
તેમના શબ્દોમાં—
“લોકાર્પણ પહેલા જ જો આ હાલત છે તો બનેલા બ્રિજની કાલાવધિ કેટલા દિવસની?
લોકોની મહેનતના કરોડો રૂપિયા ક્યાં ગયા?
આ સ્પષ્ટ ભ્રષ્ટાચાર છે. તંત્ર તાત્કાલિક પગલા ભરે.”
તેમણે વધુમાં કહ્યું કે—
• બ્રિજમાં નબળું મટિરિયલ વપરાયું છે
• કામગીરીમાં ગુણવત્તાની પૂર્તિ નથી
• ટેન્ડર પ્રક્રિયામાં ગડબડની શક્યતા
• જવાબદાર ઠેકેદાર, એજન્સી અને એન્જિનિયર વિરુદ્ધ સખત કાર્યવાહી થવી જોઈએ
તેમના વિરોધ બાદ સ્થાનિકોમાં ભારે રોષ જોવા મળ્યો છે.
◾ 4. શહેરવાસીઓમાં રોષ – “અમારા જાન સાથે રમાઈ રહ્યું છે!”
જામનગરના નાગરિકોમાં આ ઘટના બાદ ત્રણ મુખ્ય ચિંતાઓ ઉભી થઈ છે:
1️⃣ સલામતી
બ્રિજમાં ખામી હોય તો અકસ્માત થવાની ભીતિ.
2️⃣ જાહેર નાણાનો પ્રશ્ન
કરોડો ખર્ચ છતાં નબળું કામ — આ લોકોનું સીધું નુકસાન છે.
3️⃣ સિસ્ટમની જવાબદારી
સર્વેક્ષણ, મંજૂરી, દેખરેખ, ગુણવત્તા ચેક—બધું કોણે કર્યું?
લોકોનું સ્પષ્ટ કહેવું છે:
“જો લોકાર્પણ પહેલા આ તિરાડો છે તો 5 વર્ષ પછી શું થશે?”
◾ 5. ટેક્નિકલ નિષ્ણાતો શું કહે છે? – પ્રાથમિક વિશ્લેષણ
બ્રિજમાં તિરાડો સામાન્ય રીતે નીચેના કારણોસર પડતી હોય છે:
• કોન્ક્રીટ મિક્સનું ખોટું પ્રમાણ
• બેરિંગ-પ્લેટમાં ખામી
• થર્મલ એક્સપાન્શનને અનુકૂળ ન હોવો
• ઓછું કમ્પેશન
• ઝડપથી કામ પૂરી કરવા દબાણ
ટેક્નિકલ નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે—
“એક્પાન્શન ગેપમાં ખામીનો અર્થ છે કે બ્રિજનું ‘સ્ટ્રક્ચરલ ઈન્ટેગ્રિટી’ જોખમમાં છે. આ ગંભીર બાબત છે.”
◾ 6. કોર્પોરેશન અને ઇજનેરિંગ વિભાગ હવે દબાણમાં
ઘટના બાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનની ઇજનેરિંગ ટીમે સ્થળની મુલાકાત લીધી. પ્રાથમિક રીતે તેઓએ કહ્યું:
• “તિરાડો સામાન્ય છે, મરામત થઈ જશે.”
પરંતુ લોકો આ જવાબથી સંતોષ પામ્યા નથી, કારણ કે—
• 150 કરોડના બ્રિજમાં સામાન્ય તિરાડો હોવી જ ન જોઈએ
• ગુણવત્તા ચેક રિપોર્ટ કેમ જાહેર થયો નથી?
• કોમ્પ્રેશન તથા લોડ-ટેસ્ટ થયાં કે નહીં તેની માહિતી આપાઈ નથી
હવે તંત્ર ઉપર પારદર્શિતા અંગે પ્રશ્નો વધી રહ્યા છે.
◾ 7. ઠેકેદાર અને કોન્ટ્રાક્ટર કંપની પર શંકાની સોય
આ પ્રોજેક્ટ માટે કઈ કંપનીને ટેન્ડર મળ્યું?
કયા એન્જિનિયર ઇન્ચાર્જ હતા?
કઈ સબ-એજન્સીઓ જોડાઈ હતી?
ગુણવત્તા ચેક કોના હાથમાં હતો?
આ બધા પ્રશ્નો હવે ચર્ચાના કેન્દ્રમાં છે.
નગરસેવિકા ખફીએ સ્પષ્ટ કહ્યું છે—
“માત્ર મરામતથી કામ નહીં ચાલે, સમગ્ર પ્રોજેક્ટની તકદીર તપાસ થઈ જોઈએ.”
◾ 8. રાજકીય માહોલ ગરમાયો
આ મુદ્દો હવે રાજકીય રંગ પકડતો જઈ રહ્યો છે.
વિપક્ષના નેતાઓએ પણ નિવેદનો આપ્યા:
• “ભૂપેશભાઈ પટેલના રાજ્યમાં ભ્રષ્ટાચાર બેઉજારીઓએ પાર કર્યો છે.”
• “જામનગરમાં કરોડો રૂપિયાની લૂંટ ચાલી રહી છે.”
• “આ કામ CAG દ્વારા ઓડિટ કરવું જોઈએ.”
આખો મામલો રાજ્યસભા ચૂંટણી પહેલા રાજકીય ચર્ચાનો મુદ્દો બની શકે છે.
◾ 9. લોકાર્પણ હવે અટકશે? – તંત્રનો મૂંઝવણભર્યો જવાબ
મૂળ યોજના પ્રમાણે આવતા સોમવારે આ બ્રિજનું લોકાર્પણ થવાનું હતું.
પરંતુ તિરાડો સામે આવ્યા બાદ લોકાર્પણ થશે કે નહીં તે પર પ્રશ્ન ઊભો થયો છે.
કોર્પોરેશનના સૂત્રો મુજબ—
• હાલ સ્થિતિનું મૂલ્યાંકન ચાલી રહ્યું છે
• જરૂરી મરામત પછી નિર્ણય લેવાશે
• સલામતીને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવશે
જાહેર વિશ્વાસ જળવાઇ રહે તે માટે લોકાર્પણ ટાળવાની શક્યતા વધારે છે.
◾ 10. શું તિરાડો છુપાવવા પ્રયત્ન થયો હતો?
સોશિયલ મીડિયા પર એક મોટો પ્રશ્ન ઉઠી રહ્યો છે:
“જો નગરસેવિકા ન આવી હોત તો શું તંત્ર આ તિરાડો છુપાવી લેતું?”
લોકોની શંકા વાજબી છે કારણ કે—
• કામ અનેક મહિનાથી ચાલી રહ્યું હતું
• તપાસ ટીમો ઘણીવાર આવતી-જતી રહી
• છતાં કોઈએ આ ખામીઓ કેમ નહીં જોશી?
• અથવા જોયેલી હોય તો રિપોર્ટ બહાર કેમ ન આવ્યો?
આ પ્રશ્નો પણ તંત્રની કામગીરીને શંકાસ્પદ બનાવે છે.
◾ 11. જાહેર નાણાની જવાબદારી – RTI અરજી થવાની સંભાવના
સ્થાનિક કાર્યકરો RTI દ્વારા નીચેની માહિતી માંગવાની તૈયારી કરી રહ્યા છે:
• પ્રોજેક્ટનું સંપૂર્ણ ખર્ચ વિભાજન
• મટિરિયલ કઈ કંપનીમાંથી લેવાયું
• ટેન્ડર પ્રક્રિયા
• ગુણવત્તા ચેક લેબના રિપોર્ટ
• મોનિટરિંગ કમિટીના મિનિટ્સ ઓફ મીટિંગ
RTI પછી આ મામલો વધુ ગંભીર બની શકે છે.
◾ 12. તિરાડો પાછળનું સત્ય બહાર આવશે? – તંત્રની કસોટી
હવે તંત્ર માટે નીચેના પ્રશ્નોના જવાબ આપવા ફરજિયાત બનશે:
● શું ખરેખર નબળું કામ થયું હતું?
● જો થયું હોય તો જવાબદાર કોણ?
● શું કોઈ રાજકીય દબાણ હેઠળ કામમાં ચેડા થયા?
● શું લોકાર્પણ પહેલાં ખામી છુપાવવા પ્રયત્ન થયો?
● શું સમગ્ર બ્રિજની સલામતી જોખમમાં છે?
આ પ્રશ્નોનો નિર્ભય અને નિષ્પક્ષ જવાબ વિના જનતા સંતોષ પામવાની નથી.
◾ 13. અંતિમ વિશ્લેષણ – શહેરના ગૌરવ પર કળંક?
જામનગરનું આ ફ્લાયઓવર શહેર માટે ગૌરવ બની શકે એવું કામ હતું.
પરંતુ લોકાર્પણ પહેલા જ ખામી બહાર આવતાં હવે આ ગૌરવ કળંકમાં ફેરવાઈ રહ્યું છે.
ચિંતા એટલી જ નથી કે તિરાડો પડી છે.
ચિંતા એ છે કે—
• સિસ્ટમ ફરી એકવાર નિષ્ફળ ગઈ
• જાહેર નાણાનો દુરુપયોગ થયો
• લોકોની સલામતી સાથે રમાયું
લોકોનું પ્રમાણિત કહેવું છે:
“આ બ્રિજ માત્ર કંક્રીટનો નથી, તે લોકોના વિશ્વાસનો છે. તેને તોડવાનું અધિકાર કોઈને નથી.”
નિષ્કર્ષ
જામનગરના આ મલ્ટી-ક્રોડ ફ્લાયઓવર પ્રોજેક્ટમાં તિરાડો આગળ ચાલીને એક મોટા ભ્રષ્ટાચાર કે ભૂલની તરફ દોરી શકે છે.
નગરસેવિકાએ આ મુદ્દો ઊંચે લાવીને શહેરની જનતાનો અવાજ બનવાની ભૂમિકા ભજવી છે.
હવે તંત્ર ઉપર છે કે—
• નિર્ભય તપાસ કરે
• જવાબદારોને સજા આપે
• અને જામનગરના લોકોનો વિશ્વાસ પરત મેળવે.
