સૌરાષ્ટ્ર–કચ્છની ૬૯ પાલિકાઓ પર PGVCLનું ૩૯૮ કરોડનું લાઈટ બિલ બાકી

સરકારી કચેરીઓના બાકી લેણાં વસુલવામાં PGVCL તંત્રની આંખ મિચામાણું — માત્ર ૬ પાલિકાઓ પર જ ૧૦૧.૩૬ કરોડનો વેરો બાકી

સૌરાષ્ટ્ર–કચ્છ વિસ્તારમાં વીજ પુરવઠો આપતી પશ્વિમ ગુજરાત વીજ કંપની (PGVCL) માટે છેલ્લા બે વર્ષથી એક ગંભીર બાકીદારી સમસ્યા ઊભી થઈ છે. વિસ્તારમાં આવેલી કુલ ૬૯ નગરપાલિકાઓએ મળીને લગભગ ૩૯૮ કરોડ રૂપિયાનું લાઈટ બિલ બે વર્ષથી ક્લિયર કર્યું નથી. વધુ ચિંતાજનક વાત એ છે કે કુલ રકમમાંથી ૧૦૧.૩૬ કરોડ માત્ર છ નગરપાલિકાઓ પર જ બાકી છે.

આકસ્મિક વહીવટી ઉણપ, PGVCLની નરમ નીતિઓ અને નગરપાલિકાઓની નાણાકીય ગેરવ્યવસ્થા જેવી બાબતોને કારણે આ બાકીદારી ચરમસીમાએ પહોંચી છે. હવે આ મુદ્દો સમગ્ર વિસ્તારમાં વીજ પુરવઠાની સ્થિરતા અને સંસ્થાકીય જવાબદારી અંગેના પ્રશ્નો ઊભા કરી રહ્યો છે.

બે વર્ષથી ન ચૂકવાયેલા વીજ બિલ — PGVCLની નાણાકીય સ્થિતિ ડગમગી

વિવિધ નગરપાલિકાઓ દ્વારા સ્ટ્રીટલાઈટ, પાણી પુરવઠા પંપ, ડ્રેનેજ સ્ટેશનો, શાસકીય બિલ્ડિંગ અને સામાજિક સુવિધા કેન્દ્રોમાં વપરાતી વીજળીનું બિલ સમયસર ચૂકવવામાં આવી રહ્યું નથી. બે વર્ષથી બાકી પડેલી આ રકમ PGVCL માટે મોટો પડકાર બની છે.

PGVCLના સૂત્રો મુજબ—

સતત બાકીદારીને કારણે મેન્ટેનન્સ વર્ક પર અસર
નવા સબસ્ટેશનના કામમાં વિલંબ
વીજ પુરવઠાની ગુણવત્તામાં ઘટાડો
કંપનીની નાણાકીય ખાધ વધતી જતી

આ પરિસ્થિતિ માત્ર સંસ્થાની જ નહીં, પરંતુ સામાન્ય વપરાશકર્તાઓ પર પણ લાંબા ગાળે અસરકારક સાબિત થઈ શકે છે.

સૌથી વધુ બાકીદારી ધરાવતી ૬ નગરપાલિકાઓ પર ૧૦૧.૩૬ કરોડનો બોજ

કુલ ૬૯ નગરપાલિકાઓમાંથી માત્ર ૬ નગરપાલિકાઓએ જ ૧૦૧.૩૬ કરોડ રૂપિયાની બાકીદારી કરી છે. આ નગરપાલિકાઓમાં સ્ટ્રીટલાઈટ, પાણી પુરવઠો અને અન્ય શહેરી સેવાઓમાં વધતા બેન્ક ચાર્જ અને ઓપરેશનલ ખર્ચાઓને કારણે લાઈટ બિલની ચુકવણી વધુ પડકારરૂપ બની છે.

અધિકારીઓના જણાવ્યા મુજબ આ નગરપાલિકાઓને અનેક વખત રીમાઈન્ડર મોકલવામાં આવ્યા છે, છતાં બાકી રકમ ચૂકવવામાં આવી નથી. કેટલીક નગરપાલિકાઓ તો PGVCL અધિકારીઓની મુલાકાતો અને નોટિસો છતાં પણ નિયમિત ચુકવણી માટે ગંભીરતા દાખવતી નથી.

PGVCL તંત્રની નરમ નીતિઓ — નગરપાલિકાઓને ‘વિશેષ છૂટ’ આપી?

સામાન્ય વપરાશકર્તા જે ૩ થી ૬ મહિના બાકી રાખે, તો PGVCL તેમના કનેક્શન તાત્કાલિક કાપી નાખે છે. પરંતુ નગરપાલિકાઓ દ્વારા વર્ષોથી બાકીદારી હોવા છતાં PGVCL કોઈ કડક પગલાં લેતી નથી.

આ બાબતે વહીવટી પ્રણાલી અંગે અનેક પ્રશ્નો ઊભા થયા છે—

PGVCL નગરપાલિકાઓ સામે કાર્યવાહી કેમ કરતી નથી?
શું રાજકીય દબાણ PGVCL ને રોકી રહ્યું છે?
શું સરકારી એકમ હોવાના કારણે ‘પાવર કનેક્શન’ બંધ કરવાનો ડર છે?

આ મૌન વલણને કારણે બાકીદારી સતત વધતી જ રહી છે અને હવે કરોડોમાં પહોંચી ગઈ છે.

નગરપાલિકાઓની દલીલ — અનુદાન મોડું મળે, આવક મર્યાદિત

નગરપાલિકાઓએ પોતાની બાજુએથી વિવિધ કારણો રજૂ કર્યા છે. તેમાં મુખ્યત્વે—

રાજ્ય સરકાર તરફથી અનુદાન મોડું મળે
પ્રોપર્ટી ટેક્સ વસુલાત ઘટીને રહી
પાણી પુરવઠા પ્રોજેક્ટ પર વધતા ખર્ચાઓ
સ્ટાફ સેલેરી અને અન્ય ખર્ચાને પ્રાથમિકતા

જેના કારણે લાઈટ બિલને ઓછું મહત્વ આપવામાં આવે છે. પરંતુ નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે નગરપાલિકા માટે સ્ટ્રીટલાઈટ અને પાણી પુરવઠો જેવી મૂળભૂત સુવિધાઓ પ્રથમ પ્રાથમિકતા હોવી જોઈએ.

બાકીદારી ન ભરાતા વપરાશકર્તાઓ પર પડવાનો ખતરો

PGVCLના નાણાકીય નિષ્ણાતો આગાહી કરે છે કે જો આ બાકીદારી ઉકેલવામાં નહીં આવે, તો—

ભવિષ્યમાં વીજદર વધવાની શક્યતા
સ્થિર ચાર્જમાં વધારો
મેન્ટેનન્સ ફી વધારવાની ફરજ

આવી સ્થિતિ ઊભી થવાની પૂરી શક્યતા છે. આનો સીધો આર્થિક ફટકો સામાન્ય વપરાશકર્તાઓને જ લાગશે.

રાજ્ય સરકાર શું કરે છે? — માર્ગદર્શિકા ક્યાં?

નગરપાલિકા રાજ્ય સરકારનો ભાગ છે. ત્યારે પ્રશ્ન એ થાય છે—

શું રાજ્ય સરકારે બાકીદારી વસુલાત માટે PGVCLને સખ્ત સૂચના આપી છે?
નગરપાલિકાઓને અનુદાન આપતી વખતે બિલ બાકીદારીનું ઓડિટ થાય છે કે નહિ?
પ્રદર્શન આધારીત પ્રોત્સાહન – દંડ સિસ્ટમ કેમ અમલમાં નથી?

સરકાર આ મુદ્દે તટસ્થ રહી છે, જેના કારણે PGVCL અને નગરપાલિકા બંને વચ્ચે કામચલાઉ વલણ દેખાઈ રહ્યું છે.

જરૂરિયાત — PGVCL અને નગરપાલિકાઓ વચ્ચે સંકલિત કામગીરીની

૧. નગરપાલિકાએ માસિક વીજ બીલ ચુકવણી માટે અલગ ફંડ બનાવવું જોઈએ.
૨. રાજ્ય બાકીદાર નગરપાલિકાઓ માટે સમયબદ્ધ ‘રીકવરી પ્લાન’ બનાવવા જોઈએ.
૩. PGVCLએ ઠરાવ કરવો જોઈએ કે સરકારી કચેરીઓ સામે પણ ખાનગી વપરાશકર્તા જેટલી જ કડક કાર્યવાહી થશે.
૪. બાકીદારી છુપાવવા નહીં, જાહેર ફાળવીને પારદર્શકતા જાળવવી જોઈએ.

જો આ પગલાં તાત્કાલિક ન લેવામાં આવે, તો વીજ વ્યવસ્થાપન પર ગંભીર અસર પડી શકે છે.

PGVCLની નરમ નીતિઓ અને નગરપાલિકાઓની નાણાકીય ઉદાસીનતાનું પરિણામ છે ૩૯૮ કરોડની વિશાળ બાકીદારી. સૌથી વધુ ૬ નગરપાલિકાઓ પર ૧૦૧ કરોડથી વધુ બાકી હોવું સ્થાનિક સ્વરાજ સંસ્થાની વહીવટી નિષ્ફળતાની સાબિતી છે.

આ મુદ્દે સરકાર, PGVCL અને નગરપાલિકાઓએ સંકલિત રીતે કાર્ય કરીને તાત્કાલિક ઉકેલ લાવવો જરૂરી છે. નહીંતર ભવિષ્યમાં વીજ પુરવઠામાં વિક્ષેપ, દરવધારો અને વિકાસ કાર્યોમાં અવરોધ જેવી પરિસ્થિતિઓ ઊભી થવાની પૂરી શક્યતા છે.