મોરબીમાં બુધવારની સવાર એક ચિંતાજનક સમાચાર સાથે શરૂ થઈ. મતદાર યાદી સુધારણા કાર્ય (SIR – Special Intensive Revision) હેઠળ ઘર-ઘર જઈને મતદારની વિગતો ચકાસતા એક BLO તરીકે ફરજ બજાવતા શિક્ષકની તબિયત અચાનક બગડી જતાં તેમને તાત્કાલિક હોસ્પિટલ ખસેડવા પડ્યા. અચાનક બ્લડ પ્રેશર ખૂબ નીચું થઈ જવાથી તેઓ ભૂંસાઈ પડતા સ્થાનિકો અને સાથે રહેલા અન્ય સ્ટાફે વિલંબ કર્યા વગર તાત્કાલિક એમ્બ્યુલન્સ બોલાવી હતી. હાલ તેમની તબિયત સ્થિર હોવાનું હોસ્પિટલ સૂત્રોએ જણાવ્યું છે, પરંતુ આ ઘટના સામાન્ય નથી—આ સમગ્ર પ્રક્રિયાના દબાણ, ફરજ અને તંત્ર પર રહેલા બોજ અંગે અનેક પ્રશ્નો ઊભા કરે છે.
ફરજ દરમિયાન બનેલી ઘટના: એક ક્ષણનો ફેરફાર અને જીવ બચાવવા દોડધામ
મળતી માહિતી અનુસાર, મોરબી તાલુકામાં SIR અભિયાન અંતર્ગત શહેરની એક વસાહતમાં BLO તરીકે કાર્યરત શિક્ષક દરવાજા-દરવાજા જઈને મતદારોની વિગતો ચકાસી રહ્યા હતા. સવારે લગભગ 10 વાગ્યાના આસપાસ તેમણે અચાનક ચક્કર આવવાની ફરિયાદ કરી. સામાન્ય રીતે સહકર્મચારીઓએ પાણી આપીને અને થોડું બેસાડી તેમને ઠીક કરવાની કોશિશ કરી, પરંતુ તેમની સ્થિતિ ઝડપથી ખરાબ થવા લાગી. બ્લડ પ્રેશર ગરક નીચે ઉતરી 60/40 જેટલા જોખમી સ્તરે પહોંચી જતા તાત્કાલિક 108 એમ્બ્યુલન્સ બોલાવવામાં આવી.
હોસ્પિટલ પહોંચ્યા બાદ તબીબોએ નિદાન કર્યું કે અતિશય થાક, તણાવ અને સવારે નાસ્તો ન કરવાને કારણે BP ખતરનાક રીતે લોઉ થઈ ગઈ હતી, જેના કારણે શરીરનું સંતુલન તૂટ્યું હતું. ઝડપી સારવાર મળતાં હાલ તેઓ જોખમમાંથી બહાર છે.
SIR અભિયાનનું વધેલું વજન અને મેદાની કર્મચારીઓ સામેની વાસ્તવિક મુશ્કેલીઓ
મતદાર યાદીની ચોકસાઈ વધારવા રાજ્યભરમાં ચાલી રહેલું SIR અભિયાન ખૂબ મહત્વનું છે, પરંતુ દરેક BLO પર કામનો બોજ પણ તદ્દન મોટો છે. દિવસભરના દસ્તાવેજી કાર્ય, ઘર-ઘર પહોંચવાનું દાયિત્વ, નાગરિકોને નિયમોની સમજણ આપવી, ફોર્મ ભરી આપવું અને ઓનલાઈન અપડેશન—આ બધું ખૂબ મહેનતભર્યું બને છે. ખાસ કરીને ગ્રામ્ય અને અર્ધશહેરી વિસ્તારોમાં ઘનતાવાળી વસાહતો, ઉકળાટ અથવા ઠંડીનું વાતાવરણ અને સતત ચાલવું શરીરને થકાવી નાખે છે.
ઘણી વખત શિક્ષકોને BLO ડ્યુટી દરમિયાન તેમની શાળાની જવાબદારીઓ પણ સંભાળવી પડે છે. આ બધો બોજ મન-શરીર પર સીધી અસર કરે છે, જે આજના બનાવે ફરીથી સાબિત કર્યું. BLO શિક્ષકો માટે યોગ્ય આરામ, સમયસર ખોરાક અને પૂરતી સુવિધાઓ હોવી અગત્યની છે, પરંતુ વાસ્તવિક મેદાનમાં ઘણીવાર તે પૂરું પડતું નથી.
સ્થળ પર રહેલા લોકોએ જણાવેલો દ્રષ્ટાંત: “તેમના પગ કંપવા લાગ્યા અને પછી અચાનક બેઠા પડી ગયા”
ઘટનાસ્થળે હાજર એક યુવાને જણાવ્યું કે શિક્ષક સાહેબ નાગરિકો પાસેથી આધાર કાર્ડ અને ફોર્મ ચેક કરી રહ્યા હતા. થોડું ચાલ્યા બાદ તેમને ઝાંખું દેખાવાની ફરિયાદ કરી અને થોડાં જ પળોમાં બેઠા પડી ગયા. સૌ પ્રથમ લોકો એ બિસ્કીટ અને પાણી આપ્યું, પરંતુ તેમની અવસ્થા સુધરી નહોતી.
“અમે તરત જ 108ને ફોન કર્યો. એમ્બ્યુલન્સ 10–12 મિનિટમાં આવી ગઈ. ડ્રાઇવર અને ઈમર્જન્સી સ્ટાફે ખૂબ જ ઝડપથી પ્રાથમિક સારવાર શરૂ કરી. જો થોડું મોડું થાય તો સ્થિતિ ગંભીર બની શકતી હતી,” — એક દ્રષ્ટા જણાવે છે.
શિક્ષણ વિભાગ અને પ્રશાસનની પ્રતિભાવ: તાત્કાલિક ધ્યાન અને માનવિય અભિગમ
પ્રકરણની જાણ થતાં જ તાલુકા શિક્ષણ અધિકારી અને વહીવટી અધિકારીઓ હોસ્પિટલ પહોંચ્યા જ્યાં તેમણે શિક્ષકની હાલત વિશે માહિતી મેળવી. વિભાગના અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે BLOની ફરજ અત્યંત જવાબદારીભરી છે અને આવા બનાવમાં તાકીદે વિભાગીય સહાયતા આપવામાં આવશે.
તેઓએ ઉમેર્યું:
-
BLOને લાંબા સમય સુધી સતત ઊભા રહેવા અથવા ફેરા મારવા ન પડે તે માટે કાર્ય વિતરણ વધુ સંતુલિત કરાશે.
-
ખાસ કરીને મધ્યવયના અને BP/ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે ફરજ દરમિયાન આરોગ્ય ગાઈડલાઇન ફરજિયાત બનાવવામાં આવશે.
-
મેદાનમાં મેડિકલ કિટ, ORS અને પાણી સાથે રાખવાની સૂચના પુનઃજારી કરાશે.
મોરબીના નાગરિકોની પ્રતિક્રિયા: “ફરજ તો કરે, પણ પહેલાં માનવી તો છે”
ઘટનાએ સ્થાનિક નાગરિકોમાં પણ ચર્ચા જગાવી. ઘણા લોકોએ સોશિયલ મીડિયા પર પ્રતિભાવો આપીને જણાવ્યું કે BLOઓ માટે સરકાર વિશેષ આરામ-બ્રેક, સુરક્ષા અને આરોગ્યની વ્યવસ્થા કરે તે ખૂબ જરૂરી છે.
એક નાગરિકનો ટિપ્પણી હતી –
“અમને મતદાર યાદી સુધારણા જોઈએ, પરંતુ BLOઓની તબિયત સુધી જોખમમાં નાખીને નહીં. તેઓ પણ પરિવાર ધરાવે છે. ફરજ સાથે માનવીય પરિસ્થિતિઓને પણ મહત્વ આપવું જોઈએ.”
મતદાર યાદી સુધારણા મહત્વની… પરંતુ મેદાન પર કામ કરનારાઓની સુરક્ષા સર્વોપરી
SIR અભિયાન કેટલું અગત્યનું છે તે સૌ જાણે છે—બનાવટી નામો દૂર કરવા, નવા 18 વર્ષના મતદારો ઉમેરવા, સ્થળાંતર કરનારાઓનો સમાવેશ અને નિષ્ક્રિય એન્ટ્રી દૂર કરવી—આ બધું લોકશાહી સુવ્યવસ્થિત ચલાવવા માટે ખૂબ જરૂરી છે. પરંતુ મેદાનમાં ફરતા BLOઓની સલામતી, આરોગ્ય અને મનસ્વી દબાણનો પ્રશ્ન ઓછી ચર્ચામાં રહે છે.
મોરબીની આ ઘટના સ્પષ્ટ સંદેશ આપે છે કે:
-
ફરજ દરમિયાન આરોગ્યની અવગણના ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે
-
BLOઓ માટે સમયાંતરે આરામ અને આરોગ્ય ચેકઅપ આવશ્યક છે
-
વહીવટી સ્તરે કાર્યનું રી-ડિસ્ટ્રિબ્યુશન જરૂરી છે
-
સ્ટાફને તાલીમ સાથે તાત્કાલિક ઈમર્જન્સી હેન્ડલિંગના પાઠ આપવા જોઈએ
હોસ્પિટલનો તાજો અપડેટ: BLO શિક્ષક હવે સુરક્ષિત, થોડા સમય આરામ કરવાની સલાહ
હોસ્પિટલ સૂત્રોએ જણાવ્યા પ્રમાણે, શિક્ષકનું BP ધીમે ધીમે નોર્મલ સ્તરે આવી રહ્યું છે. તેમને 24 કલાક અવલોકનમાં રાખવાની સલાહ આપવામાં આવી છે. તણાવ ઘટાડવા, હલકા આહાર, પૂરતું પાણી અને ઓવરવર્કથી દૂર રહેવા માટે પણ ફરમાન આપવામાં આવ્યું છે.
પરિવારજનોને જાણ કરવામાં આવી હતી અને તેઓ હોસ્પિટલ પહોંચ્યા હતા. પરિવારજનોએ વહીવટ અને એમ્બ્યુલન્સ ટીમનો આભારી વ્યક્ત કર્યો કે સમયસર સારવાર મળતાં મોટી અનિચ્છનીય ઘટના ટળી ગઈ.
જોખમમાંથી બહાર આવનાર શિક્ષકે કહેલી પહેલી વાત: ” કામ તો કરું જ… પરંતુ આજે શરીર હરાઈ ગયું”
ચેતના પાછી આવતાં શિક્ષકે કહ્યું કે સતત ત્રણ દિવસથી તેઓ વધુ કામમાં વ્યસ્ત હતા. બે સ્કૂલોની શૈક્ષણિક કામગીરી પૂરી કરીને, સાંજ સુધી BLO ફરજ બજાવી રહ્યા હતા. થાક છતાં ફરજ પ્રત્યેની નિષ્ઠાએ તેમને વિરામ લેવાની તક આપી ન હતી.
તેમનો આ વાક્ય ઘણું કહી જાય છે—
“મતદાર યાદીનું કામ ચાલશે, પરંતુ એકવાર શરીર બગડે તો પરિવાર મુશ્કેલીમાં પડે. આજે મને એ સમજાયું.”
સમાપન: સરકારે પાઠ શીખવાનો સમય આવી ગયો
મોરબીની આ ઘટના માત્ર એક શિક્ષકની તબિયત બગડવાની નથી—આ તંત્રને યાદ અપાવતો સંદેશ છે કે મેદાનમાં કામ કરનારાઓ સૌથી મોટી strength છે. જો તેમને પૂરતું આરામ, સુરક્ષા અને માનવીય પરિસ્થિતિઓ મળશે તો જ અભિયાન સફળ રીતે ચાલશે.
મતદાર યાદી ચોકસાઈથી બને તે જરૂરી છે,
પરંતુ તે કામ કરનાર BLOઓ સુરક્ષિત રહે તે તે કરતાં વધુ જરૂરી છે.
